Με πολεμικές ιαχές και πολιτικές επανεξοπλισμού, η ισορροπία των διεθνών σχέσεων αλλάζει
Νεκρανάσταση του 19ου αιώνα! Αυτό ζούμε- καλώς ή κακώς, βλέποντας να επανέρχονται στις διεθνείς σχέσεις καταστροφικά εργαλεία, όπως οι δασμοί, στις πολύπλοκες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας
του 21ου αιώνα.Σε συνδυασμό με πολεμικές ιαχές και πολιτικές επανεξοπλισμού, η ισορροπία των διεθνών σχέσεων αλλάζει, σκιαγραφώντας μια νέα παγκόσμια τάξη. ‘Η αταξία καλύτερα.
Η επιστροφή αυτή στο… παρελθόν αναλύεται διεξοδικά μάλιστα σε ένα βιβλίο με τίτλο “De l’esprit de conquête et de l’surpation” (Το πνεύμα της κατάκτησης και του σφετερισμού), που έγραψε το …1813 ο Γάλλο-Ελβετός διανοούμενος, δημοκρατικός πολιτικός Μπενζαμάν Κονστάν και τη σχέση εξουσίας και κυριαρχίας. Εστιάζοντας στις ηθικές αξίες και τα αποτελέσματα των στρατιωτικών κατακτήσεων, με αφορμή τότε, τους Ναπολεώντιους πολέμους.
Μέσα από ένα διεισδυτικό και αναλυτικό ύφος, ο Κονστάν αμφισβητεί τη νομιμότητα των πράξεων των κατακτητών και τον αντίκτυπο των τυραννιών στις κοινωνίες.
Για την ιστορία, ο Κονστάν ήταν και φλογερός Φιλέλληνας καθώς επηρεάστηκε βαθιά από τα επαναστατικά γεγονότα και τις επιπτώσεις της Ελληνικής Επανάστασης στην Ευρώπη. Στην περίφημη «Έκκληση στα Χριστιανικά Έθνη υπέρ των Ελλήνων (1825), ο Κονστάν προτρέπει τους ανθρώπους να ενωθούν με τους Έλληνες στον αγώνα τους, γράφοντας:«Η υπόθεση των Ελλήνων είναι και δική μας, δεν χάνεται γιατί καμία υπόθεση δεν χάνεται όταν έχει τις ρίζες της στην καρδιά ενός λαού. Μπορούμε να τη βοηθήσουμε δυναμικά»
Αλλά για να γυρίσουμε στο βιβλίο του Κονστάν «De l’esprit de conquête et de l’surpation”, θα δούμε ότι θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα. Προκαλεί έναν βαθύ προβληματισμό για τη σύγχρονη εποχή μας και εγείρει ουσιαστικά ερωτήματα σχετικά με την ανθρώπινη φύση, τη νομιμότητα και τις προεκτάσεις της εξουσίας και τους μηχανισμούς της. Γράφει λοιπόν ο Κονστάν το 1813: «Φτάσαμε στην εποχή του εμπορίου, μια εποχή που πρέπει απαραίτητα να αντικαταστήσει την εποχή του πολέμου, όπως και η εποχή του πολέμου πρέπει απαραίτητα να προηγηθεί.
Ο πόλεμος και το εμπόριο είναι απλώς δύο διαφορετικά μέσα για τον ίδιο σκοπό, που στόχο έχουν να αποκτήσεις αυτό που θέλεις. Το εμπόριο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας φόρος που αποδίδεται στη δύναμη του κατόχου, από τον υποψήφιο για κατοχή. Είναι μια προσπάθεια να αποκτήσει κανείς με αμοιβαία συναίνεση αυτό που δεν ελπίζει πλέον να κατακτήσει με τη βία. Ένας άνθρωπος που ήταν πάντα ο πιο δυνατός δεν θα σκεφτόταν ποτέ να κάνει εμπόριο. Οταν ο πόλεμος, δηλαδή η χρήση της ισχύος του ενάντια στη δύναμη των άλλων, εκτίθεται σε διάφορες αντιστάσεις και αποτυχίες, τον οδηγεί να καταφύγει στο εμπόριο, δηλαδή σε ένα πιο ήπιο και πιο βέβαιο μέσο για να συναινέσουν οι άλλοι, σε αυτό που του ταιριάζει».
