Τα συνέδρια των κομμάτων είναι η κορυφαία κομματική διαδικασία. Αλλοτε τελειώνουν ομαλά, άλλοτε η μετωπική σύγκρουση μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών έχει ως αποτέλεσμα, στην καλύτερη περίπτωση, το φυλλορρόημα, στη χειρότερη, τη διάσπαση.
Εκεί συμμετέχουν οι σύνεδροι που έχουν εκλεγεί από τις τοπικές οργανώσεις, εκεί συζητιούνται τα πάντα (το πρόσφατο παρελθόν, οι επιλογές των ηγεσιών, η στρατηγική για το μέλλον), εκεί εκλέγονται τα καθοδηγητικά όργανα (Κεντρικές Επιτροπές ή όπως αλλιώς ονομάζονται), εκεί εκλέγονται οι ηγεσίες. Για να ακριβολογούμε, «εκεί εκλέγονταν», γιατί σε τρία κόμματα ο πρόεδρος εκλέγεται από τη βάση (ευρύχωρο σχήμα στα όρια της πλαδαρότητας).
Το εναρκτήριο λάκτισμα για την αλλαγή του τρόπου εκλογής έδωσε ο Γιώργος Παπανδρέου το 2004 και ακολούθησαν η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από έναν χρόνο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, μάλιστα, αποφάσισε να εκλέγονται και τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής από τη βάση του κόμματος.
Το ερώτημα που προκύπτει, με αφορμή τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ και την ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη στη θέση του επικεφαλής, είναι πότε θα γίνει το συνέδριό του. Και όπως όλα δείχνουν, αν κρίνουμε από την αντιπαράθεση που ξεκίνησε από την επόμενη μέρα, δεν πρόκειται να είναι μια ανέφελη διαδικασία. Η επιλογή της εσωκομματικής αντιπολίτευσης –για την ώρα είναι ασύντακτη– να μη δώσει περίοδο χάριτος στον νέο πρόεδρο είναι μία σαφής ένδειξη ότι η ατμόσφαιρα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι βαριά.
Η Πολιτική Γραμματεία είχε αποφασίσει να γίνει το συνέδριο τον Νοέμβριο. Είναι αυτό πιθανόν; Δύσκολο. Ακόμη δεν έχει οριστεί πότε θα συνεδριάσει η Πολιτική Γραμματεία. Η Κεντρική Επιτροπή θα συγκληθεί στις 22 Οκτωβρίου. Αυτή θα αποφασίσει για τον χρόνο διεξαγωγής του συνεδρίου. Προλαβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ να οργανώσουν συνέδριο μέσα σ’ έναν μήνα; Πρέπει να συνταχθούν κείμενα. Κάποιοι πρέπει να το αναλάβουν. Θα υπάρχουν κείμενα και της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας.
Αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για κόμματα της Αριστεράς. Ολα πρέπει να κατεβούν στα μέλη. Να γίνει ουσιαστική συζήτηση με άνεση χρόνου και στη συνέχεια ψηφοφορίες. Να πάνε σε διαδικασίες εκλογής συνέδρων αφού πρώτα εκκαθαριστούν τα μητρώα των μελών. Τα όργανα στο μεσαίο επίπεδο (π.χ. νομαρχιακές) που θα αναλάβουν να διαχειριστούν την υπόθεση θα παραμείνουν ή πρέπει να εκλεγούν νέα; Στην κατάσταση που είναι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι εύκολο να προχωρήσει με την απαιτούμενη ταχύτητα και την επιβαλλόμενη σοβαρότητα σε τέτοιου τύπου διαδικασίες. Οπότε;
Φαίνεται πως άλλη άποψη έχει η πλειοψηφία, άλλη η μειοψηφία. Η πλειοψηφία δεν έχει ακόμη αποφασίσει για τον χρόνο του συνεδρίου. Υπάρχουν στελέχη της που προτείνουν να γίνει μετά τις ευρωεκλογές ώστε να δώσει ο ΣΥΡΙΖΑ τη μάχη στις κάλπες με όλες τις δυνάμεις του. Υπάρχουν στελέχη της που εισηγούνται να γίνει το συνέδριο λίγο πριν από τις ευρωεκλογές και να έχει (δεν το λένε, αλλά αυτό επιδιώκουν) πανηγυρικό χαρακτήρα. Στην περίπτωση αυτή οι διαφωνίες και οι αντιθέσεις θα μπουν κάτω από χαλί και θα επιβληθεί ένα καθεστώς προσωρινής ανακωχής. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, η ανακωχή θα αποκτήσει χαρακτηριστικά μονιμότητας. Αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, την κατάπαυση του πυρός θα διαδεχθεί η αναμέτρηση επί παντός επιστητού.
Ο στόχος της εσωκομματικής αντιπολίτευσης είναι να γίνει το συνέδριο το αργότερο τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου. Ξέρει ότι ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ της. Η καθυστέρηση μπορεί να προκαλέσει ρωγμές στις τάξεις της. Αλλοι απογοητευμένοι θα πάνε σπίτια τους, κάποιοι ενδεχομένως θα ενσωματωθούν λόγω των πιέσεων και των προσφορών από την πλευρά της ηγεσίας. Ισχύει μ’ άλλα λόγια αυτό που φέρεται να είπε ο Λένιν για την επανάσταση: χθες ήταν νωρίς, αύριο θα είναι αργά, τώρα είναι η ώρα.
Τάσος Παππάς
Εφημερίδα των Συντακτών (3.10.2023)