Δημιουργία περιφερειακών πρωθυπουργίσκων με την ίδρυση του θεσμού του (μέγα) Επόπτη τόσο σε επίπεδο περιφέρειας όσο και σε επίπεδο διευθύνσεων εκπαίδευσης, ενώ ο διευθυντής γίνεται.. ο αιώνιος δικτατορίσκος, αφού έχει απεριόριστο δικαίωμα εκλογής, αρμοδιότητα για το 90% των ζητημάτων που αφορούν το σχολείο και αποκτά και πειθαρχικό ρόλο, ο οποίος ανήκε στα ΠΥΣΔΕ.
Τώρα που καταλάγιασε ο πολύς θόρυβος και η επικοινωνιακή καταιγίδα για το «νέο σχολείο» και την αναβάθμιση της βασικής εκπαίδευσης που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση, ας δούμε την πραγματικότητα. Είναι πιο απογοητευτική και από τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις.
Δεν αφορά καν την εκπαίδευση. Πρόκειται για συγκεκριμένη πολιτική, για κάποιους γνωρίζοντες ήδη ξεπερασμένη, αφού θυμίζει τις συντηρητικές αγγλοσαξονικές επιλογές του ’80 ή τα μεταλλαγμένα νεοφιλελεύθερα πρότυπά τους σε πολιτείες των ΗΠΑ ύστερα από μεγάλες καταστροφές. Σημασία, όμως, έχει ότι προωθείται τώρα και στη χώρα μας. Χωρίς δεύτερη κουβέντα.
Ας δούμε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά:
Α) Διοικητική δομή
Τα συλλογικά όργανα αντικαθίστανται από μια πυραμίδα μονοπρόσωπων οργάνων, ενώ ο ρόλος τους, από σχεδιαστικός και υποστηρικτικός στην παραγωγή εκπαιδευτικού έργου, γίνεται αποκλειστικά αξιολογητικός. Ο ανώτερος αξιολογεί τον κατώτερο, ο κατώτερος τον παρακάτω κ.ο.κ. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για διαδικασίες συναπόφασης, συλλογική ή πολυσυμμετοχική και άρα διαφανή λειτουργία, ενώ ακόμα και τα Υπηρεσιακά Συμβούλια (τα μόνα που επιβίωσαν) πετούν έξω τους αιρετούς (εκλεγμένους από τους εκπαιδευτικούς) που αποτελούσαν την εγγύηση του ελέγχου από κάτω προς τα πάνω.
Οχι ότι τα ΠΥΣΠΕ και ΠΥΣΔΕ (Περιφερειακά Υπηρεσιακά Συμβούλια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) υπήρξαν πάντα η επιτομή της διαφάνειας και οι αιρετοί τα λευκά περιστέρια. Ομως, η κυβέρνηση αντί να ενισχύσει ελεγκτικούς μηχανισμούς οργάνων, ενισχύει αποκλειστικά και μόνο πρόσωπα με υπεραρμοδιότητες. Πόσο καθησυχαστικό μπορεί να είναι αυτό για τη σωστή και διαφανή λειτουργία του (όποιου) συστήματος;
Η λουδοβίκεια αντίληψη για τη διοίκηση και την εξουσία δεν έμεινε γνωστή στην ιστορία για τα θετικά της αποτελέσματα. Κι αν γεμίσει όλο το σύστημα διοίκησης, ακόμα και στον χώρο της εκπαίδευσης, με μικρούς Λουδοβίκους, τότε θα αντιμετωπίσουμε τα χειρότερα. Είναι δυνατόν σε εποχές τόσο απαιτητικές όσο οι σύγχρονες, η καρατόμηση (και αντικατάσταση) του ενός από τον προïστάμενό του να εγγυάται την ευρυθμία ενός ολόκληρου συστήματος, εν προκειμένω του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος; Δεν μιλάμε για ιδιωτικές ανώνυμες εταιρείες. Μιλάμε για κράτη, δημόσιες υπηρεσίες και σοβαρά κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα. Οι δημοκρατίες και τα στοιχήματά τους είναι πολύ πιο σύνθετα πια και οι μεσαιωνικές αντιλήψεις περί την εξουσία –έστω και με τον μανδύα των νεο-φιλελεύθερων ιδεών– ούτε διορθώνουν ούτε προάγουν.
