Επίκαιρο, λόγω της ανάληψης της πρωθυπουργίας στην Ιταλία από την πρώην θαυμάστρια του Μουσολίνι αλλά και της προσπάθειας ωραιοποίησης της ακροδεξιάς. Μετά τον πόλεμο, η Ρώμη καλλιέργησε την εικόνα «του καλού κατακτητή Ιταλού ». Αλλά στην Ελλάδα τα στρατεύματα κατοχής του Μουσολίνι διέπραξαν σειρά από εγκλήματα πολέμου. Και η πρωτεύουσα των Κυκλάδων γνώρισε έναν θανατηφόρο λιμό, που παραμένει άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες.
Τα ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν τη Σύρο τον Μάιο του 1941. Ηδη από την αρχή της κατοχής εφάρμοσαν το distacco, το σχέδιο του Μουσολίνι για την απόσπαση των Κυκλάδων και των νησιών του Αιγαίου από την Ελλάδα και την ενσωμάτωση τους στο ιταλικό imperium. Ως πρωτεύουσα, η Σύρος μετατράπηκε σε επίκεντρο της πολιτικής αυτής και αποκόπηκε οικονομικά και συγκοινωνιακά από την ηπειρωτική χώρα.
Παράλληλα με το πλιάτσικο των στρατευμάτων και την κακοδιοίκηση των αρχών κατοχής, το αποτέλεσμα να ξεσπάσει σε μερικούς μήνες ένας θανατηφόρος λιμός, τον οποίο ίσως δεν γνώρισε καμία άλλη ελληνική πόλη και είναι συγκρίσιμος μόνο με αυτόν της Αθήνας.
Τις επιπτώσεις της καταστροφής ανέδειξε η ιστορικός Σέιλα Λεκέρ και τις κατέγραψε σε ένα βιβλίο υπό τον τίτλο «Το νησί του Μουσολίνι – Φασισμός και ιταλική κατοχή στη Σύρο»,( εκδόσεις «Αλεξάνδρεια»). Η ερευνήτρια συγγραφέας μελέτησε τα άθικτα ιταλικά αρχεία του νησιού, προχωρώντας συγχρόνως στη συλλογή συμπληρωματικών ντοκουμέντων και προφορικών μαρτυριών.
«Η Σέιλα Λεκέρ έγραψε μια πρωτοποριακή και συγκινητική μελέτη για την ιταλική κατοχή της Σύρου», έγραψε ο γνωστός καθηγητής ιστορίας Μαρκ Μαζάουερ. «Δεν γνωρίζω άλλη μελέτη που να δείχνει την πραγματικότητα της ιταλικής φασιστικής κατοχής -σε διάκριση από τη γερμανική- ξεκινώντας από τα κάτω, χάρη στην ύπαρξη ενός πολύ πλούσιου αρχείου στο νησί σχετικά με την τοπική διοίκηση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου..
..Είναι μια ζοφερή ιστορία ..που κορυφώθηκε σε έναν καταστροφικό λιμό, αποτέλεσμα κυρίως των κακοσχεδιασμένων αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Μουσολίνι ».
Από τις ελλείψεις σε φέρετρα και τους ομαδικούς τάφους μέχρι την επίθεση λιμοκτονούντων Συριανών σε παντοπωλεία, οι σκηνές που περιγράφει η Λεκέρ είναι συγκλονιστικές. Τον Δεκέμβριο του 1941 οι θάνατοι ανήλθαν σε 323 (από τους οποίους οι 241 λόγω πείνας) κι έφτασαν στο αποκορύφωμα τους τον Ιανουάριο του 1942 με 484 νεκρούς (κατά προσέγγιση 337 λόγω πείνας) σε σύγκριση με 35 θανάτους τον Ιανουάριο του 1941.
Ο συνολικός αριθμός των νεκρών παραμένει αντικείμενο ιστορικής διαμάχης- οι τοπικές αρχές ανεβάζουν τους νεκρούς σε 8.000, ενώ η Σέιλα Λεκέρ εκτιμά ότι τα θύματα από τον λιμό ήταν περίπου τα μισά.. Σε κάθε περίπτωση, «όταν τελείωσε η κατοχή του Άξονα η Σύρος ήταν πάμπτωχη», συνοψίζει η συγγραφέας, «μέρος του λιμανιού της ήταν κατεστραμμένο, ενώ τα ναυπηγεία και τα περισσότερα εργοστάσια ήταν κλειστά…
..Για τους κατοίκους ο πόλεμος ήταν ανυπολόγιστη καταστροφή. Πάνω από το ¼ του πληθυσμού του νησιού είχε πεθάνει από την πείνα ή σχετιζόμενες ασθένειες, ενώ ο ιστός της κοινωνίας έμοιαζε να έχει υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές ».
Αυτό ήταν ένα από τα καταστροφικά έργα του ανθρώπου, που η σημερινή Ιταλίδα πρωθυπουργός θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό. «Πιστεύω ότι ο Μουσολίνι ήταν καλός πολιτικός.Όλα όσα έκανε, τα έκανε για την Ιταλία», δήλωνε το 1996 στη γαλλική τηλεόραση, συμπληρώνοντας ότι τις αρετές του «δεν τις βρίσκεις στους σημερινούς πολιτικούς».
«Είναι πραγματικό απόκτημα για την επιστημονική βιβλιογραφία περί κατοχής και φασισμού», σχολίαζε από την πλευρά του το βιβλίο της Σέιλα Λεκέρ ο Μαρκ Μαζάουερ. «Και σήμερα σημαντική παρέμβαση στην εξελισσόμενη διαμάχη γύρω από το μουσολινικό όραμα μιας διεθνούς φασιστικής τάξης πραγμάτων».
Στέλιος Κούλογλου / TVXS
