Θα σώσει τον «Aγγλο ασθενή» η απομίμηση της Θάτσερ;

Του Μιχάλη Ψύλου

Επικρίνει τις Βρυξέλλες, αρνείται να χαρακτηρίσει τη Γαλλία «φίλη ή εχθρό», βγάζει… φλύκταινες με τον αυτονομισμό της Σκωτίας και αρέσκεται να την συγκρίνουν με την Μάργκαρετ Θάτσερ ως την νέα «σιδηρά κυρία»: Η Βρετανία ζει και επισήμως από χθες στην εποχή της πρωθυπουργού Λιζ Τρας. «Προσωπική ευθύνη, λιγότεροι φόροι, όσο το δυνατόν μικρότερο κράτος»-ήταν το τρίπτυχο της Θάτσερ, ως πρωθυπουργού, από το 1979 ως το 1990. Πραγματική «σιδηρά κυρία» η «Μάγκι», ιδιωτικοποίησε κρατικές εταιρείες, πολέμησε τα συνδικάτα και μείωσε τους φόρους.
Η Τρας κατόρθωσε να πείσει τους ψηφοφόρους των Συντηρητικών με τον ίδιο νέο-φιλελεύθερο λόγος, το ίδιο στυλ ντυσίματος. Εφτασε μάλιστα στο σημείο να σκαρφαλώσει και να φωτογραφηθεί σε ένα άρμα μάχης στη Λετονία,όπως η Θάτσερ στη Δυτική Γερμανία πριν 35 χρόνια.
Ωστόσο, τα κόκκαλα της «πραγματικής» Θάτσερ θα τρίζουν με αυτές τις συγκρίσεις. «Η νέα πρωθυπουργός της Βρετανίας, θυμίζει περισσότερο…χαμαιλέοντας παρά τη νέα «σιδηρά κυρία», γράφει η Le Temps. Μια προσαρμοστικότητα στην οποία διακρίθηκε η Λιζ από μικρή: Κόρη αριστερών ακτιβιστών και αντιμοναρχική ήταν η νέα πρωθυπουργός, πριν μετακομίσει στο στρατόπεδο των Τόρις. Δύο στοιχεία καταδεικνύουν την «ευελιξία» της: 

Πρώτα στο Brexit, στο οποίο η Λιζ Τρας αντιτάχθηκε σθεναρά το 2016, για να το υπερασπιστεί αργότερα με νύχια και με δόντια. 

Δεύτερον, την περασμένη Κυριακή, όταν έκανε στροφή 180 μοιρών αναφορικά με τις υψηλές τιμές της ενέργειας, ανακοινώνοντας ότι ως ο πρωθυπουργός θα δώσει στις βρετανικές οικογένειες ένα πακέτο βοήθειας.Πριν λίγες εβδομάδες όμως είχε πει ότι προτιμά χαμηλότερους φόρους για να στηρίξει τις οικογένειες.

Χειμώνας κρίσης

Η νέα ένοικος της Ντάουνιγκ Στρητ όμως, γρήγορα θα κληθεί να δείξει τις πραγματικές προθέσεις της, καθώς θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν χειμώνα κρίσης: Με πληθωρισμό ρεκόρ, υψηλές τιμές στην ενέργεια, ένα προβληματικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και πολλές αντιδράσεις και απεργίες από τα συνδικάτα. Όπως γράφει η ιταλική il Sole 24 Ore,«η εποχή στην οποία οδεύει η Βρετανία μοιάζει με τη δεκαετία του 1970, με την οικονομία στο “κόκκινο”, την πανάκριβη ενέργεια, του αυξανόμενου πληθωρισμού αλλά και των βίαιων απεργιακών κινητοποιήσεων».
Ο πληθωρισμός στον «Αγγλο Ασθενή» τρέχει με ρυθμό 10,1% -τον υψηλότερο τα τελευταία 40 χρόνια, με πρόβλεψη ακόμη και για 20%. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Άντριου Μπέιλι προειδοποιεί μάλιστα ότι η χώρα μπορεί να διολισθήσει στη μεγαλύτερη ύφεση από την παγκόσμια οικονομική κρίση. 

