Συμπληρώνονται σε λίγο πενήντα χρόνια από την τουρκική «αποβίβαση» στην Κερύνεια κι όσα αυτή πυροδότησε για το ελληνικό Έθνος (εθνικός ακρωτηριασμός, μεταπολίτευση, αντιαμερικανισμός, ΠΑΣΟΚ, εκσυγχρονιστικό εγχείρημα, κά). Η νεαρά κεντροαριστερά αφού με τα άλματα της σημάδεψε επί 38 έτη τις εξελίξεις (1974-2012), φαίνεται ότι ξανάγινε θελκτική μετά την παρέλευση μιας βασανιστικής 12ετίας μνημονίου και μεταμνημονίου. Η ενδιαφέρουσα συζήτηση θεωρώ ότι έχει την ανάγκη κάποιων διασαφηνίσεων κι ίσως την διάψευση δέκα μικρών μύθων:
1. Κούλειος μύθος ή εκσυγχρονιστική παρωδία: Ο εκφυλισμός του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος από το ύστερο ΠΑΣΟΚ οδήγησε στην παράδοση της σκυτάλης της «νέας μεγάλης ιδέας», στον κατ’ εξοχήν αντίπαλο της. Έτσι, το μητσοτακέικο, το πλέον καθυστερημένο και κοτζαμπασίδικο κομμάτι του κατεστημένου, υποδύθηκε την Μονμάρτη με την πειστικότητα Ερζερούμ. Ωστόσο πλήθη κεντροαριστερών συνέρρευσαν στο αφήγημα του κεντρώου ‘εκσυγχρονιστή’ με το δυτικό λούστρο και με την διεθνή αίγλη. Στο πρώτο κιόλας βήμα, συναντάμε την ανάγκη πιο σαφούς οριοθέτησης προς τον αντίπαλο, που σαν την Κίρκη οδήγησε πολλούς στην εξαχρείωση.
2. Μύθος των ‘μη προνομιούχων’: Η σταδιακή εγκατάλειψη της ευρείας κοινωνικής και πολιτικής συμμαχίας και της στρατηγικής που αυτή παρήγαγε, οφειλόταν στο ότι θεωρήθηκε τάχα ως ένα λεκτικό εύρημα του Ανδρέα, κάτι σαν τους ‘αιθεροβάμονες’ ή σαν το ‘χρονοντούλαπο’. Ήταν όμως η θεμελίωση όλων των θεωριών κοινωνικής δικαιοσύνης, που χωρίς αυτήν δεν νοείται κεντροαριστερά. Είναι σημαντικό να ορίσουμε με σαφήνεια το κοινωνικό πεδίο αναφοράς της.
3. Μύθος ακροδεξιάς επέλασης στην Ελλάδα: δείχνει πνευματική ραθυμία το να ερμηνεύονται τα καθ’ ημάς σύμφωνα με τα όσα «συμβαίνουν και εις Παρισίους». Εξυπηρετεί όμως πολύ περισσότερο όσους επιθυμούν την εμπέδωση της κυριαρχίας ενός κεντρώου Μακρόν -σωτήρα της δημοκρατίας- είτε λόγω πρωτογενών ωφελειών από αυτό είτε λόγω δευτερογενών, πχ επειδή επιφυλάσσουν για τους ιδίους τον ρόλο μιας ‘αξιοπρεπεστάτης΄, πλήν όμως μονοψήφιας Αριστεράς. Η ανάγνωση αυτή πηγάζει απ’ ευθείας από την αλήστου μνήμης γραμμή της ΕΑΔΕ, περιορίζει σημαντικά τους στόχους και τις δυνατότητες μας, δίνοντας έναν τόνο άμυνας και φοβίας αντί ελπιδοφόρου προοπτικής.
4. Ο μύθος της sine non qua νομενκλατούρας: ισχυρίζονται μερικοί ότι δεν νοείται σύγκλιση της κεντροαριστεράς χωρίς την «ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ωστόσο έφυγαν αιτιώμενοι οξεία αλλεργική αντίδραση προς το Κέντρο, καταδίκασαν ρητά ακόμη και την υποψία αυτοκριτικής για τις προ του 2014 υπερβολές κι όλα αυτά τα έπραξαν υπό τον πολεμικό παιάνα: « Σκουπίδια πασόκοι, μας καταστρέψατε!»
5. Ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδας αφορά στην εσωτερική δημοκρατία στον ΣΥΡΙΖΑ. Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ πρωτοφανή γεγονότα, που παραβιάζουν κάποιο μακρό δημοκρατικό κεκτημένο. Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε τάχα ένα αγλάισμα δημοκρατικής λειτουργίας και πολιτικής σύνθεσης, δεν το επαληθεύουν ούτε οι επανειλημμένες διασπάσεις του ούτε οι βίαιες αλληλοκατηγορίες μεταξύ χθεσινών συντρόφων ούτε οι αλληλο-αποκλεισμοί, που χαρακτήρισαν διαχρονικά την λειτουργία του. Ο ομοσπονδιακός του χαρακτήρας πρέπει να αντιμετωπίζεται ως έλλειμμα κι όχι ως κατάκτηση. Υπάρχει πλέον λαϊκή επιταγή να υπάρξει αληθινή πολιτική ενοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ.
