● O Γιώργος Ι. Αλλαμανής στην «Εφ.Συν.» εξηγεί με απλά λόγια το απαρχαιωμένο εκλογικό σύστημα με το οποίο ο αμερικανικός λαός εκλέγει νέο ή νέα πρόεδρο.
● Ποιες Πολιτείες κρίνουν τη μάχη και με ποια πολιτικά κριτήρια η κάθε μία.
«Αν φέρναμε τον Θεό από τον Παράδεισο, να μετράει Εκείνος τις ψήφους, τότε θα ’χαμε κερδίσει παντού, στην Καλιφόρνια και σε ένα σωρό Πολιτείες». Τάδε έφη Ντόναλντ Τραμπ. Πέρα από τον Υψιστο, αυτός ο τύπος δεν εμπιστεύεται κανέναν σε καμία εκλογική αναμέτρηση. Ολοι είναι ύποπτοι για νοθεία εναντίον του.
Ξημερώματα Τετάρτης (ώρα Ελλάδας) θα γίνουν γνωστά τα πρώτα αποτελέσματα των σημερινών προεδρικών εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου μονομαχούν ο μεγιστάνας και η Δημοκρατική Κάμαλα Χάρις. Υπάρχουν Πολιτείες όπου οι (εκατομμύρια) επιστολικές ψήφοι φυλάσσονται και η καταμέτρησή τους αρχίζει μόλις ξεκινήσει η κανονική ψηφοφορία – θα περάσουν μέρες για τα τελικά αποτελέσματα.
Απέναντι στον «γρίφο» του made in USA εκλογικού συστήματος, έναν γρίφο λιγότερο πολύπλοκο απ’ όσο νομίζουν πολλοί, ας αντιτάξουμε κάποιες εξηγήσεις.
Υπάρχουν 50 Πολιτείες. Οι περισσότερες ψηφίζουν μονοκούκι εδώ και δεκαετίες είτε τους Δημοκρατικούς είτε τους Ρεπουμπλικανούς υποψήφιους προέδρους – άρα... δεν μας απασχολούν! Μας νοιάζουν μόνο οι επτά που τη μια ψηφίζουν τον έναν και την άλλη τον άλλον. Ταλαντευόμενες (swing states), πεδία μάχης (battleground states) ή αμφίρροπες Πολιτείες.
Χωρίζονται στα δύο. Τρεις ανήκουν στη «Ζώνη της Σκουριάς», ονομασία-κληρονομιά από τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια, κουφάρια της οικονομικής κρίσης: Ουισκόνσιν, Μίσιγκαν και Πενσιλβάνια, όλες στον συννεφιασμένο Βορρά, δίπλα στις επιβλητικές Μεγάλες Λίμνες. Οι άλλες τέσσερις ανήκουν στη «Ζώνη του Ηλιου», ονομασία από τον ζεστό αμερικανικό Νότο: Βόρεια Καρολίνα, Τζόρτζια, Νεβάδα και Αριζόνα.
Στην Αμερική του 21ου αιώνα ζει και βασιλεύει η πολιτική λογική του 18ου αιώνα. 1787. Οι «πατέρες του έθνους» εκτίμησαν, τότε, ότι ο λαός ζει σκόρπιος στον αχανή Νέο Κόσμο και δεν μπορεί να είναι επαρκώς πληροφορημένος για να δικαιούται να ψηφίζει άμεσα τον πρόεδρο της ομοσπονδίας. Καλύτερα, είπαν, να εκλέγει... εκλέκτορες, σε αριθμό ανάλογο με το μέγεθος κάθε Πολιτείας. Αυτοί να συγκροτούν το Σώμα των Εκλεκτόρων, μία φορά κάθε τέσσερα χρόνια, με μία και μοναδική αποστολή: να αναδεικνύουν πρόεδρο και αντιπρόεδρο – μετά... διαλύονται.
Από τότε όλα γίνονται για μια χούφτα εκλέκτορες. Σήμερα είναι 538. Οποιος έχει τουλάχιστον τους μισούς συν έναν (269+1 = 270) πάει στον Λευκό Οίκο.
Το σύστημα είναι σκληρά πλειοψηφικό. Ο υποψήφιος πρόεδρος που βγαίνει πρώτος σε μια Πολιτεία παίρνει όλους μα όλους τους εκλέκτορές της. Η πλειοψηφία επί των έγκυρων ψηφοδελτίων στην επικράτεια (η «λαϊκή ψήφος») δεν έχει σημασία.
