Η απλή αναλογική είναι το πιο τίμιο εκλογικό σύστημα; Είναι. Η απλή και άδολη. Αυτή με το όριο εισόδου στη Βουλή; Λιγότερο τίμιο, αλλά σίγουρα περισσότερο τίμιο από τα υπόλοιπα που έχουν εφαρμοστεί στην Ελλάδα (πλειοψηφικό, τριφασικό, ενισχυμένη αναλογική).
Ολες οι ψήφοι υπολογίζονται το ίδιο και δεν υπάρχει μπόνους για το πρώτο κόμμα (περί κλοπής πρόκειται). Ως εδώ καλά. Ολες οι απόψεις πρέπει να καταγράφονται στις κάλπες και να εκπροσωπούνται αναλογικά στο Κοινοβούλιο.
Οι αποκλεισμοί με καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα δεν υπηρετούν τη δημοκρατία. Ευθύνονται σ’ ένα βαθμό και για το φαινόμενο της αποχής το οποίο έχει πάρει μαζικές διαστάσεις. Κάτι που δυστυχώς απασχολεί τα κόμματα μόνο το βράδυ των εκλογών και την επόμενη μέρα το φασκιώνουν. Υπάρχει όμως και το θέμα της κυβέρνησης. Ετσι λειτουργούν τα κοινοβουλευτικά μοντέλα. Καλά, προβληματικά, αναιμικά, καχεκτικά, αυτά έχουμε. Μέχρι να φτάσουμε στην αυτοκυβέρνηση (αν ποτέ πλησιάσουμε τη γοητευτική ουτοπία) μ’ αυτά θα πορευτούμε.
Η απλή αναλογική ευνοεί τις συνεργασίες. Αν τα κόμματα δεν θέλουν ή δεν μπορούν να συνεργαστούν για διάφορους λόγους, η απλή αναλογική ακυρώνεται στην πράξη και ενισχύονται οι απόψεις των κομμάτων που πιστεύουν ότι αυτό που προέχει είναι να μην εδραιωθεί ένα κλίμα πολιτικής αστάθειας.
Ενοχοποιούν την απλή αναλογική και προκρίνουν συστήματα ενισχυμένης αναλογικής που δίνουν κυβερνήσεις αυτοδύναμες ακόμη και με ποσοστά κοντά στο 37%, δηλαδή μειοψηφικές στο εκλογικό σώμα, αλλά με πλειοψηφία στη Βουλή. Ανάμεσα στο «θέλω» να συνεργαστώ και στο δεν «μπορώ» να συνεργαστώ υπάρχει απόσταση.
Αν «θέλω», είμαι υποχρεωμένος να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να συμφωνήσω με τους συνομιλητές μου στη βάση ενός μίνιμουμ προγράμματος που δεν θα με καλύπτει εκατό τοις εκατό, ωστόσο για να προκύψει κυβέρνηση συνεργασίας πρέπει να μπω σε μια διαδικασία γόνιμης συζήτησης και οφείλω να κάνω συμβιβασμούς. Οχι τέτοιους και τόσους που θα έρχονται κόντρα με την ιδεολογία μου και τη στρατηγική μου, όχι τέτοιους και τόσους που θα με κάνουν χρήσιμο ηλίθιο, αλλά τέτοιους και τόσους που θα μου επιτρέψουν να είμαι μέσα στο παιχνίδι μ’ έναν ρόλο ουσιαστικό, χωρίς να κακοποιήσω τις ιδρυτικές αρχές μου.
