1. Oι εκλογές δεν κρίνονται την προεκλογική περίοδο, εκτός αν πρόκειται για οριακή αναμέτρηση. Οι πολίτες αποφασίζουν στο μέσο της θητείας μιας κυβέρνησης. Από τότε ήταν φανερό, ότι ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη έπεφτε από το ένα λάθος στο άλλο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καρπωνόταν τη δυσαρέσκεια και τη φθορά.
Αλλά τα ερωτήματα «πρόεδρε μήπως δεν αρέσουμε» θεωρήθηκαν τότε περίπου ως προδοσία, ενώ έμειναν απαράλλαχτα όσα έπρεπε να αλλάξουν ριζικά: από τη πλήρη αποσαφήνιση της φυσιογνωμίας του κόμματος, μέχρι την ανανέωση του πολιτικού του προσωπικού. Την ίδια στιγμή, ο αντίπαλος διέθετε όχι μόνο απόλυτη προπαγανδιστική υπεροπλία αλλά και ένα επαγγελματικό επιτελείο που ήξερε να κάνει τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.
2. Μπορεί να υποφέρει από αχαλίνωτη υπεροψία απέναντι στους αντιπάλους του, αλλά ο Μητσοτάκης ακολούθησε κατά γράμμα τις οδηγίες του επιτελείου του. Κατασκεύασε ένα προφίλ, διόρθωνε τα λάθη του και προφυλάχθηκε από τις κακοτοπιές. Για μια ακόμη φορά υποτιμήθηκε από την απέναντι πλευρά.
3. Λόγω της μακρόχρονης αδράνειας, ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε χαμένος από τα αποδυτήρια στην προεκλογική μάχη, αλλά θα μπορούσε να πετύχει καλύτερο ποσοστό. Όμως οι κάθε εκλογές είναι σε τελευταία ανάλυση ένα δημοψήφισμα, πάνω σε ένα κεντρικό δίλημμα στο οποίο καλούνται να αποφασίσουν οι ψηφοφόροι. Η ΝΔ κατάφερε να επιβάλλει το δικό της αφήγημα: «μπορεί να κάνουμε λάθη (ή και καμιά λαμογιά) αλλά εξασφαλίζουμε τη σταθερότητα».
Η αξιωματική αντιπολίτευση, δεν επέβαλε το δικό της, γιατί απλώς δεν είχε! Για την ακρίβεια άλλαζε συχνά ό,τι -χωρίς στρατηγική- επιχειρούσε να θέσει: προοδευτική κυβέρνηση, ανοχής, ειδικού σκοπού. Κάθε φορά η αλλαγή τακτικής εξαρτιόταν από την θέση των υποψήφιων συμμάχων, χωρίς να έχει προβλεφθεί η απάντηση, στην περίπτωση που ο Κουτσούμπας ή ο Βαρουφάκης θα απαντούσαν αρνητικά.
Δεν απέμεινε παρά το «αφήγημα», «ψηφίστε μας να μη βγει ο Μητσοτάκης». Αλλά ποτέ δεν κερδίζεται αναμέτρηση μόνο με αρνητική εκστρατεία, όπως τα παλιομοδίτικα εκλογικά σποτ που διεκτραγωδούσαν την καταστροφή αν επανεκλεγεί η ΝΔ: ακόμη και στο δημοψήφισμα για τον δικτάτορα Πινοσέτ, το «Όχι» στη Χιλή κέρδισε, γιατί η εκστρατεία βασιζόταν σε θετικά μηνύματα μιας άλλης διακυβέρνησης.
4. Ανάμεσα στα αλληλοαναιρούμενα αφηγήματα, το «όχι στην κυβέρνηση των ηττημένων» ήταν το πιο καταστροφικό. Αναιρούσε την ουσία της απλής αναλογικής, η οποία τελικώς λειτούργησε ως μπούμερανγκ. Ο Μητσοτάκης θα είχε πάρει πιθανότατα μικρότερο ποσοστό σε μια κατά μέτωπο αναμέτρηση ενισχυμένης αναλογικής που θα φόβιζε περισσότερο (όπως το 2019) και ο ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα μεγαλύτερο ποσοστό.
