Στα άκρα οδηγείται η αντιπαράθεση της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες, έπειτα από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, η οποία είναι.. αντίθετη με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Η Πολωνία κλιμακώνει τη μάχη της με την Ε.Ε., αφού το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας - ουσιαστικά ένα δικαστήριο-μαριονέτα - εξέδωσε απόφαση με την οποία αμφισβητεί τη νομική τάξη της Ένωσης. Πολιτικοί, δικηγόροι και βουλευτές προειδοποιούν τώρα ότι η Βαρσοβία έχει ξεπεράσει μια κόκκινη γραμμή.
Η απόφαση που ανατρέπει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο
«Η προσπάθεια του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέμβει στο πολωνικό δικαστικό σύστημα παραβιάζει την αρχή της υπεροχής του πολωνικού συντάγματος», αποφάνθηκε το δικαστήριο το βράδυ της Πέμπτης.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η απόφαση επιτρέπει στη Βαρσοβία να αγνοήσει μια θεμελιώδη αρχή της Ε.Ε.που κατοχυρώνεται στις Συνθήκες - την ανεξαρτησία των δικαστηρίων. «Για όλα όσα σχετίζονται με το άρθρο 19 [της Συνθήκης], ιδίως την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, η υπεροχή του δικαίου της Ε.Ε. δεν ισχύει στην Πολωνία», δήλωσε στο politico ο Γιάκουμπ Γιαραζέφσκι από τη Democracy Reporting International. «Πρόκειται για άμεση αμφισβήτηση του δικαίου της Ε.Ε σε πρωτοφανή κλίμακα».
Τώρα οι Βρυξέλλες λένε ότι η ξεκάθαρη απάντηση θα έρθει από το ανώτατο δικαστήριο της Ε.Ε.. «Το ΔΕΕ δεν θα διστάσει να λάβει δραστικά μέτρα για να προστατεύσει την ακεραιότητα της έννομης τάξης της Ε.Ε.», δήλωσε ο Γιαραζέφσκι. Το δικαστήριο «έχει αρκετές υποθέσεις σε εκκρεμότητα, για παράδειγμα σχετικά με τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, όπου το δικαστήριο θα μπορούσε να αποφανθεί ότι το κράτος δικαίου έχει επιδεινωθεί τόσο πολύ ώστε τα εντάλματα από την Πολωνία δεν θα πρέπει πλέον να εκτελούνται».
Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου θα τεθεί σε ισχύ μόνο όταν δημοσιευθεί, από την κυβέρνηση, στην επίσημη εφημερίδα της Πολωνίας.
Στο μεταξύ, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ήδη ότι ένας από τους δικαστές που εξέδωσαν την απόφαση της Πέμπτης διορίστηκε παράνομα. Δύο άλλοι έχουν διοριστεί με παρόμοιο τρόπο.
Άμεση, αλλά «χλιαρή» η πρώτη απάντηση των Βρυξελλών
Η Κομισιόν, η εκτελεστική εξουσία της Ε.Ε. απάντησε με ταχύτητα (αν όχι με δύναμη), επαναλαμβάνοντας την υπεροχή του δικαίου της Ε.Ε. και την αρχή ότι οι αποφάσεις του ΔΕΕ είναι δεσμευτικές. «Η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κάνει χρήση των εξουσιών της βάσει των Συνθηκών για να διασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή και την ακεραιότητα του δικαίου της Ένωσης», ανέφερε σε ανακοίνωσή της.
Αλλά σε μια ένδειξη ότι οι Βρυξέλλες εξακολουθούν να διστάζουν, αξιωματούχοι μας είπαν ότι το τι θα συμβεί στη συνέχεια εξαρτάται από το τι θα αποφασίσει να κάνει με την απόφαση η κυβέρνηση της Βαρσοβίας υπό την ηγεσία του Νόμου και της Δικαιοσύνης. «Μπορούν να επιλέξουν να εφαρμόσουν τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ή μπορούν να επιλέξουν να τις αγνοήσουν. Έτσι, το έπος θα συνεχιστεί», δήλωσε αξιωματούχος της Επιτροπής.
Οι χώρες της Ε.Ε. ήταν επιφυλακτικές το βράδυ της Πέμπτης, με διπλωμάτες να λένε ότι εξακολουθούν να αξιολογούν την απόφαση. Αλλά είναι σαφές ότι αυτό θα δυσκολέψει τις χώρες να εγκρίνουν τα χρήματα ανάκτησης της Πολωνίας.
«Δεν βλέπω πώς η Επιτροπή και η ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών μπορούν να δώσουν το πράσινο φως στο πολωνικό σχέδιο για τη λήψη χρημάτων του μέσου ανάκαμψης όσο ισχύει αυτή η απόφαση. Η αίσθησή μου είναι η εξής: Αυτό θα γυρίσει πολύ πίσω», δήλωσε στο politico ο Λούκας Γκούτενμπεργκ, αναπληρωτής διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Delors Centre στο Βερολίνο.