«Αν φέρναμε τον Θεό από τον Παράδεισο, να μετράει Εκείνος τις ψήφους, τότε θα ’χαμε κερδίσει παντού, στην Καλιφόρνια και σε ένα σωρό Πολιτείες». Τάδε έφη Ντόναλντ Τραμπ. Πέρα από τον Υψιστο, αυτός ο τύπος δεν εμπιστεύεται κανέναν σε καμία εκλογική αναμέτρηση. Ολοι είναι ύποπτοι για νοθεία εναντίον του.
Ξημερώματα Τετάρτης (ώρα Ελλάδας) θα γίνουν γνωστά τα πρώτα αποτελέσματα των σημερινών προεδρικών εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου μονομαχούν ο μεγιστάνας και η Δημοκρατική Κάμαλα Χάρις. Υπάρχουν Πολιτείες όπου οι (εκατομμύρια) επιστολικές ψήφοι φυλάσσονται και η καταμέτρησή τους αρχίζει μόλις ξεκινήσει η κανονική ψηφοφορία – θα περάσουν μέρες για τα τελικά αποτελέσματα.
Απέναντι στον «γρίφο» του made in USA εκλογικού συστήματος, έναν γρίφο λιγότερο πολύπλοκο απ’ όσο νομίζουν πολλοί, ας αντιτάξουμε κάποιες εξηγήσεις.
Υπάρχουν 50 Πολιτείες. Οι περισσότερες ψηφίζουν μονοκούκι εδώ και δεκαετίες είτε τους Δημοκρατικούς είτε τους Ρεπουμπλικανούς υποψήφιους προέδρους – άρα... δεν μας απασχολούν! Μας νοιάζουν μόνο οι επτά που τη μια ψηφίζουν τον έναν και την άλλη τον άλλον. Ταλαντευόμενες (swing states), πεδία μάχης (battleground states) ή αμφίρροπες Πολιτείες.
Χωρίζονται στα δύο. Τρεις ανήκουν στη «Ζώνη της Σκουριάς», ονομασία-κληρονομιά από τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια, κουφάρια της οικονομικής κρίσης: Ουισκόνσιν, Μίσιγκαν και Πενσιλβάνια, όλες στον συννεφιασμένο Βορρά, δίπλα στις επιβλητικές Μεγάλες Λίμνες. Οι άλλες τέσσερις ανήκουν στη «Ζώνη του Ηλιου», ονομασία από τον ζεστό αμερικανικό Νότο: Βόρεια Καρολίνα, Τζόρτζια, Νεβάδα και Αριζόνα.
Πολιτική λογική του 18ου αιώνα
Από τότε όλα γίνονται για μια χούφτα εκλέκτορες. Σήμερα είναι 538. Οποιος έχει τουλάχιστον τους μισούς συν έναν (269+1 = 270) πάει στον Λευκό Οίκο.
Το σύστημα είναι σκληρά πλειοψηφικό. Ο υποψήφιος πρόεδρος που βγαίνει πρώτος σε μια Πολιτεία παίρνει όλους μα όλους τους εκλέκτορές της. Η πλειοψηφία επί των έγκυρων ψηφοδελτίων στην επικράτεια (η «λαϊκή ψήφος») δεν έχει σημασία.
Σήμερα στα επτά swing states η κατάσταση είναι ρευστή, σκέτος δημοσκοπικός πονοκέφαλος. Πάμε αλφαβητικά.
Στην Αριζόνα (11 εκλέκτορες) τα μήκους 608 χιλιομέτρων σύνορα με το Μεξικό έχουν επιβάλει ως κεντρικό προεκλογικό ζήτημα τη μετανάστευση, προνομιακό πεδίο του ακροδεξιού Τραμπ.
Στη Βόρεια Καρολίνα (16 εκλέκτορες) η ρεπουμπλικανική πλειοψηφία δέχεται πιέσεις από νεοφερμένους εσωτερικούς μετανάστες, κυρίως Δημοκρατικούς από την Καλιφόρνια, τη Νέα Υόρκη και τη Μασαχουσέτη. Αφροαμερικανούς, Λατίνους και μιγάδες. Οποιος μιλήσει στις καρδιές τους μπορεί να κερδίσει κρίσιμες ψήφους. Το κατάφερε το 2008 ο Δημοκρατικός Μπαράκ Ομπάμα.
