Γράφει ο Κώστας Αργυρός
Στο βιβλίο του «Εθνη και Εθνικισμός, Μύθος και Πραγματικότητα από το 1780» από το 1990, ο ιστορικός Ερικ Χόμπσμπαουμ θυμίζει την ιστορική φράση του Μάσιμο ντ’Αντζέλιο, πρωθυπουργού του Βασιλείου της Σαρδηνίας, κατά τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης στο κοινοβούλιο του νεοσύστατου Βασιλείου της Ιταλίας το 1861: «Φτιάξαμε την Ιταλία, τώρα πρέπει να φτιάξουμε τους Ιταλούς». Σήμερα 161 χρόνια μετά, αν γκουγκλάρει κανείς τη σχετική φράση, θα τη δει να χρησιμοποιείται συχνά από ιστορικούς και πολιτικούς αναλυτές, τις περισσότερες φορές όμως για να αναρωτηθούν αν τελικά το εγχείρημα διαμόρφωσης μιας ισχυρής εθνικής ταυτότητας πέτυχε.
161 χρόνια προκαταλήψεις
Η «αναβίωση» της Ιταλίας (l Risorgimento) το εγχείρημα της ενοποίησης, που ξεκίνησε τότε, σκόνταψε συχνά στην διάρκεια των επόμενων δεκαετιών στις σε μεγάλο βαθμό αγεφύρωτες διαφορές του κάποτε πανίσχυρου βιομηχανικού Βορρά με τον φτωχότερο και υποβαθμισμένο ιταλικό Νότο. Αυτό ενίσχυσε συχνά εχθρότητες κα προκαταλήψεις ανάμεσα σε Βόρειους και Νότιους. Αποτέλεσε μάλιστα και πρόβλημα για τη συνοχή κομμάτων, όπως της Αριστεράς, που θεωρητικά διέθεταν ένα ισχυρό συνεκτικό ιδεολογικό υπόβαθρο. Δε μπορεί, όλοι θα έχετε δει κάποια ταινία, ή διαβάσει κάποιο βιβλίο, όπου οι Μιλανέζοι, οι Τορινέζοι ή οι Βενετοί θα μιλούν με ειρωνεία για τους Σιτσιλιάνους, τους Ναπολιτάνους, ακόμα και για τους Ρωμαίους.
Πού πάνε τα λεφτά της ΕΕ;
Σήμερα πολλοί κάτοικοι του Νότου αναρωτιούνται γιατί όσα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν ήδη διοχετευθεί, με όλες τις καθυστερήσεις που προϋποθέτει η ιταλική γραφειοκρατία, πήγαν σε έργα υποδομής στο Βορρά, αλλά σε φαραωνικά έργα για την κατασκευή λιμανιών υποδοχής LNG στο Νότο (συχνά και προβληματικών περιβαλλοντικά), και όχι σε ανάγκες που αποκάλυψε η πανδημία, για παράδειγμα στο σύστημα Υγείας. Φοβούνται συνολικά ότι αν και η χώρα τους θα λάβει θεωρητικά τη μερίδα του λέοντος από αυτό το σχέδιο της ΕΕ, το αποτέλεσμα θα είναι να μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο οι ανισότητες ανάμεσα σε Βορρά και Νότο.
Θα έχει λοιπόν ενδιαφέρον να δει κανείς από τη Δευτέρα πώς ψήφισε ο Βορράς και πώς ο Νότος και αν το σύνθημα «Πρώτα η Ιταλία», που βροντοφώναζε η Τζόρτζια Μελόνι είχε την ίδια απήχηση σε εθνικό επίπεδο. Αν δηλαδή μπορεί τελικά μια μεταφασιστική προοπτική ενός εθνοκεντρικού και ευρωσκεπτικού κράτους να πετύχει αυτό, που συχνά δεν κατάφεραν οι 69 συνολικά μεταπολεμικές κυβερνήσεις της Ιταλίας. Να ενώσει τους Ιταλούς και κυρίως αν αυτό θα είναι σε μια πορεία εχθρική προς το «διευθυντήριο» των Βρυξελλών-Βερολίνου-Παρισίων.
Κοινή δεξαμενή, διαφορετικό μενού
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στη διαχρονική εξέλιξη των δημοσκοπήσεων, θα παρατηρήσει ότι ακριβώς τρία χρόνια πριν, στα τέλη Σεπτέμβρη του 2019 τα «Αδέλφια της Ιταλίας» της Μελόνι βρίσκονταν κάτω από το 8% και η Λέγκα του Σαλβίνι στο 34%. Η τελευταία είχε μόλις αφαιρέσει από τις επίσημες παρουσίες της τον χαρακτηρισμό «του Βορρά», γιατί προφανώς καταλάβαινε ότι έτσι δεν πρόκειται να κερδίσει τις καρδιές όλων των Ιταλών, όταν μέχρι πρότινος μίλαγε για απόσχιση του Βορρά από το Νότο. Αποδείχτηκε ότι η εκτίμηση του Σαλβίνι ήταν σωστή, αλλά είχε καταλάβει αργά το πρόβλημά του.
Από εκείνο το σημείο και μετά τα δύο κόμματα ακολούθησαν αντίστροφη πορεία, με το συνολικό αριθμό των ψήφων τους να παραμένει περίπου σταθερός, κοντά στο 40%. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, στις αρχές Σεπτέβρη οι «Φρατέλι» είχαν 25% και κάτι και η Λέγκα 13 με 14%. Τα «Αδέλφια» ψάρευαν λοιπόν με μεγάλη επιτυχία στα νερά, που με τη ρητορεία της είχε βρωμίσει η Λέγκα, λεηλατώντας την εκλογική της βάση.
Στις ίδιες δημοσκοπήσεις το «Κίνημα των 5 Αστέρων», που στη Δυτική Ευρώπη είχε στιγματιστεί ως λαϊκιστικό, αλλά είναι ίσως το μόνο (πλην των κομμάτων «νάνων» της Αριστεράς), που κατεβαίνει με μια κοινωνική ατζέντα στις εκλογές, φαινόταν να δείχνει κάποια σημάδια ανάκαμψης κυρίως λόγω μιας ενίσχυσής του στον «ανήσυχο» Νότο. Στο Βορρά η δυναμική του παραμένει μειωμένη.
Ολα αυτά καθιστούν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς από τη Δευτέρα, πώς θα έχουν ψηφίσει αυτές οι «δύο Ιταλίες», που άλλοτε έρχονται πιο κοντά και άλλοτε απομακρύνονται. Αυτό ίσως σε μεγάλο βαθμό να είναι και ένα σημαντικό κριτήριο, για να προβλεφθεί η διάρκεια ζωής μιας πιθανής Κεντρο-Ακρο-Δεξιάς κυβέρνησης.
- το κείμενο του Κ. Αργυρού είναι από το politicus.gr
