Από αλλού το περιμέναμε και από αλλού ήρθε. Στην προχθεσινή Eurovision πολλοί στήθηκαν να δουν αν κάποιος τραγουδιστής θα πει κάτι για τη Γάζα ή θα αποχωρήσει διαμαρτυρόμενος για την παρουσία του Ισραήλ. Το μήνυμα ωστόσο ήρθε από αλλού.
Από την πρωτιά του Ελβετού Νέμο που αυτοπροσδιορίζεται ως non binary άτομο, ελληνιστί μη δυαδικό, που δεν είναι ούτε άντρας ούτε γυναίκα και που κυρίως μιλάει στο ίδιο το νικηφόρο τραγούδι του για την περιπέτεια της αναζήτησης της ταυτότητάς του. «Αυτή η ιστορία είναι η αλήθεια μου / Πήγα στην κόλαση και επέστρεψα / για να βρω τον εαυτό μου στον δρόμο / έσπασα τον κώδικα. […] Κάπου ανάμεσα στα μηδέν και στα ένα / εκεί είδα να βρίσκεται το δικό μου βασίλειο».
Το Νέμο λοιπόν προσδιορίζει ότι δεν ανήκει στο δυαδικό σύστημα του μηδέν και του ενός, που αποτελεί τη γλώσσα των υπολογιστών, αλλά και συμβολίζει ταυτόχρονα τον σεξουαλικό διμορφισμό, την ύπαρξη δηλαδή αρσενικού και θηλυκού (και στη γλώσσα των ανθρώπων).
Πολλοί θεωρούν τα σύγχρονα κινήματα ταυτότητας φύλου απολιτίκ και ακίνδυνα για την καθεστηκυία τάξη, λόγος για τον οποίο γίνονται ανεκτά ή και «προωθούνται». Επίσης τα θεωρούν έκφραση ενός άκρατου ατομικισμού. Πώς μπορεί άλλωστε κανείς να κάνει επανάσταση μέσα από τη Eurovision; Ωστόσο τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Το Νέμο μπορεί πράγματι να ψηφίζει οτιδήποτε. Ας αντιστρέψουμε ωστόσο το ερώτημα και ας αναρωτηθούμε: υπάρχει περίπτωση να μην ασχοληθεί η πολιτική επιστήμη με το κίνημα αυτό; Η απάντηση είναι όχι για ένα σωρό λόγους. Πρώτον γιατί η δυαδικότητα είναι θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνικής συγκρότησης επί αιώνες και η αμφισβήτησή της, για πρώτη φορά τόσο μεγαλόφωνα, είναι από μόνη της πολιτική πράξη που μπορεί να έχει και οικονομικές συνέπειες.
Το Νέμο στο τραγούδι «Κώδικας» δηλώνει μάλιστα κάτι που θα δήλωνε κι ένας… κομμουνιστής εργάτης των αρχών του 20ού αι.: «Ενημερώστε τους όλους / ότι για μένα τα παιχνίδια τελειώσανε, θα σπάσω τις αλυσίδες». Και σαν να μην έφτανε αυτό, το εικοσιτετράχρονο με το αθώο, γλυκό βλέμμα, έκανε ξεκάθαρη δήλωση (πολιτικής) εκπροσώπησης πριν ακόμα διαγωνιστεί στον τελικό: «Είναι πολύ σημαντικό για μένα ως gender-queer άτομο να υπερασπιστώ ολόκληρη την LGBTQIA+ κοινότητα».
Δείκτη πολιτικής σημασίας αποτελεί και το ότι τα ζητήματα αυτά διχάζουν τόσο την Αριστερά (υπογείως) όσο και τη Δεξιά (φανερά, λ.χ. με τη μετακίνηση ψηφοφόρων της Ν.Δ. προς το κόμμα Βελόπουλου).
