Ο Βρετανός πολιτικός επιστήμονας Κόλιν Κράουτς στο εμβληματικό του βιβλίο «Μεταδημοκρατία» (εκδόσεις Εκκρεμές), αναφερόμενος στην τάση των ΜΜΕ να υπεραπλουστεύουν και να στοχεύουν στον εντυπωσιασμό, υποβαθμίζοντας έτσι τον πολιτικό διάλογο, γράφει: «Οι πολιτικοί αναγκάζονται και αυτοί με τη σειρά τους να ακολουθήσουν το ίδιο μοντέλο επικοινωνίας, για να διατηρήσουν κάπως τον έλεγχο στον τρόπο που μεταδίδονται τα λόγια τους: αν δεν υιοθετήσουν το ύφος της εύπεπτης κοινοτοπίας που τραβάει την προσοχή, οι δημοσιογράφοι θα αλλάξουν εκ βάθρων το μήνυμά τους. Η επικεφαλίδα είναι η μητέρα της πολιτικής κενολογίας».
Το βλέπουμε αυτό σε όλη την προεκλογική περίοδο, κατά την οποία η πολιτική επικοινωνία υποβιβάζεται στον κατώτερο μέσο όρο, με ατάκες, συνθήματα και φράσεις του συρμού, με στόχο την κατάκτηση ενός κοινού ως επί το πλείστον απαίδευτου πολιτικά. Την ευθύνη γι’ αυτόν τον υποβιβασμό την έχουν οι πολιτικοί αλλά και η συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ, τα οποία έχουν εκπαιδεύσει το κοινό τους στον κιτρινισμό, στο κουτσομπολιό και στη ρηχότητα. Ειδικότερα, τα ιδιωτικά ΜΜΕ –κανάλια, εφημερίδες, ραδιόφωνα και σάιτ– επιδίδονται καθημερινά όχι απλώς στη μασημένη τροφή για τον νου αλλά κυριολεκτικά σε εμέσματα και κοινοτοπίες.
Ενα μείζον πρόβλημα της δημοκρατίας είναι η τεράστια συγκέντρωση των ΜΜΕ σε πολύ λίγα χέρια, με αποτέλεσμα τον έλεγχο της ενημέρωσης, η οποία είναι ένα από τα βασικά κοινωνικά αγαθά αλλά και δικαιώματα.
Εφοπλιστές, βιομήχανοι, τραπεζίτες, τζογαδόροι του χρηματιστηρίου αλλά και αεριτζήδες που συναλλάσσονται με το Δημόσιο, ελέγχουν την πληροφορία αλλά και τον τρόπο που αυτή θα μας «σερβιριστεί». Από την άλλη, η εκπαίδευση, η οποία είναι απολύτως εξετασιοκεντρική, μαθαίνει στα παιδιά μας ότι η παπαγαλία είναι το καλύτερο όπλο για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, ενώ στην πραγματικότητα είναι το όργανο με το οποίο δολοφονείται η κριτική σκέψη και η δυνατότητα να γίνουμε κάποτε συνειδητοί πολίτες.
Στη συνέχεια, η δημοκρατία απαιτεί συμμετοχή, άποψη και επιλογή και όχι αγελαίο αίσθημα, το οποίο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πολιτική αλλοτρίωση, στη σύγχυση και στην ποδηγέτηση από τον κάθε λαϊκιστή. Ο πολίτης σήμερα είναι ακόμα ένας καταναλωτής, αυτή τη φορά όχι προϊόντων, αλλά ιδεών, τις οποίες δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να αξιολογήσει, να ιεραρχήσει και να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. «Ο καταναλωτής έχει θριαμβεύσει επί του πολίτη», όπως λέει και ο Κράουτς.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έφερε στα άκρα αυτά τα φαινόμενα, με τις λίστες Πέτσα, με τον ασφυκτικό έλεγχο του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων και της ΕΡΤ αλλά και με τη συστηματική διαστρέβλωση της πραγματικότητας που μεταδίδεται καθημερινά από το Μαξίμου και αναπαράγεται από τα «πετσωμένα» ΜΜΕ.
Στη συνέχεια, η δημοκρατία απαιτεί συμμετοχή, άποψη και επιλογή και όχι αγελαίο αίσθημα, το οποίο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πολιτική αλλοτρίωση, στη σύγχυση και στην ποδηγέτηση από τον κάθε λαϊκιστή. Ο πολίτης σήμερα είναι ακόμα ένας καταναλωτής, αυτή τη φορά όχι προϊόντων, αλλά ιδεών, τις οποίες δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να αξιολογήσει, να ιεραρχήσει και να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. «Ο καταναλωτής έχει θριαμβεύσει επί του πολίτη», όπως λέει και ο Κράουτς.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έφερε στα άκρα αυτά τα φαινόμενα, με τις λίστες Πέτσα, με τον ασφυκτικό έλεγχο του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων και της ΕΡΤ αλλά και με τη συστηματική διαστρέβλωση της πραγματικότητας που μεταδίδεται καθημερινά από το Μαξίμου και αναπαράγεται από τα «πετσωμένα» ΜΜΕ.
Από την άλλη, όποιος δημοσιογράφος τολμά να τιμά το λειτούργημά του και να ασκεί ερευνητική δημοσιογραφία, παρακολουθείται συστηματικά, όπως έδειξαν οι αποκαλύψεις για την ΕΥΠ και το Predator, με αποτέλεσμα να διασύρεται η χώρα μας διεθνώς και δικαίως να βρίσκεται στη θέση 107 στην κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα.
Ασκώ τη δημοσιογραφία τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά μπορώ να θυμηθώ πολύ περισσότερα, ωστόσο ποτέ το επάγγελμά μου δεν είχε φτάσει τόσο χαμηλά και ποτέ μια κυβέρνηση δεν είχε τέτοια τεράστια ευθύνη για την κατρακύλα του. Τελικά έχει πάτο το βαρέλι;
Ασκώ τη δημοσιογραφία τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά μπορώ να θυμηθώ πολύ περισσότερα, ωστόσο ποτέ το επάγγελμά μου δεν είχε φτάσει τόσο χαμηλά και ποτέ μια κυβέρνηση δεν είχε τέτοια τεράστια ευθύνη για την κατρακύλα του. Τελικά έχει πάτο το βαρέλι;
Τάσος Τσακίρογλου
