Κατέχει μια σημαντική γεωστρατηγική θέση στον Ειρηνικό και η Κίνα την θεωρεί κτήμα της. Γιατί η Ταϊβάν (επισήμως Δημοκρατία της Κίνας) απειλεί να προκαλέσει σύγκρουση δύο μεγάλων δυνάμεων σε μια έτσι κι αλλιώς εξαιρετικά ευαίσθητη περίοδο;
Η διαμάχη για την Ταϊβάν αποτελεί ένα από τα πιο καυτά σύγχρονα θέματα στον πλανήτη. Μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, αυξάνονται οι ανησυχίες σε όλο τον κόσμο ότι η Κίνα θα μπορούσε να επιδείξει μια παρόμοια «συμπεριφορά» απέναντι στο νησί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί εδώ και καιρό να στηρίξουν την αμυντική ικανότητα της Ταϊβάν, κάτι που μεταφραζόταν μέχρι στιγμής κυρίως σε παραδόσεις όπλων. Μια στρατιωτική ανάφλεξη θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, πιθανώς πολύ μεγαλύτερο και από τον πόλεμο στην Ουκρανία, φέρνοντας αντίπαλες δύο πυρηνικές δυνάμεις Κίνα και ΗΠΑ. Γι αυτό το λόγο πολλοί αναρωτιούνται τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την «αποφασιστικότητα» της Νάνσι Πελόζι να πραγματοποιήσει αυτή την «ιστορική επίσκεψη» στο νησί.
- Γιατί η Ταϊβάν είναι πολιτικά τόσο σημαντική για την Κίνα;
Η διεκδίκηση του νησιού έχει ουσιαστικά συνδεθεί με την ίδρυση της ίδιας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Μετά την ήττα στον εμφύλιο πόλεμο κατά των κομμουνιστών, η εθνική κινεζική κυβέρνηση Κουομιντάνγκ και τα στρατεύματά της μετακινήθηκαν στην Ταϊβάν, ενώ ο Μάο Τσετούνγκ ανακήρυξε τη Λαϊκή Δημοκρατία στο Πεκίνο το 1949. Ο σημερινός πρόεδρος και ηγέτης του κόμματος Σι Τζινπίνγκ βλέπει την «ενοποίηση» με την Ταϊβάν ως «ιστορική αποστολή».
- Γιατί η Ταϊβάν αναγνωρίζεται από λίγες μόνο χώρες στον κόσμο;
Η Κίνα υποχρεώνει όποια χώρα θέλει διπλωματικούς δεσμούς μαζί της να μην έχει επίσημες επαφές με την Ταϊβάν. Αυτή είναι η αποκαλούμενη «Αρχή της Μίας Κίνας», με βάη την οποία το Πεκίνο είναι ο μόνος νόμιμος εκπρόσωπος της Κίνας. Υπό την πίεση της Κίνας, η Ταϊβάν εκδιώχθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη και τους διεθνείς οργανισμούς. Μόνο περίπου δύο ντουζίνες μικρότερες χώρες εξακολουθούν να διατηρούν διπλωματικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ και πολλές ευρωπαϊκές χώρες λειτουργούν μόνο ανεπίσημη αντιπροσωπεία στην Ταϊπέι. Ούτε η Ελλάδα διατηρεί επίσημες διπλωματικές σχέσεις με τη «Δημοκρατία της Κίνας».
- Υπάρχουν σοβαροί στρατιωτικοί και οικονομικοί λόγοι;
Το νησί ανάμεσα στην Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες έχει μεγάλη στρατηγική σημασία. Ο Αμερικανός στρατηγός Ντάγκλας ΜακΑρθουρ περιέγραψε κάποτε την Ταϊβάν ως το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια κατάκτηση από την Κίνα θα ήταν ένα σημαντικό «συν» στις φιλοδοξίες της να αποκτήσει στάτους «υπέρ-δύναμη», επειδή θα της εξασφάλιζε μια πύλη προς τον Ειρηνικό.
- Τι επιδιώκουν οι Ταϊβανέζοι;
Η πλειοψηφία των Ταϊβανέζων θεωρούν εδώ και καιρό τον εαυτό τους ως ανεξάρτητο και τουλάχιστον θέλουν να διατηρήσουν το καθεστώς αυτό. Θέλουν επίσης να αναγνωριστούν διεθνώς ως δημοκρατία και να μην ενταχθούν σε ένα δικτατορικό σύστημα, όπως βλέπουν την Κίνα. Το 1994, η Ταϊβάν άλλαξε από δικτατορία σε συνταγματική δημοκρατία. Από την πλευρά της κυβέρνησης, οποιαδήποτε αλλαγή στο status quo, θα πρέπει να αποφασιστεί δημοκρατικά από τα 23 εκατομμύρια πολίτες της.