Το εμπόριο -συνεχίζει ο Κονστάν-έχει αλλάξει ακόμη και τη φύση του πολέμου. Τα εμπορικά έθνη στο παρελθόν ήταν πάντα υποταγμένα από τους πολεμιστές λαούς. Σήμερα τους αντιστέκονται με πλεονεκτήματα.
Αλλά οι άπειρες και περίπλοκες προεκτάσεις του εμπορίου έχουν θέσει τα συμφέροντα των κοινωνιών πέρα από τα όρια της επικράτειάς τους».
Ο Κονστάν προειδοποιούσε επίσης πριν διακόσια τόσα χρόνια ότι «η δύναμη που χρειάζεται ένας λαός για να κρατήσει όλους τους άλλους υποταγμένους είναι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ένα προνόμιο που δεν μπορεί να διαρκέσει. Ένα έθνος που θα διεκδικούσε μια τέτοια αυτοκρατορία θα έβαζε τον εαυτό του σε πιο επικίνδυνη θέση από τους πιο αδύναμους ανθρώπους. Θα γινόταν αντικείμενο παγκόσμιας φρίκης. Όλες οι απόψεις, όλες οι επιθυμίες, όλα τα μίση θα απειλούσαν αυτή τη χώρα, και αργά ή γρήγορα αυτά τα μίση, αυτές οι απόψεις και αυτές οι επιθυμίες θα ξεσπούσαν για να την πνίξουν. Αναμφίβολα, ένας ολόκληρος λαός δεν είναι ποτέ ένοχος για τις υπερβολές που τον βάζει ο αρχηγός του να διαπράττει.Ένας άσκοπος πόλεμος είναι λοιπόν σήμερα η μεγαλύτερη επίθεση που μπορεί να διαπράξει μια κυβέρνηση: υπονομεύει, χωρίς αποζημίωση, όλες τις κοινωνικές εγγυήσεις. Θέτει σε κίνδυνο κάθε είδους ελευθερία, βλάπτει όλα τα συμφέροντα, βαραίνει όλες τις περιουσίες, συνδυάζει και ενισχύει όλους τους τρόπους εσωτερικής και εξωτερικής τυραννίας».
Αυτά έγραφε ο Μπενζαμάν Κονστάν το…1813.
Αν σε αυτά προσθέσετε απλά τα ονόματα των σύγχρονων ηγετών, θα έχετε ένα άρθρο γραμμένο σήμερα. Η ιστορία άλλωστε επαναλαμβάνεται. Έστω και ως φάρσα. Καλή Ανάσταση.
Η επιστροφή αυτή στο… παρελθόν αναλύεται διεξοδικά μάλιστα σε ένα βιβλίο με τίτλο “De l’esprit de conquête et de l’surpation” (Το πνεύμα της κατάκτησης και του σφετερισμού), που έγραψε το …1813 ο Γάλλο-Ελβετός διανοούμενος, δημοκρατικός πολιτικός Μπενζαμάν Κονστάν και τη σχέση εξουσίας και κυριαρχίας. Εστιάζοντας στις ηθικές αξίες και τα αποτελέσματα των στρατιωτικών κατακτήσεων, με αφορμή τότε, τους Ναπολεώντιους πολέμους.
Μέσα από ένα διεισδυτικό και αναλυτικό ύφος, ο Κονστάν αμφισβητεί τη νομιμότητα των πράξεων των κατακτητών και τον αντίκτυπο των τυραννιών στις κοινωνίες.
Για την ιστορία, ο Κονστάν ήταν και φλογερός Φιλέλληνας καθώς επηρεάστηκε βαθιά από τα επαναστατικά γεγονότα και τις επιπτώσεις της Ελληνικής Επανάστασης στην Ευρώπη. Στην περίφημη «Έκκληση στα Χριστιανικά Έθνη υπέρ των Ελλήνων (1825), ο Κονστάν προτρέπει τους ανθρώπους να ενωθούν με τους Έλληνες στον αγώνα τους, γράφοντας:«Η υπόθεση των Ελλήνων είναι και δική μας, δεν χάνεται γιατί καμία υπόθεση δεν χάνεται όταν έχει τις ρίζες της στην καρδιά ενός λαού. Μπορούμε να τη βοηθήσουμε δυναμικά»
Αλλά για να γυρίσουμε στο βιβλίο του Κονστάν «De l’esprit de conquête et de l’surpation”, θα δούμε ότι θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα. Προκαλεί έναν βαθύ προβληματισμό για τη σύγχρονη εποχή μας και εγείρει ουσιαστικά ερωτήματα σχετικά με την ανθρώπινη φύση, τη νομιμότητα και τις προεκτάσεις της εξουσίας και τους μηχανισμούς της. Γράφει λοιπόν ο Κονστάν το 1813: «Φτάσαμε στην εποχή του εμπορίου, μια εποχή που πρέπει απαραίτητα να αντικαταστήσει την εποχή του πολέμου, όπως και η εποχή του πολέμου πρέπει απαραίτητα να προηγηθεί.