6. Ο μύθος των κανιβάλων εναντίον των βαμπίρ: Κεντροαριστερά σημαίνει μεταξύ άλλων ανοικτές ακριβοδίκαιες διαδικασίες ανανέωσης, τέτοιες που να γεφυρώνουν το χάσμα των γενεών και ν’ απαλλάσσουν την χώρα από το άγος των γόνων. Αυτό είναι εγγενές χαρακτηριστικό ωστόσο είδαμε την σύμπηξη μετώπου γερόντων εναντίον νέου στην εσωκομματική κρίση του ΣΥΡΙΖΑ. Έναντι δε των σημερινών ηγεσιών στην κεντροαριστερά, συνασπίζονται και πάλι άνθρωποι ανθιστάμενοι στην συνταξιοδότηση, που υποκριτικά ομνύουν στην ανανέωση.
7. Ο μύθος της Φάρλευ: Βάσει αυτού, το συριζαικό αποτέλεσμα θα ήταν τάχα καλύτερο αν δεν πήγαινε η Φάρλευ για κατούρημα την μέρα των εκλογών… Προφανώς μαζί συνωθούνται και σειρά άλλες παρατηρήσεις για την απροσχημάτιστη επίδειξη πλευρών της προσωπικότητας Κασσελάκη. Άραγε πίσω από το αίτημα αυτό, για μια πιο ‘καθωσπρέπει’ συμπεριφορά, μήπως υποκρύπτεται κάποιος Γκρίνμπεργκ που κρατά το καθωσπρεπόμετρο; Όσοι πάντως φαντάστηκαν ότι βάζοντας μπροστά ένα τόσο διαφορετικό πρόσωπο, θα μπορούσαν να το «περάσουν» λάου-λάου και να την βγάλουνε φτηνά, απλώς δεν ήξεραν ποτέ τους τι έλεγαν. Θα υπάρξει σειρά συγκρούσεων με κοινωνικά στερεότυπα και τώρα και σε βάθος χρόνου.
8. Ο μύθος του ‘από μηχανής Θεού’ κι οι ιερείς του. Ποτέ δεν υπήρξε ο από μηχανής Θεός αλλά ήταν εξ αρχής ένα βολικό σκηνοθετικό εύρημα. Αντιθέτως, οι πονηροί ιερείς του έχουν σάρκα, οστά και προσωπικά συμφέροντα. «Ου λήψει το όνομα Κυρίου του Θεού σου, επί ματαίω» λένε οι δέκα εντολές αλλά κανείς τυχοδιώκτης δεν τις υπάκουσε ποτέ του χωρίς κάποιος να του επιβάλει να σταματήσει τις ασυναρτησίες. Αναφέρομαι στην κακή χρήση του ονόματος του Αλέξη Τσίπρα μέσα στην ευτέλεια της εσωκομματικής αγοράς.
9. Ο μύθος των δύο εγωπαθών, που παρεμποδίζουν την ενότητα. Οι ακραίες προεκλογικές τους συμπεριφορές, άφησαν κάποια τέτοια περιθώρια. Άραγε αν τα δυο υφιστάμενα πρόσωπα ως επικεφαλής αίφνης εξέλειπαν, η πορεία προς την ενιαία Κεντροαριστερά θα γινόταν ένας περίπατος στο λιβάδι; Οι προηγούμενοι ηγέτες του ΠΑΣΟΚ θυμάμαι όμως ότι είχαν ακόμη μεγαλύτερη απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τουλάχιστον ο Ανδρουλάκης είχε πάρει σωστή θέση στις Πρέσπες, απομάκρυνε τον Λοβέρδο κι έχει «προσωπικά» με τον Μητσοτάκη. Ταιριάζει γάντι στην κεντροαριστερά σε αυτή την 12ετία η γνωστή φράση ‘ Ήταν χειρότερο από έγκλημα, ήταν λάθος’. Με μια κληρονομιά που ήταν ήδη προβληματική από το βρώμικο 89 κι ακόμη νωρίτερα. Είναι προσχηματικό το να αντικαθιστά κανείς την ανάγκη ενός άμφω απολογισμού και της σχετικής αυτοκριτικής, με την συμβολική θυσία κάποιας διδύμου Ιφιγένειας.
10. Ο μύθος του θαυμασίου κυρίου τίποτα. Μια πληγωμένη παράταξη ενίοτε αναζητά παυσίλυπο σε κάποιον χωρίς γωνίες, που δεν λέει τίποτε για τίποτε. Αυτή είναι μια συνταγή για πολλαπλά ηττημένους! Αυτή η συνταγή υπονοεί: ακόμη κι αν ο ηγέτης δεν μπορεί να μας εμπνεύσει, τουλάχιστον ας μην μας προσβάλει. Στην δεκαετία του ‘90 το σύνδρομο αυτό εμφανίστηκε στην ΝΔ, που είχε τότε τον ηγετικό ιδεασμό Αβραμοπούλου. Η κατάληξη είναι γνωστή κι όχι καλή.
Παναγιώτης Τζανετής