Το πότε θα γίνουν εκλογές δεν το ξέρουμε. Μάλλον δεν το ξέρει ούτε ο πρωθυπουργός. Βεβαίως αυτός δηλώνει ότι θα εξαντλήσει την τετραετία, αλλά δεν πρέπει να δίνουμε βάση σ’ αυτά που λέει. Παρά την προσπάθειά του να εμφανιστεί ως συνεπής πολιτικός που αντιπαθεί τις κωλοτούμπες, έχει πλούσιες επιδόσεις στο συγκεκριμένο άθλημα. Ξέρουμε όμως ότι οι πρώτες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής (όχι της άδολης και ανόθευτης) και οι δεύτερες αν χρειαστεί με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Η κυβέρνηση αποφάσισε να μην αλλάξει τον δικό της εκλογικό νόμο, αν και για κάμποσο διάστημα φλέρταρε με την εκδοχή ενός διαφορετικού εκλογικού συστήματος που θα πριμοδοτούσε το πρώτο κόμμα μ’ ένα μπόνους 50 εδρών, ώστε να μπορεί να σχηματίσει μονοκομματική και αυτοδύναμη κυβέρνηση μ’ ένα ποσοστό κοντά στο 36%.
Μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να πάμε και σε τρίτες εκλογές; Την ιδέα δεν την έχουν απορρίψει κατηγορηματικά κυβερνητικά στελέχη. Προς το παρόν δεν την καταθέτουν δημοσίως για να μην κατηγορηθούν ότι ακυρώνουν τη θεωρία τους πως οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις προκαλούν πολιτική αστάθεια που δεν μπορεί να αντέξει η χώρα σε μια περίοδο γενικευμένης κρίσης. Συνεπώς οφείλουμε να εξετάσουμε την περίπτωση συμμαχικών κυβερνήσεων. Με ποιο κόμμα-κορμό και ποια ή ποιο κόμμα δίπλα του σε ρόλο μικρότερου εταίρου; Εδώ η απάντηση δεν είναι εύκολη. Για την ώρα οι αψιμαχίες περί το συγκεκριμένο ζήτημα δεν βοηθάνε για να βγάλουμε ένα σχετικά ασφαλές συμπέρασμα. Είναι βέβαιο ότι τα μεγάλα κόμματα σε μια κυβέρνηση συνεργασίας θα είναι είτε η Νέα Δημοκρατία είτε ο ΣΥΡΙΖΑ. Η θέση τους δεν απειλείται. Με βάση τα σημερινά δεδομένα μπορούμε λοιπόν να εξετάσουμε ορισμένα σενάρια. Για παράδειγμα:
■ Θα έχουμε επανάληψη του μοντέλου της κυβέρνησης Τζαννετάκη (η συμπόρευση των δύο ιστορικών αντιπάλων, της Δεξιάς και της κομμουνιστικής Αριστεράς); Βέβηλη σκέψη. Ούτε η Νέα Δημοκρατία ούτε (πολύ περισσότερο) το ΚΚΕ το συζητούν. Για το ΚΚΕ ισχύει αυτό που έχει πει ο Νίτσε: «Καλύτερα μόνος στον σωστό δρόμο, παρά με άλλους στον λάθος δρόμο». Αρα απίθανο.
■ Ο μεγάλος συνασπισμός; Δηλαδή μια κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας-ΣΥΡΙΖΑ; «Μας χωρίζει άβυσσος», είχε πει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και συμφώνησε ο Αλέξης Τσίπρας. Να που συμφωνούν και κάπου. Υπάρχουν πάντως δυνάμεις και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα (κυρίως οικονομικά συμφέροντα) που θα το ήθελαν, για ευνόητους λόγους, όπως θα το ήθελε και το ΠΑΣΟΚ για να αποφύγει να αναμετρηθεί την επόμενη μέρα με το δίλημμα «με ποιους θα πάω και ποιους θα αφήσω;» και για να γίνει αυτό το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης που θα εισπράττει τη δυσφορία της κοινωνίας από τις αποφάσεις μιας κυβέρνησης μεγάλου συνασπισμού. Απίθανο κι αυτό.
