Από το κακό στο χειρότερο η κατάσταση των ΜΜΕ στην Ευρώπη - Εκθεση της Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών (Liberties)Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης μειώνεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά στο οριακό σημείο» σε πολλές χώρες, γράφει η εφημερίδα The Guardian, σε ρεπορτάζ του Jon Henley.
Παραπέμπει σε δηλώσεις ενός κορυφαίου δικτύου πολιτικών ελευθεριών με έμφαση στις εκτεταμένες απειλές κατά δημοσιογράφων και τις επιθέσεις κατά της ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων.
Συγκεκριμένα, η Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) με έδρα το Βερολίνο ανέφερε στην ετήσια έκθεσή της για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, που συντάχθηκε σε συνεργασία με 37 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 19 χώρες, ότι οι ανησυχητικές τάσεις που είχαν εντοπιστεί προηγουμένως εξακολουθούσαν να υφίστανται το 2023 – αν και η νέα νομοθεσία σε όλη την ΕΕ θα μπορούσε να προσφέρει ελπίδες βελτίωσης.
«Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βρίσκεται σαφώς σε σταθερή πτώση σε ολόκληρη την ΕΕ – σε πολλές χώρες ως αποτέλεσμα εσκεμμένης βλάβης ή παραμέλησης από τις εθνικές κυβερνήσεις», δήλωσε συγκεκριμένα η Eva Simon, ανώτερη υπεύθυνη υπεράσπισης στη Liberties.
«Η μείωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης συμβαδίζει με την παρακμή του κράτους δικαίου. Υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ των δύο. Αυτό είναι το playbook των αυταρχικών καθεστώτων». Ανέφερε ακόμη ότι η νέα νομοθεσία της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης «προσφέρει δυνατότητες βελτίωσης », αλλά πρέπει να εφαρμοστεί σωστά.
Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την Liberties, το τοπίο των μέσων ενημέρωσης της Ευρώπης συνέχισε να χαρακτηρίζεται πέρυσι από μεγάλη συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, ανεπαρκείς κανόνες για τη διαφάνεια ιδιοκτησίας και πολυάριθμες απειλές για την ανεξαρτησία και τα οικονομικά των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.
Στοιχειοθετήθηκαν, επίσης, πολλαπλές περιπτώσεις απειλών, εκφοβισμού, παρακολούθησης και βίας κατά δημοσιογράφων σε πολλά κράτη μέλη, καθώς και περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και στην πρόσβαση σε πληροφορίες σε ολόκληρο το μπλοκ.
Η Liberties συνέστησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την εφαρμογή από τα κράτη μέλη ενός νέου Ευρωπαϊκού Νόμου για την Ελευθερία των Μέσων, ο οποίος είπε η Simon – παρά τους συμβιβασμούς του – δημιούργησε μια νομική βάση για τη βελτίωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης.
«Πολλά θα εξαρτηθούν από τις εθνικές κυβερνήσεις και αρχές, αλλά η πράξη σημαίνει ότι οι υποθέσεις μπορούν τώρα να παραπεμφθούν ενώπιον ενός ευρωπαϊκού δικαστηρίου που θα αποφανθεί για το τι πραγματικά σημαίνουν η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, η παρακολούθηση δημοσιογράφων και ούτω καθεξής», είπε.
Σημειώνεται ότι δημοσιογράφοι σε χώρες όπως η Κροατία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα και η Ιταλία αντιμετώπισαν σωματικές επιθέσεις το 2023, αναφέρει η έκθεση, και στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία οι δημοσιογράφοι ήρθαν αντιμέτωποι με κακοποίηση και απειλές εκλεγμένων πολιτικών.
Στη Ρουμανία και τη Σουηδία, η αστυνομία απέτυχε να διερευνήσει σωστά τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους, είτε λόγω έλλειψης πόρων είτε λόγω έλλειψης βούλησης, ανέφερε η έκθεση, ενώ στη Γαλλία και τη Βουλγαρία οι ίδιοι οι αστυνομικοί επιτέθηκαν σε δημοσιογράφους.
Ακόμη, στρατηγικού χαρακτήρα αγωγές για συκοφαντική δυσφήμηση (SLAPS) χρησιμοποιήθηκαν συνήθως εναντίον δημοσιογράφων στην Κροατία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, ενώ ρεπόρτερ στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ολλανδία και την Πολωνία τέθηκαν υπό παρακολούθηση από spyware όπως το Pegasus και το Predator.
Η Ρυθμιστική Αρχή για τους Δικηγόρους του Ηνωμένου Βασιλείου ορίζει το SLAPS s ως «κατάχρηση του νομικού συστήματος μέσω της άσκησης ένδικων μέσων ή την απειλή διαδικασιών, με σκοπό την παρενόχληση ή τον εκφοβισμό, αποθαρρύνοντας έτσι τον έλεγχο θεμάτων δημοσίου συμφέροντος».
Η συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης παρέμεινε υψηλή στην Κροατία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ολλανδία και τη Σλοβακία, με πολλές εταιρείες μέσων ενημέρωσης που ανήκουν σε λίγα μόνο άτομα, απειλώντας την ποικιλομορφία των φωνών των μέσων ενημέρωσης και αυξάνοντας τον κίνδυνο μεροληψίας. Στη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία και την Ολλανδία, δημοσιογράφοι που επικρίνουν την κυβέρνηση βρέθηκαν αποκλεισμένοι από συνεντεύξεις Τύπου ή άλλες επίσημες εκδηλώσεις ή τους αρνήθηκαν έγγραφα στα οποία έπρεπε να έχουν πρόσβαση.
Στη Σλοβακία, ο λαϊκιστής πρωθυπουργός, Ρόμπερτ Φίκο, «διέκοψε κάθε επικοινωνία» με τέσσερα μέσα ενημέρωσης που κατηγορούνται ότι «επιδεικνύουν ανοιχτά εχθρική στάση».
Η κυβέρνησή του ενέκρινε αυτόν τον μήνα ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTVS. Στην Ουγγαρία, τα δημόσια μέσα ενημέρωσης ήταν ήδη «τόσο εντελώς κάτω από τον ζυγό της κυβέρνησης» που η παραγωγή τους «χαρακτηριζόταν από μεροληπτικές και μονόπλευρες αναφορές που είναι πάντα σύμφωνες με τα συμφέροντα του κυβερνώντος κόμματος Fidesz», ανέφερε η Liberties.
Πέρα από την Ουγγαρία, ανέφερε ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση βρίσκεται σε «κατάσταση αβεβαιότητας» στην Πολωνία καθώς ο νέος πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, προσπαθεί να ανατρέψει τις παρεμβάσεις της προηγούμενης κυβέρνησης και υπήρχαν αυξανόμενες ανησυχίες για τις κυβερνήσεις στην Κροατία και την Ιταλία.