Υπάρχουν κόμματα που ούτε θέλουν ούτε μπορούν να συνεργαστούν γιατί οι διαφορές τους με όλους τους άλλους είναι αγεφύρωτες; Μόνον ένα. Το ΚΚΕ. Εδώ και πολλά χρόνια κινείται στη γραμμή «εμείς εναντίον όλων» ή όπως έλεγε ένα παλιότερο σύνθημά του «πέντε κόμματα δύο πολιτικές». Αρνείται κάθε συζήτηση για το ενδεχόμενο συμμετοχής σε κυβέρνηση συνεργασίας. Αρνείται κάθε συζήτηση για το ενδεχόμενο να δώσει την ανοχή του σε μια κυβέρνηση συνεργασίας. Κατά την ανάλυσή του, όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει στην παρούσα φάση είτε είναι αυτοδύναμη και μονοκομματική είτε συνεργασίας, θα ακολουθήσει αντιλαϊκή πολιτική.
Οπότε δεν πρόκειται το ΚΚΕ να γίνει το κόμμα που θα ρίξει νερό στον μύλο της αντίδρασης. Αναφέρει μάλιστα ότι δικαιώνεται η κριτική που άσκησε σε κομμουνιστικά κόμματα τα οποία μπήκαν σε κυβερνήσεις ή στήριξαν κυβερνήσεις. Δικαιώνεται γιατί το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής τους ήταν η μείωση της εκλογικής επιρροής τους (π.χ. το πορτογαλικό).
Δεν λέει ότι δεν το ενδιαφέρει η κυβέρνηση. Κομμουνιστές δηλώνουν όχι αναρχικοί. Εχει πρόταση εξουσίας και πρόταση διακυβέρνησης, όπως είπε ο γραμματέας του, Δημήτρης Κουτσούμπας, την οποία θα προωθήσει εφόσον αλλάξουν οι συσχετισμοί. Πώς θα γίνει αυτό; Αν οι πολίτες αποφασίσουν να στείλουν το κόμμα όσο πιο ψηλά γίνεται.
Στη Νέα Δημοκρατία λένε ότι ούτε θέλουν ούτε μπορούν. Ψεύδονται για το δεύτερο γιατί μπορούν να συνεργαστούν και με το ΠΑΣΟΚ και με την Ελληνική Λύση, είναι ειλικρινείς στο πρώτο. Δεν θέλουν γιατί δεν πιστεύουν στις κυβερνήσεις συνεργασίας. Πλασάρονται ως το κόμμα των ιδιοκτητών της χώρας και δεν επιθυμούν να μοιραστούν τη λεία με άλλους. Μοναχοφαγάδες εκ πεποιθήσεως.
Στο ΠΑΣΟΚ τα πράγματα δεν είναι και πολύ καθαρά. Θέλουν και με τη Δεξιά, θέλουν και με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά χωρίς Μητσοτάκη και Τσίπρα. Προφανώς δεν βλέπουν διαφορές μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ και θεωρούν ότι το πρόγραμμά τους (σοσιαλδημοκρατικό άραγε;) κολλάει και με τους δύο. Με το ΜέΡΑ25; Από τους χειρότερους εφιάλτες τους. Με το ΚΚΕ; Δύο ξένοι στην ίδια πόλη. Το ΜέΡΑ 25 θέλει κυβερνήσεις συνεργασίας. Με τη Δεξιά; Αστεία υπόθεση. Με τον ΣΥΡΙΖΑ; Να κοπεί το χέρι του Γ. Βαρουφάκη από τον ώμο. Με το ΠΑΣΟΚ; Να κοπούν και τα δύο χέρια του. Με το ΚΚΕ; Θέλει, αλλά δεν θέλει το ΚΚΕ. Οπότε; Γρίφος για επιδέξιους λύτες.
Τέλος ο ΣΥΡΙΖΑ. Θέλει διακαώς, αλλά μόνον αν τερματίσει πρώτος γιατί δεν τον ενδιαφέρει μια κυβέρνηση ηττημένων κι ας βγαίνουν τα νούμερα. Μαξιμαλισμός. Μπερδευτήκατε με όλα αυτά; Λογικό. Ας ελπίσουμε ότι οι κάλπες θα τα ξεμπερδέψουν.
Τάσος Παππάς
Εφημερίδα των Συντακτών (28.4.2023)