Εχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε που ο Κώστας Καραμανλής, έχοντας κλείσει μισό χρόνο στην πρωθυπουργία, είπε την περίφημη φράση για τους «πέντε νταβατζήδες και τις πέντε οικογένειες που κυβερνούν τη χώρα», σε συνάντηση με δημοσιογράφους στου Μπαϊρακτάρη.
Αργότερα χαρακτηρίστηκε «αστικός μύθος» η συγκεκριμένη φρασεολογία που χρησιμοποιήθηκε για τα κέντρα οικονομικής ισχύος τα οποία έλεγχαν στρατηγικούς τομείς, τις μεγάλες δημόσιες συμβάσεις και τα ΜΜΕ, ωστόσο η ουσία έμεινε αδιάψευστη: ένας αστός, συντηρητικός πολιτικός διακήρυττε τη φιλοδοξία του να κόψει τη νοσηρή σχέση μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων με την ενημέρωση και την αγορά πολιτικής επιρροής.
Η τύχη του εγχειρήματος είναι γνωστή: ο ομφάλιος λώρος δεν κόπηκε πραγματικά ποτέ και οι «νταβατζήδες» της επιρροής και της χειραγωγούμενης ενημέρωσης έπεσαν απλώς θύματα της επιτυχίας τους. Πνίγηκαν σε χρέη που δημιούργησαν και οι μιντιακοί όμιλοι που είχαν στήσει κατέρρευσαν, αποδυναμώθηκαν ή πέρασαν σε άλλα χέρια.
Τι έχει αλλάξει, λοιπόν, από την εποχή των «πέντε νταβατζήδων» στην αγορά ενημέρωσης; Η έρευνα της δημοσιογραφικής ομάδας Solomon που παρουσιάστηκε την περασμένη Δευτέρα -χωρίς φυσικά να βρει διέξοδο προβολής στα ίδια τα ερευνώμενα μέσα- αποκαλύπτει μια ριζική μεταβολή στην «ανθρωπογεωγραφία» της ιδιοκτησίας της ενημέρωσης μετά τη δεκαετία της μνημονιακής κατάρρευσης.
Στη θέση των «5 νταβατζήδων», με το επιχειρηματικό κέντρο βάρους τους στον κατασκευαστικό τομέα και στις δημόσιες συμβάσεις, στα ελληνικά ΜΜΕ κυριαρχούν πια 10 όμιλοι και 12 πρόσωπα, που εκκινούν κυρίως από τον ναυτιλιακό τομέα. Είναι ιδιοκτήτες εκατοντάδων επιχειρήσεων με έδρες σε πολλές χώρες του πλανήτη, αλλά και ιδιοκτήτες ή «σπόνσορες» ποδοσφαιρικών ή μπασκετικών ομάδων, που αποτελούν σταθερό ελληνικό συμπλήρωμα της «αγοράς επιρροής» στη χώρα μας.
Και παρά την τεράστια ρευστότητα και τις μεγάλες ροές χρήματος που εξασφαλίζουν από όλες τις άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητές τους -ναυτιλία, κατασκευές, ενέργεια, τράπεζες, λιανεμπόριο-, στις μιντιακές επιχειρήσεις τους χρωστάνε τεράστια ποσά σε δάνεια. Δάνεια προς τράπεζες, που υποτίθεται πως έχουν πάρει το «μάθημα των μνημονίων» κι έχουν κλείσει τη στρόφιγγα προς ΜΜΕ.
Ποια είναι η χρησιμότητα αυτής της ενδελεχούς καταγραφής των πολυσχιδών δραστηριοτήτων της νέας γενιάς μιντιαρχών της χώρας, για την οποία χρειάστηκαν πολλοί μήνες έρευνας; Το κυριότερο και απλούστερο: οι πολίτες, οι «καταναλωτές ενημέρωσης», είναι χρήσιμο να ξέρουν από ποια φίλτρα συμφερόντων, ενδιαφερόντων και ιδιοτελειών περνά κάθε είδηση που τους προσφέρεται ως αλήθεια.
