Το έργο από το οποίο αποχώρησε ο Σερβετάλης είναι ο Ρινόκερος. Εκεί ο Ιονέσκο χρησιμοποιεί την αλληγορία των ανθρώπων που μεταμορφώνονται σε ρινόκερους για να φωτίσει τους μηχανισμούς που κάνουν τα άτομα να ενδίδουν τόσο εύκολα στον ολοκληρωτισμό – την αγελαία σκέψη, τον κομφορμισμό, την πίεση της κοινής γνώμης κλπ.
Ο Σερβετάλης κατηγορείται ότι είναι ανεμβολίαστος άρα ψεκασμένος, ότι είναι χριστιανός, άρα διπλά ψεκασμένος, ότι αδιαφορεί για τους 100 νεκρούς την ημέρα, ότι είναι ασυνεπής αφού δέχεται τον αποκλεισμό των γυναικών από το Άγιο Όρος, ότι πράττει εκ του ασφαλούς γιατί δεν έχει οικονομικό πρόβλημα, ότι καταδικάζει στην ανεργία τους άλλους συντελεστές της παράστασης κ.ο.κ.
Κατηγορίες α-νόητες ή και αντιφατικές μεταξύ τους που αντί να καταδεικνύουν την υποτιθέμενη ενοχή του ηθοποιού, αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα για εκείνους που τις απευθύνουν.
Κυρίως όμως προδίδουν την υποστήριξή τους στο μέτρο απέναντι στο οποίο διαμαρτύρεται ο Σερβετάλης: τον αποκλεισμό των ανεμβολίαστων από τα θέατρα.
Υποστήριξη βέβαια την οποία δεν τολμούν να ομολογήσουν διότι καταλαβαίνουν πολύ καλά πώς το μέτρο ουδεμία υγειονομική σκοπιμότητα υπηρετεί – οι ανεμβολίαστοι έμπαιναν μόνο με αρνητικό τεστ - αλλά είναι καθαρά τιμωρητικό.
Θυμίζουν την ιστορία του Φρόιντ για τον άνδρα που τον κατηγόρησε ο γείτονάς του ότι επέστρεψε σπασμένη την τσαγέρα που δανείστηκε και εκείνος του απάντησε διαδοχικά ότι: την επέστρεψε άθικτη, ότι ήταν ήδη σπασμένη όταν τη δανείστηκε, ότι ουδέποτε δανείστηκε την τσαγέρα.
Παρότι οι τρεις δικαιολογίες είναι ασυνεπείς, τόσο το καλύτερο, σημείωνε ο Φρόιντ, αφού έστω και μια από αυτές να ήταν σωστή, τότε ο άνδρας θα έπρεπε να αθωωθεί. Στην πράξη βέβαια, μαρτυρούν το ακριβώς αντίθετο, ότι επέστρεψε την τσαγέρα σπασμένη.
Έτσι και οι κατήγοροι του Σερβετάλη, θα του καταλογίσουν τα πάντα και τα αντίθετά τους, αρκεί να μην παραδεχτούν ότι αυτό που τους ενοχλεί δεν είναι τα «ιδιοτελή» κίνητρά του, ούτε η «ασυνέπειά» του, αλλά ότι δεν συνομολογεί τον αποκλεισμό των ανεμβολίαστων.
Ακόμα χειρότερα, ότι αποκαλύπτει τον αυθαίρετο και τιμωρητικό χαρακτήρα αυτού του αποκλεισμού, τον οποίο όμως εκείνοι στηρίζουν.
Αλλά δεν είναι εύκολο να παραδεχτεί κανείς ότι στηρίζει ολόθερμα τον κοινωνικό κανιβαλισμό σε βάρος μιας κατηγορίας ανθρώπων. Ότι έγινε… ρινόκερος.
Δημήτρης Τσίρκας (Facebook)