Κερασάκι στην τούρτα οι (πολιτικές) δηλώσεις της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρίας Ζαχάροβα: μίλησε για «διαγωνισμό διαστροφής» και προανήγγειλε την «κηδεία της Δυτικής Ευρώπης». «Κηδεία» που θέλει βέβαια να επαναφέρει την παλιά συζήτηση περί «παρακμής της Δύσης», την οποία εισήγαγε ο Σπέγκλερ το 1920.
Κάπως έτσι το φετινό «πανηγυράκι» φαίνεται να αποτελεί κάποιου τύπου ορόσημο σε ένα πεδίο καινοφανών, άγνωστης κατάληξης διεκδικήσεων των τελευταίων χρόνων. Το ότι το συμπαθές Νέμο που το εκπροσωπεί προέρχεται από την… ουδέτερη Ελβετία είναι προφανώς μια παιγνιώδης φάρσα της Ιστορίας.
Πολλοί θεωρούν τα σύγχρονα κινήματα ταυτότητας φύλου απολιτίκ και ακίνδυνα για την καθεστηκυία τάξη, λόγος για τον οποίο γίνονται ανεκτά ή και «προωθούνται». Επίσης τα θεωρούν έκφραση ενός άκρατου ατομικισμού. Πώς μπορεί άλλωστε κανείς να κάνει επανάσταση μέσα από τη Eurovision; Ωστόσο τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Το Νέμο μπορεί πράγματι να ψηφίζει οτιδήποτε. Ας αντιστρέψουμε ωστόσο το ερώτημα και ας αναρωτηθούμε: υπάρχει περίπτωση να μην ασχοληθεί η πολιτική επιστήμη με το κίνημα αυτό; Η απάντηση είναι όχι για ένα σωρό λόγους. Πρώτον γιατί η δυαδικότητα είναι θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνικής συγκρότησης επί αιώνες και η αμφισβήτησή της, για πρώτη φορά τόσο μεγαλόφωνα, είναι από μόνη της πολιτική πράξη που μπορεί να έχει και οικονομικές συνέπειες.
Το Νέμο στο τραγούδι «Κώδικας» δηλώνει μάλιστα κάτι που θα δήλωνε κι ένας… κομμουνιστής εργάτης των αρχών του 20ού αι.: «Ενημερώστε τους όλους / ότι για μένα τα παιχνίδια τελειώσανε, θα σπάσω τις αλυσίδες». Και σαν να μην έφτανε αυτό, το εικοσιτετράχρονο με το αθώο, γλυκό βλέμμα, έκανε ξεκάθαρη δήλωση (πολιτικής) εκπροσώπησης πριν ακόμα διαγωνιστεί στον τελικό: «Είναι πολύ σημαντικό για μένα ως gender-queer άτομο να υπερασπιστώ ολόκληρη την LGBTQIA+ κοινότητα».
Δείκτη πολιτικής σημασίας αποτελεί και το ότι τα ζητήματα αυτά διχάζουν τόσο την Αριστερά (υπογείως) όσο και τη Δεξιά (φανερά, λ.χ. με τη μετακίνηση ψηφοφόρων της Ν.Δ. προς το κόμμα Βελόπουλου).
Κερασάκι στην τούρτα οι (πολιτικές) δηλώσεις της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρίας Ζαχάροβα: μίλησε για «διαγωνισμό διαστροφής» και προανήγγειλε την «κηδεία της Δυτικής Ευρώπης». «Κηδεία» που θέλει βέβαια να επαναφέρει την παλιά συζήτηση περί «παρακμής της Δύσης», την οποία εισήγαγε ο Σπέγκλερ το 1920.
Κάπως έτσι το φετινό «πανηγυράκι» φαίνεται να αποτελεί κάποιου τύπου ορόσημο σε ένα πεδίο καινοφανών, άγνωστης κατάληξης διεκδικήσεων των τελευταίων χρόνων. Το ότι το συμπαθές Νέμο που το εκπροσωπεί προέρχεται από την… ουδέτερη Ελβετία είναι προφανώς μια παιγνιώδης φάρσα της Ιστορίας.
Μανώλης Πιμπλής
Εφημερίδα των Συντακτών (13.5.20240