Αντιδράσεις στο Ευρωκοινοβούλιο
«Η Επιτροπή επέτρεψε σε αυτό να πάει πολύ μακριά. Ήρθε η ώρα να δράσουμε», δήλωσε η Ιράξτε Γκαρσία, επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Κανένα κράτος μέλος δεν πρέπει να μπορεί να παραμερίζει το δίκαιο της ΕΕ και να εξακολουθεί να απολαμβάνει τα οφέλη αυτής της Ένωσης. Ανησυχώ πολύ». Η Γκαρσία ταξιδεύει σήμερα στη Βαρσοβία και θα συναντηθεί με Πολωνούς δικαστές το Σάββατο.
Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Νταβίν Σασόλι δήλωσε ότι η πολωνική ετυμηγορία «δεν μπορεί να μείνει χωρίς συνέπειες».
Ο Ντάνιελ Φρόιντ από τους Πράσινους δήλωσε ότι η απόφαση «είναι μια καθοριστική στιγμή για την προεδρία της Επιτροπής της Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν ... δείχνει ότι ο κατευνασμός δεν λειτούργησε. Η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει η Βαρσοβία είναι το πάγωμα των χρημάτων... όπως είδαμε με τις ζώνες ΛΟΑΤΚΙ». Οι πολωνικές περιφέρειες καταργούν ψηφίσματα που καταγγέλλουν αυτό που αποκαλούν «προπαγάνδα ΛΟΑΤΚΙ», αφού αντιμετωπίζουν την απειλή να χάσουν δισεκατομμύρια σε χρηματοδότηση από την Ε.Ε.
Σύμφωνα με τις «κοινές διατάξεις» που επιτρέπουν στις Βρυξέλλες να μπλοκάρουν τα κονδύλια, εάν τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου δεν λειτουργούν πλέον σε μια δικαιούχο χώρα, η Επιτροπή θα πρέπει να σταματήσει αμέσως τις πληρωμές από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. - και όχι μόνο τα ήδη παγωμένα 24 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις από το ταμείο της Ε.Ε. για την ανάκαμψη από την πανδημία. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε εννέα μήνες για να τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός του κράτους δικαίου», δήλωσε ο Φρόιντ.
Εξάλλου, η ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαρακτήρισε την απόφαση «Polexit». «Διακηρύσσοντας ότι οι συνθήκες της ΕΕ δεν είναι συμβατές με το πολωνικό δίκαιο, το παράνομο Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έθεσε τη χώρα σε δρόμο προς το Polexit», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΕΛΚ.
«Είναι δύσκολο να πιστέψουμε τις πολωνικές αρχές και το κόμμα PiS όταν ισχυρίζονται ότι δεν θέλουν να τερματίσουν την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ. Οι ενέργειές τους πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αρκετά. Η πολωνική κυβέρνηση έχει χάσει. Πρόκειται για επίθεση κατά της ΕΕ στο σύνολό της », δήλωσε ο ευρωβουλευτής Γερούν Λέναερς, εκπρόσωπος της Ομάδας του ΕΛΚ για τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, μετά την ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας που αμφισβήτησε την υπεροχή του δικαίου της Ε.Ε..
Για κίνδυνο εξόδου από την Ε.Ε. μιλούν Γαλλία και Λουξεμβούργο
Στη σκιά των εξελίξεων αυτών, ο Γάλλος υπουργός ευρωπαϊκών θεμάτων, Κλεμάν Μπον, ανέφερε ότι η απόφαση αυτή είναι «πλήγμα κατά της Ε.Ε.», ενώ ο ομόλογός του του Λουξεμβούργου Ζαν Άσελμπορν προειδοποίησε τη Βαρσοβία ότι «παίζει με τη φωτια».
«Είναι πάρα πολύ σοβαρό (…) υπάρχει κίνδυνος de facto εξόδου (της Πολωνίας) από την ΕΕ», έκρινε ο Μπον μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό RMC/BFMTV. «Πρόκειται για επίθεση κατά της ΕΕ», υπογράμμισε ο Γάλλος υπουργός, αν και πρόσθεσε ότι δεν επιθυμεί η Πολωνία να αποχωρήσει από την Ένωση.
«Οι εξελίξεις στην Πολωνία είναι πάρα πολύ ανησυχητικές (…) Πρέπει να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι αυτή η κυβέρνηση στην Πολωνία παίζει με τη φωτιά», προειδοποίησε από την πλευρά του ο Ζαν Άσελμπορν.
«Η πρωτοκαθεδρία της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι ζωτικής σημασίας για την ενσωμάτωση στην Ευρώπη και για την κοινή ζωή στην Ευρώπη. Αν ακυρωθεί αυτή η αρχή, η Ευρώπη όπως τη γνωρίζουμε, όπως έχει οικοδομηθεί με τις Συνθήκες της Ρώμης, θα πάψει να υφίσταται», πρόσθεσε.
Πανηγυρίζει ο Μοραβιέτσκι
Ο Πολωνός πρωθυπουργός χαιρέτισε την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου σημειώνοντας «θέλουμε μια κοινότητα σεβασμού και όχι μια ομάδα κάποιων που είναι ίσοι και άλλων που είναι πιο ίσοι. Αυτή είναι η κοινότητά μας, η Ένωσή μας»..
«Αυτό είναι το είδος της Ένωσης που επιθυμούμε και αυτή την Ένωση θα δημιουργήσουμε», τόνισε για να προσθέσει ότι η Πολωνία θέλει να παραμείνει «στην ευρωπαϊκή οικογένεια κρατών».