■ Κυβέρνηση συνεργασίας Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ; Το επιθυμεί διακαώς το σύστημα Μητσοτάκη - άλλωστε έχει απορροφήσει μπόλικα στελέχη από τον λεγόμενο εκσυγχρονιστικό χώρο του ΠΑΣΟΚ και ελπίζει ότι το ρεύμα προσχώρησης δεν θα κοπεί, αφού υπάρχουν κι άλλοι πρόθυμοι για να κάνουν το βήμα προς τη Δεξιά. Το επιθυμούν επίσης και αρκετοί παράγοντες του ΠΑΣΟΚ, ειδικότερα εκείνοι που έχουν γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την παρακαταθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου ότι «η Δεξιά είναι ο ιστορικός αντίπαλός μας και η Αριστερά ο δυνάμει σύμμαχός μας». Το σκάνδαλο των υποκλοπών όμως τους χαλάει τα σχέδια. Θα είναι εξωφρενικό να βρεθούν στην ίδια κυβέρνηση ο θύτης με το θύμα. Ας μην αποκλείσουμε πάντως την περίπτωση κάποια στελέχη του ΠΑΣΟΚ που μισούν τον ΣΥΡΙΖΑ περισσότερο από τις αμαρτίες τους να αποφασίσουν να μετακομίσουν στη Ν.Δ. προκαλώντας κρίση στο κόμμα τους.
■ Κυβέρνηση συνεργασίας Νέας Δημοκρατίας-Ελληνικής Λύσης; Είναι το πιθανότερο σχήμα αν βγαίνουν οι αριθμοί. Με το κόμμα του κ. Βελόπουλου δεν μας χωρίζει χάος, είπε ο Μάκης Βορίδης. Οπότε να ξεχάσουμε όσα έλεγε για τον Βελόπουλο στο παρελθόν ο κ. Μητσοτάκης; Να τα ξεχάσουμε. Μπορεί να αρνηθεί ο κ. Βελόπουλος; Πριν από τις εκλογές θα λέει όχι. Μετά τις εκλογές τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Ο,τι είναι νοητό είναι και δυνατό.
■ Κυβέρνηση συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και ίσως ΜέΡΑ25; Μπορεί τα εκλογικά ποσοστά να επιτρέψουν τον σχηματισμό μιας τρικομματικής κυβέρνησης συνεργασίας. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα το επιδιώξει. Για τις ηγεσίες των άλλων κομμάτων δεν πρέπει να είναι κανείς σίγουρος. Συζήτηση σοβαρή δεν έχουμε. Και μάλλον δεν πρόκειται να έχουμε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Τα μικρότερα κόμματα θα αμυνθούν σθεναρά στις επιθέσεις φιλίας που θα εξαπολύσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να μην έχουν διαρροές. Βάζουν όρους. Αλλοι είναι λογικοί, άλλοι αγγίζουν την αλαζονεία. Για να προκύψει προγραμματική συμφωνία πρέπει να ηττηθούν η μνησικακία, η καχυποψία, ο μαξιμαλισμός και ο μικρομεγαλισμός. Διαφορετικά; Το σύστημα Μητσοτάκη, που και τα τρία κόμματα αποκαλούν πυώδες παρακρατικό καθεστώς, θα συνεχίσει να κάνει κουμάντο στον τόπο.
■ Κυβέρνηση συνεργασίας Νέας Δημοκρατίας-Ελληνικής Λύσης; Είναι το πιθανότερο σχήμα αν βγαίνουν οι αριθμοί. Με το κόμμα του κ. Βελόπουλου δεν μας χωρίζει χάος, είπε ο Μάκης Βορίδης. Οπότε να ξεχάσουμε όσα έλεγε για τον Βελόπουλο στο παρελθόν ο κ. Μητσοτάκης; Να τα ξεχάσουμε. Μπορεί να αρνηθεί ο κ. Βελόπουλος; Πριν από τις εκλογές θα λέει όχι. Μετά τις εκλογές τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Ο,τι είναι νοητό είναι και δυνατό.
■ Κυβέρνηση συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και ίσως ΜέΡΑ25; Μπορεί τα εκλογικά ποσοστά να επιτρέψουν τον σχηματισμό μιας τρικομματικής κυβέρνησης συνεργασίας. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα το επιδιώξει. Για τις ηγεσίες των άλλων κομμάτων δεν πρέπει να είναι κανείς σίγουρος. Συζήτηση σοβαρή δεν έχουμε. Και μάλλον δεν πρόκειται να έχουμε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Τα μικρότερα κόμματα θα αμυνθούν σθεναρά στις επιθέσεις φιλίας που θα εξαπολύσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να μην έχουν διαρροές. Βάζουν όρους. Αλλοι είναι λογικοί, άλλοι αγγίζουν την αλαζονεία. Για να προκύψει προγραμματική συμφωνία πρέπει να ηττηθούν η μνησικακία, η καχυποψία, ο μαξιμαλισμός και ο μικρομεγαλισμός. Διαφορετικά; Το σύστημα Μητσοτάκη, που και τα τρία κόμματα αποκαλούν πυώδες παρακρατικό καθεστώς, θα συνεχίσει να κάνει κουμάντο στον τόπο.
Τάσος Παππάς
Eφημερίδα των Συντακτών (24.9.2022)