Η κόντρα που ξέσπασε μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Αριστεράς με αφορμή την πρόταση Τεμπονέρα - Κοτσακά για συντονισμό των κομμάτων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης ξάφνιασε πολλούς. «Δεν υπάρχει περίπτωση όσο είμαι πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ να συνεργαστούμε με το μόρφωμα των αποστατών», είπε ο Στέφανος Κασσελάκης. «Ουδείς ενδιαφέρεται να συνεργαστεί και να συμπράξει με το μόρφωμα του κ. Κασσελάκη», απάντησε ο επικεφαλής της Νέας Αριστεράς Αλέξης Χαρίτσης. Χάσμα και μάλιστα αγεφύρωτο; Από πρώτη ματιά, όντως. Τόσο μίσος. Γιατί; Μέχρι χθες ήταν σύντροφοι. Μαζί έδιναν τις μάχες εναντίον της Δεξιάς. Συνεπώς, αποκλείεται αυτοί να βρουν έναν κώδικα επικοινωνίας. Οπότε ας μη χασομεράμε ψάχνοντας σημεία συμφωνίας.
Ωστόσο, όπως έχουμε ξαναπεί, δεν πρέπει να παίρνουμε τοις μετρητοίς όσα λένε τα κόμματα εν θερμώ. Υπάρχουν μπόλικα προηγούμενα που πρέπει να μας κάνουν επιφυλακτικούς με αυτούς που δηλώνουν ότι οι αρχές τους είναι αδιαπραγμάτευτες και οι περιστάσεις δεν πρόκειται να τους υποχρεώσουν να αναδιπλωθούν. Αν ίσχυε αυτό, δεν θα βλέπαμε κυβέρνηση της Δεξιάς με την κομμουνιστική Αριστερά, ούτε κυβέρνηση της Δεξιάς με το ΠΑΣΟΚ, ούτε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τους Ανεξάρτητους Ελληνες.
Η αντιπαράθεση σε τόσο υψηλούς τόνους θυμίζει στους παλαιότερους τη διαμάχη μεταξύ ΚΚΕ και ΚΚΕ εσωτερικού την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Είχε προηγηθεί η διάσπαση του 1968 μέσα στη χούντα. Τα δύο κόμματα συνεργάστηκαν όχι με τον καλύτερο τρόπο στις εκλογές του 1974, μαζί με άλλα σχήματα, υπό τον τίτλο Ενωμένη Αριστερά. Στη συνέχεια το καθένα τράβηξε τον δρόμο του. Το ένα κατηγορούσε το άλλο για τα πάντα. Ούτε καλημέρα δεν αντάλλασσαν τα στελέχη στην περίπτωση που βρίσκονταν στον ίδιο χώρο.
Υπάρχει ένα περιστατικό που αποτυπώνει την πραγματικότητα εκείνης της εποχής. Μου το έχει διηγηθεί ο αείμνηστος Πέτρος Κουναλάκης που ήταν παρών. Φλωράκης και Κύρκος από ένα καπρίτσιο της τύχης «συνταξίδεψαν» για λίγα δευτερόλεπτα με ένα ασανσέρ σε κάποιο κτίριο. Τα βλέμματά τους δεν διασταυρώθηκαν. Ο ένας κοιτούσε στο ταβάνι και ο άλλος στο πάτωμα. Δύο ξένοι στο ίδιο ασανσέρ. Το ΚΚΕ αποκαλούσε τους πρώην συντρόφους του «αναθεωρητές» και αυτοί μιλούσαν για «ΚΚΕ Εξωτερικού». Η σύγκρουση κράτησε πολλά χρόνια. Η λύση του δράματος (προσωρινή όπως αποδείχτηκε) ήρθε το 1989 με τη δημιουργία του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου.
Ο όρος που έβαζε το ΚΚΕ για να συμμετάσχει ήταν να μην υπάρχει κόμμα με τον τίτλο ΚΚΕ Εσωτερικού. Αυτό έγινε. Δημιουργήθηκε όχι χωρίς σοβαρές αντιρρήσεις (είχαμε και μία διάσπαση) η ΕΑΡ –μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού. Τι ώθησε τους δύο χώρους να ενώσουν τις δυνάμεις τους; Η προσδοκία ότι μπορεί η Αριστερά να πάρει την πρωταγωνιστική θέση που είχε το ΠΑΣΟΚ στη λεγόμενη δημοκρατική παράταξη. Πολύ φιλόδοξος στόχος. Είχε όμως βάση. Την εποχή εκείνη το ΠΑΣΟΚ ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε σοβαρά προβλήματα υγείας, πλαισιωνόταν από πρόσωπα του σχοινιού και του παλουκιού και η Αριστερά πίστεψε ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να το κανιβαλίσει, όπως αυτό την είχε κανιβαλίσει τα προηγούμενα χρόνια. Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο κατά το κοινώς λεγόμενο. Το σχέδιο δεν προχώρησε, το ΠΑΣΟΚ άντεξε και ο Συνασπισμός στην αρχική μορφή του έπαψε να υπάρχει το 1991.
Αυτό που έφερε μαζί τους τότε δύο προαιώνιους εχθρούς ήταν η επιθυμία να γίνουν ΠΑΣΟΚ στη θέση του ΠΑΣΟΚ από την άποψη του εκλογικού μεγέθους. Αυτό που μπορεί να φέρει μαζί τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά κάποια στιγμή –και παρά τα περί του αντιθέτου δείγματα– μπορεί να είναι η δημιουργία μιας εναλλακτικής λύσης στο καθεστώς Μητσοτάκη. Στην υπόθεση αυτή θα παίξει και το ΠΑΣΟΚ. Αναγκαστικά. Εκτός αν οι ηγεσίες και των τριών κομμάτων συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι από δω και πέρα θα ζουν μονίμως σ’ ένα περιβάλλον ήττας.
Τάσος Παππάς
Εφημερίδα των Συντακτών (13.6.2024)