Υπάρχει πνευματική ιδιοκτησία στην πολιτική; Δηλαδή απαγορεύεται στα κόμματα να «κλέβουν» συνθήματα, ιδεολογικές διακηρύξεις και πολιτικές θέσεις από άλλους σχηματισμούς και να τα παρουσιάζουν σαν δικά τους; Οχι. Μόνο τους τίτλους δεν μπορούν να «κλέψουν».
Νέα κόμματα που θα λέγονται Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ δεν πρόκειται να έχουμε. Θα απαγορευτεί η συμμετοχή τους στις εκλογές από τον Αρειο Πάγο. Επιτρέπονταν όμως στο παρελθόν, επιτρέπονται και σήμερα κόμματα που είχαν και έχουν στους τίτλους τους παραλλαγές τίτλων άλλων κομμάτων. Για παράδειγμα, υπήρχε το ΚΚΕ Εσωτερικού παρά την έντονη αντίδραση του ΚΚΕ. Υπάρχουν σήμερα το ΚΚΕ(μ-λ) και το Μ-Λ ΚΚΕ.
Τι γίνεται όμως με τα κεντρικά συνθήματα των κομμάτων; Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Επανήλθε στη δημόσια συζήτηση με αφορμή τόσο την κριτική της Χαριλάου Τρικούπη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κλέβει τα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ μιας άλλης εποχής και ότι ο Αλέξης Τσίπρας αντιγράφει τον Ανδρέα Παπανδρέου, όσο και τις ειρωνείες της Δεξιάς (πρώτος διδάξας ο αρχηγός της Κυριάκος Μητσοτάκης) ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία μιμείται τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ στην προσπάθειά του να δημιουργήσει ένα αντιδεξιό μέτωπο που θα του δώσει πόντους στην εκλογική μάχη.
Δικαιούται το ΠΑΣΟΚ να διαμαρτύρεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μετέρχεται ανήθικα πολιτικά μέσα; Οχι. Γιατί; Μα ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν μανούλα στην «κλοπή» συνθημάτων από το ιδεολογικό αφήγημα και την πολιτική ρητορική της κομμουνιστικής Αριστεράς.
Δεν είναι δικό του σύνθημα το «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες». Κατοχυρώθηκε σ’ αυτόν, ήταν η απάντησή του στη φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ότι «η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν», ωστόσο πρώτο το ΚΚΕ το έχει χρησιμοποιήσει. Πότε; Στη μάχη της Αθήνας τον Δεκέμβρη του ’44. Δεν κατηγορήθηκε ο Αν. Παπανδρέου για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Δεν ζήτησε… δικαιώματα το ΚΚΕ, απλώς αποκατέστησε την ιστορική αλήθεια. Αλλά και η λέξη «Αλλαγή», που έχει γίνει εσχάτως του συρμού αφού οι πάντες την επικαλούνται, ακόμη κι αυτοί που κυβερνούν, δεν είναι ανακάλυψη του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Προηγήθηκαν άλλοι. Αντιγράφω από το βιβλίο της Κατερίνας Λαμπρινού «ΕΔΑ 1956-1967. Πολιτική και Ιδεολογία» (εκδόσεις Πόλις): «Το ακρώνυμο ΕΔΑ σήμαινε «Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά», και μια εναλλακτική εκδοχή του υπήρξε η «Εθνική Δημοκρατική Αλλαγή», όπως τιτλοφορείται η προγραμματική διακήρυξη του κόμματος… Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 1956 η «Αλλαγή» επιβεβαιώνεται σαν κεντρικός άξονας της κομματικής πολιτικής για τα επόμενα χρόνια… Η «Αλλαγή» εμφανίζεται ως η συμπύκνωση ενός «κοινού» ή «πανεθνικού» πόθου, από την Αριστερά ώς την «πατριωτική Δεξιά», ενώ ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με μια μεταβολή στην επίσημη πολιτική, με επίκεντρο τα εθνικά θέματα και τα ζητήματα των δημοκρατικών δικαιωμάτων» (σελ. 105-106).
Προφανώς ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι συνεργάτες του είχαν διαβάσει τα σχετικά κείμενα της ΕΔΑ και κάνοντας τις κατάλληλες προσαρμογές αξιοποίησαν ό,τι πίστευαν ότι θα βοηθούσε το ΠΑΣΟΚ να κυριαρχήσει στην πολιτική ζωή. Εκεί που απέτυχε η ΕΔΑ (άλλες εποχές, πολύ δύσκολες για την Αριστερά), πέτυχε το κίνημα του δημιούργησε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Από τότε ΠΑΣΟΚ και «Αλλαγή» πήγαιναν μαζί ακόμη και την περίοδο που το ΠΑΣΟΚ άλλαξε κατεύθυνση και άλλαξε το περιεχόμενο της λέξης «Αλλαγή». Στη συζήτηση παρενέβη και ο Γιώργος Παπανδρέου: «Ο πατέρας μου στη διαθήκη του μου έδωσε ένα μόνο πράγμα, το όνομά του. Μεγάλη τιμή. Αλλά το έργο του και η ιστορία του ούτε σε μένα ανήκουν, σε κανένα δεν ανήκουν, ανήκουν στον ελληνικό λαό και στην ελληνική ιστορία» (ΕΡΤ). Συνεπώς και «η ιδιοκτησία είναι κλοπή».
Τάσος Παππάς
Eφημερίδα των Συντακτών (9.5.2023)