Τι βαθύ νόημα υπάρχει στη δημιουργία περιφερειακών πρωθυπουργίσκων; Διότι αυτό θα γίνει με την ίδρυση του θεσμού του (μέγα) Επόπτη τόσο σε επίπεδο περιφέρειας όσο και σε επίπεδο διευθύνσεων εκπαίδευσης. Θα είναι ο επικεφαλής όλων των εκατοντάδων Συμβούλων που θα τοποθετηθούν σε όλο το φάσμα της διοίκησης στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Τι νόημα έχει η κατάργηση των ΠΕΚΕΣ, του θεσμού των Περιφερειακών Κέντρων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, γνωστού για τον συνεργατικό και διεπιστημονικό χαρακτήρα τους (με πλήθος δράσεων από συνέδρια και σεμινάρια έως αντιμετώπιση παιδαγωγικών ζητημάτων) από τον έναν και μοναδικό Σύμβουλο Εκπαιδευτικού Εργου; Τι νόημα και τι σκοπό έχει γενικότερα ο πολλαπλασιασμός των πάσης φύσεως Συμβούλων (διπλασιάστηκαν και έγιναν 800+) και η ανάληψη από τον καθένα ενός ατομικού πλαισίου εξουσίας; Μοιάζει για μεταρρυθμιστική ή για αναχρονιστική αυτή η αντίληψη;
Β) Μέσα στο σχολείο
Ο διευθυντής γίνεται ο αιώνιος δικτατορίσκος. Εχει απεριόριστο δικαίωμα εκλογής, αρμοδιότητα για το 90% των ζητημάτων που αφορούν το σχολείο (από τη διοίκηση και τη λειτουργία έως το εκπαιδευτικό έργο έως τον τρόπο επιβίωσης του σχολείου). Για πρώτη φορά, μάλιστα, αποκτά και πειθαρχικό ρόλο ο οποίος ανήκε στα ΠΥΣΔΕ. Κανενα όργανο ελέγχου πάνω από αυτόν. Μόνο πρόσωπα.
Οι επόπτες. Που έχουν μόνο αξιολογητικό ρόλο, όπως είπαμε. Την ίδια στιγμή, ο Σύλλογος Διδασκόντων αποδυναμώνεται δραστικά και δεν έχει καμιά ουσιαστική συμβολή, συμμετοχή και ρόλο σε κανένα από τα θέματα που απασχολούν τη σχολική κοινότητα. Ποιες είναι ο δικλίδες ασφαλείας για όλα αυτά τα ατομικά προνόμια; Είναι λύση η αντικατάσταση προσώπων; Το ξαναλέμε. Πρόκειται για σχολεία όχι εταιρείες. Δεν είναι θέμα του ενός. Ούτε είναι θέμα του ενός η δέσμευση στις απαιτήσεις των χορηγών για τη θεματική εκδήλωση, την εκδρομή, την οικονομική επιβίωση που συνδέεται με το πετρέλαιο, τη δωρεά των κομπιούτερ, των πινάκων κ.ά. Κι όμως, έτσι θα γίνει.
Γ) Υλικό μάθησης
Ποιοι είναι πυλώνες εκπαίδευσης σε δημοτικό-γυμνάσιο-λυκειο; Δίχρονη προσχολική που ήδη έχει ξεκινήσει από προηγούμενα χρόνια, θεματικές ενότητες από τις μικρές τάξεις (σεξουαλική αγωγή, ΚΟΚ, κ.ά.) και νέα προγράμματα σπουδών. Τα πρώτα έχουν ήδη πολυσυζητηθεί και εν πολλοίς δρομολογηθεί, τα τελευταία ξαφνικά απέκτησαν μορφή γρίφου.
Από τη μία, είναι έντονο το ερώτημα για καίρια βιβλία, όπως της Ιστορίας ή των Θρησκευτικών (που θα ξανα… εκσυγχρονιστούν) και από την άλλη λίγοι μπορούν να υποψιαστούν πού θα τους οδηγήσει το λεγόμενο «πολλαπλό βιβλίο» έστω κι αν, παρά τις μεγαλόστομες προαναγγελίες, θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να καθιερωθεί. Ποιες ομάδες θα αναλάβουν τη συγγραφή των διαφορετικών βιβλίων και ποια θα είναι τα κριτήρια της συγγραφικής, ιδεολογικής, διδακτικής διαφοροποίησης; Προς το παρόν, η μοναδική απάντηση της υπουργού Παιδείας είναι: «Το ΙΕΠ είναι υπεύθυνο».
Δ) Το εξετασιοκεντρικό σύστημα
Οσοι υπακούσουν νωρίς, θα τελειώσουν το γυμνάσιο και μετά θα πάνε στις μεταγυμνασιακές σχολές κατάρτισης. Μπορεί η ηλικία των 15 χρόνων να μην είναι και η καλύτερη για τέτοιες αποφάσεις αλλά, όπως είπε και ο πρωθυπουργός, «δεν μπορούν και δεν πρέπει να πάνε όλοι στο πανεπιστήμιο». Συνεπώς, τεχνίτης από τα 15. Κι αν το μορφωτικό υπόβαθρο παραμείνει χαμηλό, ας πρόσεχαν.
Τα παιδιά, όχι οι υπεύθυνοι για το εκπαιδευτικό σύστημα. Αν πάλι, αποφασίσουν κάποια παιδιά να συνεχίσουν, τότε πρέπει να τα βγάλουν πέρα με την Τράπεζα Θεμάτων, το παράλληλο μηχανογραφικό (που αν δεν τους πάει σε ΑΕΙ θα τους πάει κατευθείαν σε ΙΕΚ κι ας είναι ακόμα υποβαθμισμένα) και –από του χρόνου– στο αυστηρό μηχανογραφικών των λίγων επιλογών. Πόσες φορές να το πούμε; Η μόρφωση δεν είναι πια δικαίωμα. Είναι προνόμιο.