Στην πολιτική ποτέ μη λες ποτέ. Οι δεσμεύσεις κομμάτων ότι ποτέ δεν θα κάνουν εκείνο και ποτέ δεν θα επιλέξουν το άλλο, έχουν σχετική αξία. Υποστηρίζουν με φανατισμό διάφορα πράγματα, επικαλούμενα αρχές και απόψεις, και όταν αναγκάζονται για ποικίλους λόγους είτε να βάλουν νερό στο κρασί τους και να προσαρμοστούν είτε να πράξουν τα ακριβώς αντίθετα απ’ αυτά που διακινούσαν, προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη μεταστροφή τους κατασκευάζοντας επιχειρήματα όχι πολύ πειστικά. Η συγκυρία είναι αυτή που καθορίζει τη στάση τους και σε μερικές περιπτώσεις είναι τόσο πιεστική που τα υποχρεώνει να μετακινηθούν από την αδιαλλαξία στον συμβιβασμό. Το έχουμε δει να γίνεται σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα τρεις φορές τα τελευταία χρόνια.
Περίμενε κανείς να συνεργαστούν οι νικητές του Εμφυλίου με τους ηττημένους; Το έκαναν με την κυβέρνηση Τζαννετάκη. Τότε η Δεξιά ήθελε να απαλλαγεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον ιστορικό αντίπαλό της, και η Αριστερά φιλοδοξούσε να πάρει τη θέση του ΠΑΣΟΚ στην περιοχή της δημοκρατικής παράταξης. Περίμενε κανείς ότι θα συνεργαζόταν το ΠΑΣΟΚ με τη Νέα Δημοκρατία, δηλαδή ότι θα διάλεγε το φως για ταίρι του το σκοτάδι, για να θυμηθούμε το σχήμα που είχε καθιερώσει το ΠΑΣΟΚ στη δημόσια συζήτηση εκείνη την περίοδο; Ουδείς. Υποχρεώθηκαν όμως λόγω της χρεοκοπίας (ευθύνονται και τα δύο κόμματα) και επειδή το απαίτησαν οι δανειστές-«σωτήρες» μας. Περίμενε κανείς ότι θα συγκυβερνήσουν ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ) με ένα κόμμα της Δεξιάς (ΑΝ.ΕΛΛ.); Εναλλακτική δεν υπήρχε αφού ο τότε αντιμνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να συνυπάρξει με τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ που είχαν φέρει μνημόνια, ενώ από τα κόμματα που ήταν εναντίον των μνημονίων μόνο οι ΑΝ.ΕΛΛ. προσφέρονταν για συνεργασία. Το ΚΚΕ έλεγε «όχι» σε κάθε τύπου κυβερνητική συμφωνία. Συνέπλευσαν ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛΛ. για περίπου πέντε χρόνια.
Επιστροφή στο σήμερα. Ρωτήθηκε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης αν υπάρχει περίπτωση το κόμμα του να συνεργαστεί με τη Νέα Δημοκρατία. Είπε: «Οχι, δεν μπορώ να συγκυβερνήσω με κόμματα τα οποία έχουν εξαρτήσεις από τράπεζες. Εξαρτήσεις από ένα σύστημα προπαγάνδας και είναι κόμματα που έχουν ρίξει τη χώρα στα βράχια. Από εκεί και πέρα όντως η Ν.Δ. είναι ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα, απλά είναι πολυσυλλεκτικό προς την Ακρα Δεξιά». Καμία έκπληξη. Αντέδρασε όπως αναμενόταν. Αρνητικά και με κατηγορηματικό τόνο. Σε προεκλογική περίοδο είμαστε, το βασικό μέτωπο του κ. Κασσελάκη είναι η Νέα Δημοκρατία, ο στόχος του είναι σε πρώτο χρόνο να γίνει το κόμμα του ο δεσπόζων πόλος στη λεγόμενη προοδευτική παράταξη και σε δεύτερο χρόνο να ανατρέψει τους συσχετισμούς και να βάλει τον ΣΥΡΙΖΑ σε τροχιά διακυβέρνησης.
Ωστόσο: Το «όχι» θα ισχύσει και σε περίπτωση εθνικής κρίσης; Με δύο πολέμους στην ευρύτερη περιοχή και έναν ατίθασο γείτονα με αναθεωρητικές βλέψεις δεν μπορείς να αισθάνεσαι σίγουρος. Το «όχι» θα ισχύσει αν έχουμε μια νέα οικονομική περιπέτεια ανάλογης έντασης και έκτασης με αυτήν που ζήσαμε το 2010; Ο καπιταλισμός της απληστίας είναι ικανός για όλα, κυρίως για τα χειρότερα, και η Ελλάδα παραμένει ο αδύναμος κρίκος. Ας είναι καλά (τρόπος του λέγειν) τα κόμματα εξουσίας που, αν και υπόσχονταν ότι θα αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο, δεν έκαναν τίποτα προς αυτήν την κατεύθυνση. Το «όχι» θα ισχύσει αν δεν προκύπτει από συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις αυτοδύναμη κυβέρνηση; Το δίλημμα αστάθεια με κάλπες ή σταθερότητα με παράδοξους πολιτικούς γάμους θα είναι ασφυκτικό. Θα πει κάποιος πως κανένα κόμμα δεν γίνεται να δεσμευτεί εκ των προτέρων ότι θα παραμείνει συνεπές στις εξαγγελίες του αν έχουμε δραματικές εξελίξεις. Σωστό. Γι’ αυτό καλό είναι τα κόμματα να αποφεύγουν τα βαρύγδουπα «ποτέ», γι’ αυτό οι πολίτες πρέπει να κρατούν μικρό καλάθι.
Τάσος Παππάς
Εφημερίδα των Συντακτών (25.4.2024)