Γράφει ο Τάσος Παππάς
Την έκβαση των συνεδρίων των κομμάτων της ευρύτερης Αριστεράς τη γνωρίζουμε καιρό πριν από τη διεξαγωγή τους. Υπάρχουν δύο εξαιρέσεις. Το 13ο συνέδριο του ΚΚΕ, το 1991, και το 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, το 1996. Και τα δύο κρίθηκαν στο νήμα. Στο ΚΚΕ, τα αντίπαλα στρατόπεδα ήταν ισοδύναμα. Οι ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές, σημαντικές.
Η συνύπαρξη, αδύνατη, όποια πτέρυγα κι αν επικρατούσε. Φάνηκε από τις τοποθετήσεις και των ηγετικών στελεχών και των συνέδρων. Το αντιλήφθηκαν και οι δημοσιογράφοι που παρακολουθούσαν τις εργασίες. Ηταν η πρώτη φορά -και μάλλον η τελευταία- που ένα συνέδριο του ΚΚΕ ήταν ανοικτό στα μέσα ενημέρωσης. Η διάσπαση φάνταζε ως η πιθανότερη εξέλιξη. Και επήλθε, παρά τις ηρωικές προσπάθειες του Χαρίλαου Φλωράκη να κρατήσει το κόμμα ενωμένο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα που επηρέασε τις συζητήσεις και καθόρισε τις συμπεριφορές των ρευμάτων που λειτουργούσαν φραξιονιστικά, ήταν η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού. Για τους λεγόμενους συντηρητικούς, αυτό που προείχε εκείνη τη στιγμή ήταν η πάση θυσία επιβίωση του κόμματος, η προσήλωσή του στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού και ο εξοβελισμός των αιρετικών απόψεων που χαρακτηρίζονταν οπορτουνιστικές και επικίνδυνες. Για τους λεγόμενους ανανεωτικούς, η αποδόμηση του υπαρκτού έβαζε το καθήκον στο ΚΚΕ να αλλάξει ριζικά, για να συνεχίσει να υπάρχει και να πρωταγωνιστεί.
Στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, το 1996, τα πράγματα ήταν λιγότερο σύνθετα σ’ ό,τι αφορά τις πολιτικές διαφωνίες. Υπήρχαν, αλλά δεν ήταν στρατηγικού χαρακτήρα. Τα μείζονος σημασίας ιδεολογικά ζητήματα είχαν λυθεί (με διοικητικά μέτρα, με αποχωρήσεις, με υποταγή των μειοψηφιών) πριν το ΠΑΣΟΚ αναλάβει τις τύχες της χώρας, το 1981. Στο συνέδριο του 1996, το πρόβλημα ήταν τα πρόσωπα. Η σύγκρουση ανάμεσα στους οπαδούς του Κώστα Σημίτη και στους οπαδούς του Ακη Τσοχατζόπουλου ήταν σφοδρή. Τόσο σφοδρή που, σε κάποιες στιγμές, θύμιζε εξέδρες φανατικών σε ποδοσφαιρικό γήπεδο.
Το θέμα δεν ήταν ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος, αλλά και ποιος θα είναι ο πρωθυπουργός της χώρας, αφού ο Κώστας Σημίτης είχε δηλώσει ότι, αν δεν εκλεγεί πρόεδρος, θα παραιτηθεί από τη θέση του πρωθυπουργού. Λίγες μέρες νωρίτερα, είχε περάσει στην αιωνιότητα ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέας Παπανδρέου. Γιατί γλίτωσε το ΠΑΣΟΚ τη διάσπαση; Γιατί ήταν στην εξουσία. Οι νικητές ήταν γενναιόδωροι, μοίρασαν κομμάτια κρατικής εξουσίας στους ηττημένους, αυτοί με τη σειρά τους εγκατέλειψαν την ιδέα για τη δημιουργία νέου κόμματος, αποδέχτηκαν την προσφορά των εσωκομματικών αντιπάλων τους, το ΠΑΣΟΚ πορεύτηκε ενωμένο και έμεινε στη διακυβέρνηση μέχρι το 2004.
Το 3ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία μοιάζει με κάποιο από τα παραπάνω συνέδρια; Από πρώτη ματιά, όχι. Διαφορετικές προσεγγίσεις υπάρχουν και για την κυβέρνηση 2015-2019 και για το οργανωτικό μοντέλο και για τις πολιτικές συμμαχίες και για τις προτεραιότητες που πρέπει να βάλει μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Ωστόσο, οι συσχετισμοί είναι καθαροί και ο Αλέξης Τσίπρας δεν αμφισβητείται. Οι λεγόμενοι προεδρικοί είναι άνετη πλειοψηφία. Φάνηκε στις ψηφοφορίες και πριν από το συνέδριο και μέσα στο συνέδριο.
Η τάση της «Ομπρέλας» δεν είναι αμελητέο μέγεθος, έχει στις τάξεις της μερικά από τα πιο προβεβλημένα στελέχη του κόμματος και δεν δείχνει διατεθειμένη να τραβήξει τα πράγματα στα άκρα, για να μην κατηγορηθεί ότι υπονομεύει τον στόχο του κόμματος, που δεν είναι άλλος από τη νίκη στις εκλογές. Ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία προσπαθεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά. Προφανώς, δεν έχουμε να κάνουμε με μια ειδυλλιακή κατάσταση. Η καχυποψία για τις προθέσεις είναι παρούσα, η συντροφικότητα και η αλληλεγγύη -βασικές προϋποθέσεις για τη συνοχή ενός αριστερού κόμματος- δεν είναι στα καλύτερά τους, όμως για ένα κόμμα εξουσίας που κάνει συνέδριο σε προεκλογική περίοδο, η ρήξη είναι μια αυτοκτονική επιλογή.
- το κείμενο του Τ. Παππά είναι από την Εφημερίδα των Συντακτών 919.4.2022)