Της Αννας Παπαδημητρίου - Τσάτσου*
Σημαντικό χαρακτηριστικό αυτού του δικαιώματος είναι η ελεύθερη διατύπωση γνώμης και.. πληροφόρησης με σκοπό την άρτια και ακριβή ενημέρωση των πολιτών ώστε να μπορέσουν τόσο να μάθουν όσο και να διαμορφώσουν άποψη ως ενσυνείδητοι πολίτες, βασισμένοι σε πραγματικά γεγονότα.
Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, η ελευθερία του Τύπου περιορίζεται, αν και θεσμικά κατοχυρωμένη με σαφή χαρακτηριστικά, από τη μονοπώληση των περισσότερων μέσων από ιδιωτικά συμφέροντα που επηρεάζουν τομείς της ζωής μιας χώρας, με εξέχοντα αυτόν της πολιτικής.
Επιπλέον, με την ταχύτητα επικοινώνησης στο Διαδίκτυο έχουν σχετικοποιηθεί η είδηση, η ορθότητά της και ίσως εντέλει και η ακρίβειά της. Σιγά - σιγά φτάσαμε στα περίφημα fake news. Αρκεί να «παίζει» η είδηση a la cart. Tο βασικό κριτήριο στο ιδιωτικό μέσο συνήθως είναι το πόσο «πουλάει» μια είδηση, ένα πρωτοσέλιδο, μια εκπομπή, ένα άρθρο, και στη συνέχεια πόσο εξυπηρετεί μια είδηση στη γενικότερη πολιτική του κάθε μέσου ή πόσο εξυπηρετούν την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική τα κρατικά μέσα. Πολύ φυσικά για τον ιδιώτη τα παραπάνω, εφόσον επενδύει χρήματα που θέλει να τα πολλαπλασιάσει. Κανόνας της αγοράς, αλίμονο! Όμως και ο κάθε ιδιώτης, που το νομοθετικό πλαίσιο του αφήνει, είναι αλήθεια, αρκετά περιθώρια αυθαιρεσίας, υπόκειται στο σύνταγμα και σε κανόνες δεοντολογίας γραπτούς και άγραφους.
Συχνά - πυκνά οδηγούμαστε σε μια σχετικοποίηση της λειτουργίας του Τύπου, της σωστής «ενημέρωσης» (άλλο γνώμη ή άποψη και άλλο παρουσίαση γεγονότος), έως και πλήρους αντιστροφής του γεγονότος. Αυτό αποτελεί πλήγμα τόσο στη δημοσιογραφία όσο και στη δημοκρατία. Ο Τύπος είναι πλέον μια τεράστια εξουσία στα δημόσια πράγματα μιας χώρας και όχι μόνο. Γι’ αυτό το βασικό αγαθό της ενημέρωσης που εξυπηρετεί θα έπρεπε να έχει ως αυτοπεριορισμό τον έλεγχο και τη διακίνηση μόνο αληθινών γεγονότων για καταστάσεις και πρόσωπα (ιδιώτες, πολιτικούς κ.λπ.). Νομίζω πως η συνθετότητα παραγωγής και ανάγκης απεύθυνσης ειδήσεων στην κοινωνία συχνά - πυκνά καταλήγει σε fake news και στην προσβολή της προσωπικότητας του πολίτη. Εδώ φυσικά τα όρια της περίφημης ελευθερίας του λόγου, όπως την περιγράφει το σύνταγμα, έχουν σαφώς ξεπεραστεί.
Έτσι, ενώ παλιά χυνόταν πολύ μελάνι για την προστασία του Τύπου απέναντι σε παρεμβάσεις κρατικής εξουσίας, τώρα νομίζω, πολλές φορές, ιδίως στον τομέα της πολιτικής ενημέρωσης, τίθεται το ζήτημα της προστασίας του πολίτη και του πολιτικού από την ακατέργαστη είδηση που διακινείται επί σκοπώ.
Πολλά πρέπει να αλλάξουν στα ήθη και τα έθιμα της πολιτικής μας λειτουργίας γενικότερα.
* Η Άννα Παπαδημητρίου - Τσάτσου είναι νομικός και το κείμενό της είναι από την «Αυγή» (28.01.2021)