Σκληρός τίτλος για σχόλιο, ομολογώ, αλλά δεν είναι δικός μου. Τον χρησιμοποιώ για να παραθέσω τις ενστάσεις μου· όχι γιατί έχω κάποια ειδικότητα ως προς το θέμα της αποβλάκωσης ήδη από την παιδική ηλικία, μέσω της οθόνης των ηλεκτρονικών μέσων, αλλά από την όποια εμπειρία μου στην εποχή του διαδικτύου.
Θέμα χιλιοειπωμένο και ανεξάντλητο· γραμμένο από.. ειδικούς και μη, οι οποίοι υποστηρίζουν ενδεχόμενο ή και υπαρκτό κίνδυνο «αποβλάκωσης», χωρίς να απουσιάζουν και εκείνοι που πιστεύουν πως η παιδική ενασχόληση με την οθόνη και το ίντερνετ δεν είναι τόσο επικίνδυνη.
Ο Καθηγητής Michel Desmurget, ο οποίος είναι Διδάκτωρ των νευροεπιστημών, Διευθυντής Ερευνών του CNRS (Λυών) πάνω στις εγκεφαλικές λειτουργίες, αναφέρεται με πολύ σκληρές και αιχμηρές λέξεις όπως, «ψηφιακή αποβλάκωση», «Κατασκευή τού ψηφιακού ηλιθίου», «μαζική παιδοκτονία», «κρετινοποίηση», «λοβοτομή» κ.α.
Και, πώς μπορώ εγώ να έχω αντιρρήσεις, απέναντι σε έναν εξειδικευμένο-οργισμένο Καθηγητή πάνω σε νευροεγκεφαλικά θέματα που με ξεπερνούν κατά πολύ;
Όταν όμως διαβάζω για «μαζική παιδοκτονία» και στην ηλικία που διανύω (του παππού τεσσάρων εγγονών της γενιάς του τάμπλετ και της οθόνης), αντιλαμβάνομαι διαφορετικά τον εθισμό και την εξάρτηση από το μέσον και δυσκολεύομαι να αποδεχτώ, να παραδεχτώ, να εξοικειωθώ, να συμβιβαστώ, με τον οξύθυμο Καθηγητή που εκφράζει την άποψη περί αποβλάκωσης, καταστροφής και μαζικής ψηφιακής παιδοκτονίας (!!!) των νεότατων σημερινών γενεών…
Ένας τέτοιος αντίλογος, σε ένα θέμα που δεν μπορώ να το βασίσω όπως είπα, πάνω σε εξειδικευμένες γνώσεις, διότι δεν διαθέτω τις αντίστοιχες υποδομές, μπορώ όμως να επιστρατεύσω τη δική μου αντίστοιχη παιδική ηλικία όταν δεν υπήρχε ούτε κατά διάνοια η ηλεκτρονική πρόθεση… Τα παιχνίδια μας τότε ήταν η μπάλα στις αλάνες, τα μήλα, το κρυφτό, ο κουτσός, το στεφάνι, το σχοινάκι, το πατίνι, το ξυλίκι, κλέφτες-αστυνόμοι κλπ· παιχνίδια που οι καιροί επέτρεπαν με βάση τα υλικά και τα δεδομένα τής εποχής. Λίγο αργότερα, οι γειτονιές περιορίστηκαν, αφού η αστυφιλία και η μαζική, κάθετη οικοδόμηση δημιούργησαν άλλο τοπίο και τα παιδικά παιχνίδια περιορίστηκαν μέσα στα διαμερίσματα, με την τηλεόραση να έχει αρχίσει να επιδρά και να γαλουχεί το πόπολο.
Η θεία Λένα του ραδιοφώνου και τα παραμύθια τής γιαγιάς όλο και λιγόστευαν, όσο η πολυκατοικία δέσποζε στη στέγαση των κατοίκων των μεγάλων πόλεων. Ο τρόπος παιχνιδιού πέρασε στην… πλαστικούρα! Όλα από πλαστικό· τα παιδικά δωμάτια γέμισαν από παιχνίδια της μισής ώρας, για τους πιτσιρικάδες, οι οποίοι βαριόντουσαν θανάσιμα κι αναζητούσαν άλλα, διαφορετικά αντικείμενα, που θα κρατούσαν το ενδιαφέρον τους αμείωτο και αυξημένο· και το δωμάτιο γέμιζε σκουπίδια… Ώσπου, σκάει ο υπολογιστής, τα παιχνίδια και το tablet ως προσωπικό αξεσουάρ.