5. Υποτιμώντας το ποσοστό της ΝΔ και υπερτιμώντας αυτό του ΣΥΡΙΖΑ, οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω, αλλά για αντίθετους λόγους από αυτούς που υποψιαζόταν η αξιωματική αντιπολίτευση. Μετά τις επιθέσεις, πρόσεχαν ιδιαίτερα τα αποτελέσματα που έδιναν στον ΣΥΡΙΖΑ (φυσικά δεν τα καλλώπιζαν, πρόσεχαν όμως παραπάνω τις σταθμίσεις).
Στο Tvxs, η δημοσκόπηση της Palmos Analysis έδινε 12,5 στο ακραίο σενάριο. Το 21% πιθανότατα δημιουργήθηκε τις τελευταίες μέρες, από τους αναποφάσιστους, τους νέους που απώθησαν οι κάκιστες αναρτήσεις της αντιπολίτευσης στα social media και κυρίως, από την προαναφερθείσα πρωτοφανή έλλειψη πρότασης κυβερνησιμότητας. Οι πολίτες ψηφίζουν για να κυβερνηθούν, όχι για να κάνει κρούσεις το κόμμα που ψηφίζουν, μήπως και σχηματίσει κυβέρνηση με αυτούς που δεν θέλουν.
6. Από το ρεκόρ θανάτων στην πανδημία μέχρι αυτό της κατασκοπείας φίλων και αντιπάλων, η επικύρωση των πεπραγμένων της χειρότερης κυβέρνησης μετά τη μεταπολίτευση - και μάλιστα με ποσοστά που δεν δείχνουν την παραμικρή φθορά- αποτελεί στρατηγικό πλήγμα για τη δημοκρατία και το μέλλον της χώρας.
7. Η εξήγηση των αποτελεσμάτων με τη θεωρία της συντηρητικοποίησης της χώρας δεν ευσταθεί. Ολες οι έρευνες και οι αναλύσεις- ακόμη και οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις- δείχνουν ότι η αριστερά και η κεντροαριστερά έχουν την πλειοψηφία στην κοινωνία.
Το «τσουνάμι συντηρητικοποίησης» για το οποίο έκανε λόγο ο κ. Βαρουφάκης δεν υπάρχει. Το αποτέλεσμα είναι συγκυριακό, λόγω των παραπάνω λόγων, δηλαδή της έλλειψης πρότασης εξουσίας. Αν και στο τσουνάμι μητσοτακικοποίησης, ο πρόεδρος του MέΡ25 έβαλε κι αυτός το χεράκι της «Δήμητρας».
8. Τα εκλογικά αποτελέσματα συγκροτούν πρωτοφανή σεισμό στο πολιτικό τοπίο και δημιουργούν συνθήκες για την αλλαγή του. Στη χθεσινή ομιλία του, ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν άφησε καμία αμφιβολία: θα προσπαθήσει να αναπληρώσει τον ΣΥΡΙΖΑ, στον ρόλο της βασικής αντιπολίτευσης στον μητσοτακισμό.
Κόντρα στον καιρό, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να αποδείξουν ότι δεν έχουν πει την τελευταία λέξη. Οπως σωστά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε στην ομιλία του χθες βράδυ, «οι αγώνες έχουν και νίκες και ήττες». Αλλά για να ξαναπετύχει τις πρώτες, θα πρέπει να μελετήσει αυτή τη φορά τα αίτια της ήττας, να καταρτίσει μια σαφή στρατηγική και να επιλέξει ένα σοβαρό επιτελείο, που να καταρτίζει πρόγραμμα στην ώρα του και να του λέει την αλήθεια, χωρίς κολακείες.
Γιατί με μια κυβέρνηση Μητσοτάκη αχαλίνωτη, η χώρα χρειάζεται μια ανανεωμένη αριστερά περισσότερο από ποτέ.
*Το σκίτσο είναι του Τάσου Αναστασίου