Ο πόλεμος και το εμπόριο είναι απλώς δύο διαφορετικά μέσα για τον ίδιο σκοπό, που στόχο έχουν να αποκτήσεις αυτό που θέλεις. Το εμπόριο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας φόρος που αποδίδεται στη δύναμη του κατόχου, από τον υποψήφιο για κατοχή. Είναι μια προσπάθεια να αποκτήσει κανείς με αμοιβαία συναίνεση αυτό που δεν ελπίζει πλέον να κατακτήσει με τη βία. Ένας άνθρωπος που ήταν πάντα ο πιο δυνατός δεν θα σκεφτόταν ποτέ να κάνει εμπόριο. Οταν ο πόλεμος, δηλαδή η χρήση της ισχύος του ενάντια στη δύναμη των άλλων, εκτίθεται σε διάφορες αντιστάσεις και αποτυχίες, τον οδηγεί να καταφύγει στο εμπόριο, δηλαδή σε ένα πιο ήπιο και πιο βέβαιο μέσο για να συναινέσουν οι άλλοι, σε αυτό που του ταιριάζει».
Το εμπόριο -συνεχίζει ο Κονστάν-έχει αλλάξει ακόμη και τη φύση του πολέμου. Τα εμπορικά έθνη στο παρελθόν ήταν πάντα υποταγμένα από τους πολεμιστές λαούς. Σήμερα τους αντιστέκονται με πλεονεκτήματα.
Αλλά οι άπειρες και περίπλοκες προεκτάσεις του εμπορίου έχουν θέσει τα συμφέροντα των κοινωνιών πέρα από τα όρια της επικράτειάς τους».
Ο Κονστάν προειδοποιούσε επίσης πριν διακόσια τόσα χρόνια ότι «η δύναμη που χρειάζεται ένας λαός για να κρατήσει όλους τους άλλους υποταγμένους είναι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ένα προνόμιο που δεν μπορεί να διαρκέσει. Ένα έθνος που θα διεκδικούσε μια τέτοια αυτοκρατορία θα έβαζε τον εαυτό του σε πιο επικίνδυνη θέση από τους πιο αδύναμους ανθρώπους. Θα γινόταν αντικείμενο παγκόσμιας φρίκης. Όλες οι απόψεις, όλες οι επιθυμίες, όλα τα μίση θα απειλούσαν αυτή τη χώρα, και αργά ή γρήγορα αυτά τα μίση, αυτές οι απόψεις και αυτές οι επιθυμίες θα ξεσπούσαν για να την πνίξουν. Αναμφίβολα, ένας ολόκληρος λαός δεν είναι ποτέ ένοχος για τις υπερβολές που τον βάζει ο αρχηγός του να διαπράττει.Ένας άσκοπος πόλεμος είναι λοιπόν σήμερα η μεγαλύτερη επίθεση που μπορεί να διαπράξει μια κυβέρνηση: υπονομεύει, χωρίς αποζημίωση, όλες τις κοινωνικές εγγυήσεις. Θέτει σε κίνδυνο κάθε είδους ελευθερία, βλάπτει όλα τα συμφέροντα, βαραίνει όλες τις περιουσίες, συνδυάζει και ενισχύει όλους τους τρόπους εσωτερικής και εξωτερικής τυραννίας».
Αυτά έγραφε ο Μπενζαμάν Κονστάν το…1813.
Αν σε αυτά προσθέσετε απλά τα ονόματα των σύγχρονων ηγετών, θα έχετε ένα άρθρο γραμμένο σήμερα. Η ιστορία άλλωστε επαναλαμβάνεται. Έστω και ως φάρσα. Καλή Ανάσταση.
Μιχάλης Ψύλος/ Ναυτεμπορική