Τα νιάνιαρα τρελάθηκαν και αναρωτιόντουσαν: «ρε, πού κρυβόταν αυτό το παιχνίδι;». Το πληκτρολόγιο του κινητού και οι οθόνες άναψαν για τα καλά· μόνο έτσι ξεπεράστηκε η… μαμά και η γιαγιά. Είναι το μέσον που τα κρατάει σε ζωηρό ενδιαφέρον, ανακαλύπτοντας ένα σωρό παιχνίδια έξυπνα, τόσο, που διευρύνουν την παιδική φαντασία και την ικανότητα ελιγμών μπροστά στις ανάγκες να νικήσουν τον αντίπαλο και να λύσουν το κάθε πρόβλημα. Ομολογώ πως η δική μου εμπειρία λέει πως οι σημερινοί πιτσιρικάδες-μπόμπιρες-βλαστάρια δεν… μασάνε. Είναι πανέξυπνοι και πιο προχωρημένοι, πιο εύστροφοι από τις αντίστοιχες δικές μου γενιές· θεωρώ επίσης πως ένα μεγάλο μέρος αυτής της ολοφάνερης εξέλιξης, οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό, στην πρώτη τους επαφή και εξάσκηση με τον υπολογιστή, ως μέσον και ως παιχνίδι αμείωτου ενδιαφέροντος για ένα παιδί.
(Το ότι δεν θα πρέπει να «σταθμεύονται» και να ξεχνιούνται τα παιδιά μπροστά στην οθόνη, είναι όρος αυτονόητος, όπως και η επαφή τους με το βιβλίο και τον αθλητισμό, στον υπόλοιπο ελεύθερο χρόνο τους, θα πρέπει να τηρείται, όπως τότε, παλαιά, όταν οι γονείς μάς μαζεύανε από το ποδόσφαιρο ή τα άλλα ομαδικά παιχνίδια με τα οποία ξεχνούσαμε τον χρόνο και τις μαθητικές μας υποχρεώσεις λόγω απόλαυσης…)
Θα μπορούσα να παραθέσω πολλά τέτοια παραδείγματα αμείωτου ενδιαφέροντος για παιχνίδια, όμως θα παραμείνω στον υπολογιστή, για να υπογραμμίσω το πνευματικό ενδιαφέρον που μπορεί να παρέχει σε όλες τις ηλικίες. Το βλέπουμε και στην ύλη των βιβλίων των τάξεων του Δημοτικού και Γυμνασίου, ας πούμε στα επίπεδα σπουδών με μαθηματικά προβλήματα, στα οποία, οι μεγαλύτεροι εμείς, δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε και να βοηθήσουμε τα μανάρια μας, λόγω δικής μας δυσκολίας κι ανεπάρκειας.
Ομιλούμε λοιπόν για μια κρυφή, άγνωστη και μυστηριώδη εξέλιξη πραγμάτων πνευματικού και μηχανικού επιπέδου, μέσα στη σχολική κοινότητα των ίδιων μας των παιδιών. Σε αυτήν ακριβώς την εξέλιξη συναντάμε, όχι τυχαία, και την ενασχόληση με τα μίντια των πιτσιρικάδων αγοριών και κοριτσιών.
Τι να κάνουμε; Να αφήσουμε το παλιό σύνθημα να ακουστεί στα πέρατα;:
«Αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν»!!! ;;;
Πιστέψτε με, δεν κατακρίνω τον Καθηγητή για τις υποδείξεις και τα συμπεράσματά του ως επιστήμονα. Καταγράφω όμως κι εγώ μια πραγματικότητα που συμβαίνει την ίδια περίοδο και είναι ρεαλιστική.
Με λίγα λόγια, θεωρώ πως οι εποχές περιέχουν μέσα τους κάθε μεταβολή και γονιμοποιούν το κάθε μελλούμενο, το οποίο θα πρέπει να το παρακολουθήσουμε στην εξέλιξή του και όχι μεμονωμένα και ανεξάρτητα από τους παράγοντες που το συνθέτουν. Κι εδώ συμβαίνει το ίδιο όπως με το μαχαίρι: Η λάμα του σφάζει λαιμό, αλλά κόβει και ψωμί. Είμαστε πάντα με την θετική πλευρά τού ανθρώπου και μας ενδιαφέρει η ψηφιακή συνδρομή στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Σε κάθε περίπτωση, όπου υπάρχουν κρούσματα υπερβάσεων και υπερβολών, οι παρεμβάσεις των μεγαλύτερων θα είναι χρήσιμες. Όμως, θεωρώ πως ο υπολογιστής είναι πύλη γνώσης, έκφρασης, ψυχαγωγίας, το μέσον και το παιχνίδι όλων των ηλικιών ανεξαιρέτως.
Ο Καθηγητής μάς κρούει τον κώδωνα των επιπτώσεων στην πνευματική και σωματική υγεία ενός παιδιού, το οποίο περνάει πολλές ώρες στον υπολογιστή-παιχνίδι· «δυσχέρειες στην κινητικότητα, παχυσαρκία, πρώιμος διαβήτης…»
Είναι η εποχή που γεννάει και δημιουργεί την αναγκαιότητα τής ψηφιακής… έξαρσης! Εξάλλου, όλες οι ανακαλύψεις και οι καινοτομίες θέτουν συγχρόνως και τις βάσεις, για την εξέλιξη της ζωής, προς κάτι άλλο καινοτόμο που θα ακολουθήσει· αρκεί να παλεύουμε για τη μείωση των όποιων αρνητικών επιπτώσεών του στον πλανήτη και τον άνθρωπο. Αυτό είναι και το ελπιδοφόρο που εξασφαλίζει στον άνθρωπο τη συνέχεια της παρουσίας του στον πλανήτη Γη.
Νότης Μαυρουδής (7/8/2020)