- Πόσο πιθανή είναι μια στρατιωτική κατάκτηση από την Κίνα στο μέλλον;
Ο κίνδυνος έχει αυξηθεί σημαντικά υπό την ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ στο Πεκίνο. Για το σκοπό αυτό, η Κίνα εκσυγχρονίζει εδώ και πολύ καιρό το ναυτικό της και ειδικότερα την αεροπορία της. Υποτίθεται ότι ο ισχυρός πρόεδρος θέλει να εφαρμόσει το έργο κατά τη διάρκεια της θητείας του. Το φθινόπωρο, ο Σι θέλει να επανεκλεγεί για άλλα πέντε χρόνια. Περαιτέρω θητείες είναι πιθανές. Γι αυτό το λόγο πολλοί φοβούνται ότι θα μπορούσε να αποφασίσει μια επίθεση για να ενισχύσει το κύρος του.
- Θα υπερασπίζονταν την Ταϊβάν οι ΗΠΑ εάν δεχόταν επίθεση;
Οι ΗΠΑ παρέμεναν «στρατηγικά ασαφείς» σε αυτό το θέμα για αποτρεπτικούς σκοπούς. Ωστόσο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προχώρησε περισσότερο από τους προκατόχους του. Ο ίδιος χαρακτήρισε επανειλημμένα «υποχρέωση» να υπερασπιστεί την Ταϊβάν. Είτε με παραδόσεις όπλων, είτε ακόμα και με στρατεύματα, ένα ενδεχόμενο που το άφησε ανοιχτό. Μετά τη διπλωματική αναγνώριση της Κίνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί νομικά το 1979 με τον «Νόμο για τις σχέσεις της Ταϊβάν» να υποστηρίξουν περαιτέρω τις αμυντικές δυνατότητες της Ταϊβάν.
Συγκεκριμένα δεσμεύονται να παράσχουν στην Ταϊβάν «αμυντικά όπλα» και «να της επιτρέψουν να διατηρήσει επαρκή ικανότητα αυτοάμυνας». Οποιαδήποτε προσπάθεια «καθορισμού του μέλλοντος της Ταϊβάν με άλλα μέσα εκτός από ειρηνικά» ορίζεται επίσης ως απειλή για τον δυτικό Ειρηνικό και μείζονα ανησυχία για τις ΗΠΑ.
- Ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις της επίσκεψης Πελόζι;
Η πρόεδρος της Βουλής των ΗΠΑ Νάνσι Πελόζι προσγειώθηκε την Τρίτη στην Ταϊβάν. Η Κίνα το βλέπει αυτό ως προσβολή και έχει εκδώσει τεράστιες προειδοποιήσεις εναντίον της Πελόζι. Ολοι οι ξένοι ανταποκριτές στην περιοχή εκτιμούν ότι τώρα η σχέση μεταξύ των δύο παγκόσμιων δυνάμεων, της Αμερικής και της Κίνας, θα ενταθεί σημαντικά και θα επιδεινωθεί σοβαρά από αυτή την επίσκεψη. Η κίνηση αυτής της αμερικανίδας πολιτικού ερμηνεύεται ως μια επίδειξη δύναμης και σαφής προειδοποίηση προς το Πεκίνο.
- Πώς αντέδρασε το Πεκίνο;
Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε την επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, κατηγορώντας την πως αδιαφόρησε για τις σινοαμερικανικές σχέσεις, προσθέτοντας ότι η επίσκεψη είναι μια «σοβαρή παραβίαση της αρχής της μίας Κίνας».Ο κινεζικός στρατός έχει τεθεί σε κατάσταση ύψιστης ετοιμότητας και θα ξεκινήσει «στοχευμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις», ανακοίνωσε το υπουργείο Άμυνας της Κίνας.
- Τι συνέπειες θα είχε μια στρατιωτική σύγκρουση;
Ενας πόλεμος για την Ταϊβάν θα είχε τεράστια και ολέθρια αποτελέσματα, πολύ πιο σημαντικά και από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ταϊβάν είναι η 22η κατά σειρά μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, βιομηχανικά ανεπτυγμένη και έντονα συνδεδεμένη με την παγκόσμια οικονομία. Ένα μεγάλο μέρος των ήδη σπάνιων ημιαγωγών προέρχεται από τοπικές εταιρείες. Επιπρόσθετα λόγω της μεγάλης εξάρτησης από την κινεζική αγορά, για παράδειγμα οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα επηρεάζονταν μαζικά εάν αποφασιζόταν να επιβληθούν οικονομικές κυρώσεις στην Κίνα, στα πρότυπα εκείνων απέναντι στη Ρωσία.
Κώστας Αργυρός / Politicus.gr (2.8.2022)