«ΠΟΙΟΣ ΦΤΑΙΕΙ, ΛΟΙΠΟΝ, που οι νέοι εκπρόσωποι είναι αυτοί που είναι», αναρωτήθηκε ο Ντιντιέ Εριμπόν λίγα χρόνια πριν, όταν προσπάθησε να ερμηνεύσει την εντυπωσιακή στροφή ενός μεγάλου
κομματιού της γαλλικής κοινωνίας προς το ακροδεξιό μέτωπο της Λεπέν. Ήταν πολλοί ανάμεσα σε αυτούς που είχαν ένα «καθαρό» παρελθόν, ανήκαν στο σοσιαλιστικό ή κυρίως στο άλλοτε πανίσχυρο Κομμουνιστικό Κόμμα, και όμως σταδιακά οδηγήθηκαν στην αγκαλιά μιας επικίνδυνης λογικής που εκφράζει ένα από τα μεγαλύτερα ακροδεξιά και λαϊκίστικα κόμματα της Ευρώπης το οποίο έδειξε πρωτοφανή αντοχή και μεγάλη επιρροή στην κοινωνία μιας χώρας με μεγάλη δημοκρατική κουλτούρα ‒ μην ξεχνάμε τον Μάη του ’68.
Ας επιχειρήσουμε να παραφράσουμε το ερώτημα του Εριμπόν και να το προσαρμόσουμε στα δικά μας δεδομένα, όσο κι αν αυτό ίσως φανεί αδόκιμο.
Ας επιχειρήσουμε να παραφράσουμε το ερώτημα του Εριμπόν και να το προσαρμόσουμε στα δικά μας δεδομένα, όσο κι αν αυτό ίσως φανεί αδόκιμο.
- Ποιος φταίει, λοιπόν, που οι νέοι εκπρόσωποι τους οποίους ανέδειξαν οι εκλογές της περασμένης Κυριακής είναι αυτοί που είναι;
- Ποιος φταίει που η συντηρητική παράταξη επιβεβαίωσε μια πρωτόγνωρη πολιτική κυριαρχία η οποία δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, με εξαίρεση τα χρόνια 1974 και 1977, όταν ο Κ. Καραμανλής κέρδισε μεν δύο εκλογικές αναμετρήσεις ‒τις δεύτερες με μικρότερη επιρροή‒, αλλά η χώρα διένυε τα πρώτα χρόνιας μετά τη δικτατορία, άρα οι νίκες αυτές μπορούν να έχουν και δεύτερες αναγνώσεις.
- Ποιος φταίει που η αριστερά, όπως εκφράστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, υπέστη μια πανωλεθρία η οποία δεν θα αφήσει αλώβητες τις ιδέες που ισχυριζόταν ότι εκπροσωπούσε και είχαν αποτυπωθεί σε πολλές γενιές ως μεγάλες προσδοκίες;
- Ποιος φταίει που τρία κόμματα με φασιστικά ή ακροδεξιά χαρακτηριστικά έδειξαν πως οι απεχθείς ιδέες εξακολουθούν να ενδιαφέρουν ένα ανησυχητικά μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας;
- Ποιος φταίει ακόμα που το άλλοτε κραταιό ΠΑΣΟΚ δείχνει ικανοποιημένο με ένα ασθενικό και εύκολα αναλώσιμο ποσοστό;
- Ποιος φταίει για το ότι βρέθηκε πρόσφορο έδαφος ικανό για να στείλει στη Βουλή μια πολιτική φιγούρα σαν αυτήν της Κωνσταντοπούλου;
Αυτό που μάλλον αργήσαμε να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι για πολλά χρόνια επιχειρούσαμε να ερμηνεύσουμε την ελληνική κοινωνία με όρους του παρελθόντος και να ανοίξουμε με κλειδιά που δεν ανοίγουν τίποτα πια παρά την ιστορία της.
Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία σταδιακά έχει μεταλλαχθεί σε κάτι άλλο κι αυτό δεν ερμηνεύεται με μια κατάφαση ή μια άρνηση, με μια καταδίκη ή έναν θαυμασμό. Πρόκειται απλώς για μια διαφορετική κοινωνία η οποία, απογοητευμένη μετά το σοκ της μεγάλης κρίσης του 2010, αναζητεί διεξόδους που δεν βρίσκει εύκολα.