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να εισφέρει με τόλμη πολλά χρήματα εδώ, διαφορετικά η κοινωνική ειρήνη θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο. Δήθεν «έξυπνες» συμβουλές στις νοικοκυρές από τον τέως Πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον για να αγοράσουν καινούριο βραστήρα, για εξοικονομήσουν 10 λίρες ετησίως, μόνο θυμηδία και οργή προκάλεσαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

 Μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η απότομη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έδειξε ότι σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της Μεγάλης Βρετανίας δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά την ακριβή ενέργεια. Ο εμπειρογνώμονας για την προστασία των καταναλωτών Μάρτιν Λιούις επεσήμανε στο BBC ότι το ανώτατο όριο τιμών για το ενεργειακό κόστος, το οποίο θα εφαρμοστεί από τον Οκτώβριο, αντιστοιχεί στο 37% της μέσης κρατικής σύνταξης.

Απεργιακό κύμα

Με πληθωρισμό ρεκόρ, υψηλές τιμές στην ενέργεια, ένα προβληματικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και πολλές αντιδράσεις και απεργίες από τα συνδικάτα, η νέα πρωθυπουργός θα έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ θερμό φθινόπωρο. «Αξιοπρεπής αμοιβή, τώρα», ήταν το αίτημα των απεργών λιμενεργατών στο Φελιξστόου, του μεγαλύτερου λιμανιού στον κόσμο, αλλά και των συλλεκτών απορριμμάτων στο Εδιμβούργο, όπου οι αρουραίοι περιφέρονταν στην πόλη ανάμεσα σε σωρούς σκουπιδιών. Αυτή την εβδομάδα απεργούν και οι δικηγόροι, με αποτέλεσμα χιλιάδες δίκες να καθυστερήσουν ακόμη περισσότερο.
Ήδη από τον Απρίλιο, οι εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις ανέρχονται σε περίπου 60.000. Εν τω μεταξύ, είναι σε εξέλιξη ψηφοφορίες για απεργίες μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης, των κρατικών υπαλλήλων και των οδηγών λεωφορείων. Όπως γράφει η ιταλική «il Sole 24 Ore»,«η εποχή στην οποία οδεύει η Βρετανία μοιάζει με τη δεκαετία του 1970, με την οικονομία στο “κόκκινο”, την πανάκριβη ενέργεια, του αυξανόμενου πληθωρισμού αλλά και των βίαιων απεργιακών κινητοποιήσεων.

Συνέχεια κόντρας με την ΕΕ

Στη μετά Τζόνσον εποχή, άλλο ένα πράγμα είναι σαφές: Η Μεγάλη Βρετανία έχει μια πρωθυπουργό που ορίζει τον εαυτό της ως όσο το δυνατόν πιο σκληρή απέναντι στην ΕΕ. Η γαλλική Les Echos τολμά μάλιστα να ρωτήσει: « Μήπως πρέπει να μετανιώσουμε που έφυγε ο Μπόρις Τζόνσον; Ακόμη κι αν παρακάμψουμε το γεγονός ότι αρνήθηκε να πει αν ο Εμανουέλ Μακρόν ήταν φίλος ή εχθρός του Ηνωμένου Βασιλείου, η σχέση της Λιζ Τρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ακόμη πιο ανησυχητική: η νέα πρωθυπουργός δεν έχει καμία σχέση με τις διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Πεπεισμένη ότι μόνο η βία λειτουργεί, απειλεί να αποκηρύξει, χωρίς διαβούλευση, ολόκληρα μέρη της συμφωνίας για το Brexit, συμπεριλαμβανομένου του περίφημου πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας».

 Ο πυρήνας της διαμάχης μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου αφορά το λεγόμενο Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας. Είναι μέρος της συμφωνίας αποχώρησης που υπέγραψε η βρετανική κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την ψηφοφορία για το Brexit. Ο πρωταρχικός στόχος ήταν να αποτραπούν οι έλεγχοι αγαθών στα ελάχιστα αντιληπτά σύνορα μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βρετανικής Βόρειας Ιρλανδίας, ώστε να μην επιβαρυνθεί η ειρηνευτική διαδικασία.
Οι ελπίδες ότι οι «πολεμικές» δηλώσεις της Τρας θα παραμένουν νεκρό γράμμα, είναι φρούδες. «Η Τρας θα πρέπει να συνεχίσει να είναι σκληρή απέναντι στην ΕΕ, διαφορετικά θα έχανε την αξιοπιστία της», εκτιμά η γερμανική Suddeutsche Zeitung.

• το κείμενο του Μ. Ψύλου είναι από τη Ναυτεμπορική (05.9.2022)