Το Μίσιγκαν (15 εκλέκτορες) υποφέρει από την οικονομική κρίση και έχει πολιτικά προοδευτικό εκλογικό σώμα. Είναι η πολιτεία όπου δρα το πιο ακτιβιστικό τμήμα της κοινωνίας που αντιδρά στη γενοκτονία των Παλαιστινίων από το Ισραήλ με αμερικανικά όπλα. Ο λόγος; Η μεγάλη μουσουλμανική κοινότητα, πάνω από 240.000 άνθρωποι.
Στη Νεβάδα (6 εκλέκτορες) τον βασικό λόγο έχουν οι λατινόφωνοι. Τα καζίνα του Λας Βέγκας αδειάζουν τις τσέπες των τζογαδόρων, αλλά η ζωή για τα μόλις τρία εκατομμύρια κατοίκους της πολιτείας έχει δυσκολέψει, ιδίως μετά την πανδημία του Covid-19.
Στo αποβιομηχανοποιημένο Ουισκόνσιν (10 εκλέκτορες) τα θέματα που απασχολούν περισσότερο τους ψηφοφόρους είναι η περίθαλψη, η ακρίβεια, η ανεργία και η στήριξη της αγροτικής παραγωγής.
Η Πενσιλβάνια Η πιο σημαντική αμφίρροπη Πολιτεία είναι η Πενσιλβάνια (19 εκλέκτορες) την οποία πολλοί θεωρούν μικρογραφία των Ηνωμένων Πολιτειών, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά. Με δύο μεγαλουπόλεις, το Πίτσμπουργκ και τη Φιλαδέλφεια, με πανσπερμία φυλών και κοινοτήτων, δίνει τους περισσότερους εκλέκτορες. Και –ίσως– να δώσει το οριστικό ΟΚ στον νικητή.
Τέλος, στην Τζόρτζια (16 εκλέκτορες) κρίσιμη ομάδα ψηφοφόρων είναι οι Αφροαμερικανοί. Κάποιοι προβληματίζονται και από την ένοπλη βία, καθώς μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, στην καρδιά της προεκλογικής περιόδου, ένας 14χρονος σκότωσε τέσσερις ανθρώπους στο Γυμνάσιό του, ανοίγοντας πυρ με αυτόματο όπλο.
5 + 5 λόγοι για μια νίκη
Ο Μπεν Μπέβινγκτον, ανταποκριτής του BBC στην Ουάσινγκτον, καταγράφει δέκα λόγους για τους οποίους από την αινιγματική κάλπη μπορεί να βγει νικητής τόσο ο Τραμπ όσο και η Χάρις.
Ο 78χρονος μεγιστάνας μπορεί να νικήσει γιατί... Δεν κατέχει την εξουσία και εξιδανικεύει την προηγούμενη θητεία του (2016-2020). Δεν τον ακουμπάει η αρνητική δημοσιότητα: σκάνδαλα, καταδίκες και η «ευλογία» του στην αιματηρή εισβολή στο Καπιτώλιο. Βρίσκει απήχηση η αντιμεταναστευτική ρητορική του. Τον στηρίζουν χαμηλού εισοδήματος και μόρφωσης ψηφοφόροι στην ύπαιθρο και στα προάστια αμφίρροπων πολιτειών. Πουλάει την εικόνα του σταθερού ηγέτη σε ασταθές διεθνές περιβάλλον.
Η 60χρονη πρώην εισαγγελέας μπορεί να νικήσει γιατί... Δεν είναι Τραμπ, δηλαδή διχαστική, αυταρχική, δυσάρεστα απρόβλεπτη εντός και εκτός συνόρων. Δεν είναι Μπάιντεν, δηλαδή ηλικιωμένη, επικοινωνιακά φθαρμένη, ανίκανη να εμπνεύσει. Προτάσσει γυναικεία θέματα όπως η άμβλωση και πουλάει την προοπτική της πρώτης γυναίκας προέδρου στην Ιστορία των ΗΠΑ. Οι ψηφοφόροι της είναι πιο πιθανόν να πάνε στις κάλπες. Συγκέντρωσε -και ξόδεψε- για πολιτική διαφήμιση περισσότερα χρήματα από τον αντίπαλό της.
