Τη δεκαετία του ‘60 ο αμερικανός ψυχολόγος ερευνητής Χάρυ Χάρλοου, πραγματοποίησε το διάσημο πείραμά του..
Τοποθέτησε πέντε μαϊμούδες σε ένα δωμάτιο όπου υπήρχε μια σκάλα πάνω από την οποία κρέμονταν μπανάνες.
Όπως ήταν φυσικό, οι μαϊμούδες επιχείρησαν να φτάσουν τις μπανάνες ανεβαίνοντας την σκάλα. Κάθε φορά όμως που ανέβαιναν, τις κατέβρεχαν με κρύο νερό. Η συνεχής τιμωρία ανάγκασε τις μαϊμούδες να σταματήσουν την προσπάθεια.
Μετά από καιρό, αντικαταστάθηκε μία από τις μαϊμούδες, από κάποια νέα, που δεν είχε την εμπειρία. Όταν αυτή επιχείρησε να ανέβει τη σκάλα για να φτάσει τις μπανάνες, οι υπόλοιπες, άρχισαν να την ξυλοκοπούν αν και δεν είχε εκτοξευθεί κρύο νερό.
Σταδιακά αντικαταστάθηκαν και οι 5 μαϊμούδες με νέες. Κάθε φορά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Όταν η νέα μαϊμού ανέβαινε τη σκάλα, την ξυλοκοπούσαν οι υπόλοιπες.
Ακόμη και όταν τελικώς συγκεντρώθηκαν στο δωμάτιο μαϊμούδες που δεν γνώρισαν την τιμωρία του νερού, συνέχισαν να τιμωρούν η μία την άλλη, όταν υπήρχε απόπειρα, κάποια από αυτές, να ανέβει τη σκάλα.
Οι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτα διαφορετικό από τις μαϊμούδες στο πείραμα. Με μεγάλη ευκολία αναπτύσσουν ένστικτα και αυτοματισμούς, που τους οδηγούν στο να τιμωρούν ή να απαιτούν τιμωρία χωρίς να υπάρχει λογική σ’ αυτή την απαίτησή τους.
Η γνωστή ιστορία με το «να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα» δεν είναι ένδειξη της κακίας των ανθρώπων αλλά των αυτοματισμών που δημιουργούνται μέσα στην κοινωνία.
Ο κοινωνικός αυτοματισμός είναι το όπλο του συστήματος με στόχο την «ανοησία της αγέλης». Αποτρέπει το βλέμμα και τη σκέψη από το πρόβλημα και δημιουργεί τεχνητούς εχθρούς. Είναι πάντα συνοδοιπόρος του ρατσισμού.
Μειονότητες, αδύναμες κοινωνικά ομάδες και πρόσφυγες γίνονται συχνά ο εχθρός της κοινωνίας μέσα από τη μιντιακή δαιμονοποίηση τους.
Φταίνε οι ξένοι που παίρνουν τις δουλειές, οι πρόσφυγες που επιβουλεύονται το έθνος, οι διαφορετικοί για την κατάντια της χώρας, οι εκπαιδευτικοί που απεργούν, οι δημόσιοι υπάλληλοι για τη χρεοκοπία της χώρας.
Αυθαίρετα στερεότυπα γίνονται τηλεοπτικές βεβαιότητες και στη συνέχεια κοινωνική πραγματικότητα.
O βραβευμένος δημοσιογράφος Paul Mason, o αναπληρωτής καθηγητής ΜΜΕ στο πανεπιστήμιο της Τουλούζης Νίκος Σμυρναίος, ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Δημήτρης Καλτσώνης αλλά και γιατροί, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί και δημόσιοι λειτουργοί μιλούν για τον κοινωνικό αυτοματισμό και το ρόλο των ΜΜΕ στην επίτευξη του σκοπού του. Συντελεστές εκπομπής
Παρουσίαση: Κώστας Βαξεβάνης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Τραγγανίδας
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Στάμος Προύσαλης
Αρχισυνταξία: Αντιγόνη Μιχοπούλου
Δημοσιογραφική ομάδα: Μάριος Αραβαντινός, Βαγγέλης Τριάντης, Άγγελος Προβολισιάνος, Νίκος Σπυρόπουλος, Αντώνης Ρηγόπουλος, Βασίλης Ανδριανόπουλος
Παραγωγή: Το Κουτί της Πανδώρας Media
Διάρκεια: 57’