Λίγο πριν την τηλεδιάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 26ης Μαρτίου, εξέχοντες συστημικοί αναλυτές, βασιζόμενοι στην «πολιτισμένη» αποδοχή των κυβερνητικών μέτρων κοινωνικής απομάκρυνσης (social distancing) εκ μέρους της πλειονότητας των Ευρωπαίων πολιτών, έβλεπαν την πανδημία κορωνοϊού Covid-19 ακόμα και ως γεωπολιτική ευκαιρία για την Ε.Ε. Και, πάντως, ως ευκαιρία για μια ισχυρότερη Ευρώπη.
«Κάθε μέρα, οι Ευρωπαίοι πολίτες αποδεικνύουν ότι..
η αλληλεγγύη και η εφευρετικότητα μπορούν να είναι μετασχηματιστικές», απαντούσε η Ρόζα Μπάλφουρ του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ (GMF), σε ερώτηση της Τζούντι Ντέμπσεϊ* για το ευρωπαϊκό μέλλον μετά τον κορωνοϊό: εκτός από ορισμένες περιπτώσεις «ηλιθιότητας της αγέλης», με ανθρώπους που συρρέουν σε πάρκα και παραλίες για να γιορτάσουν την άνοιξη, η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων επιδεικνύει αλληλεγγύη και ενσυναίσθηση πέρα από σύνορα και εφευρίσκει νέους τρόπους ζωής, συνέχιζε.
Προέβλεπε μάλιστα ότι η εν λόγω συμπεριφορά των Ευρωπαίων πολιτών θα αποτελέσει τη βάση για μια αναθέρμανση της οικονομίας της Ευρώπης - το πέρασμά της από την ύφεση που ήδη υφίσταται σε μια νέα ανάκαμψη: «ψηφιακή, πράσινη και με πολύ μεγαλύτερη ισότητα, καθώς η πανδημία θα έχει αποδείξει πόσο εύθραυστες είναι οι άνισες κοινωνίες»...
Στην παρέμβαση αυτή της κ. Ρόζας Μπάλφουρ βλέπουμε ότι οι συστημικές ελπίδες για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19 βασίζονται (σχεδόν αποκλειστικά!..) στους Ευρωπαίους πολίτες και τη συμπεριφορά τους...
*******
Την προθυμία ή την απροθυμία τους να πειθαρχήσουν στα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης (social distancing). Την «ατομική ευθύνη των πολιτών», σύμφωνα με τη μετάφραση της Μητσοτακέϊκης αντιπροσωπείας του ευρωσυστήματος στη χώρα μας. Ακόμα και για την ανάκαμψη της οικονομίας μετά κορωνοϊόν!
Το επιβεβαίωσε απολύτως η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ λίγες μέρες αργότερα (κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου), απορρίπτοντας την πρόταση SOS της κ. Λαγκάρντ για την έκδοση του ευρωομόλογου: «Είναι ακόμη νωρίς προκειμένου να μιλήσει κανείς για χαλάρωση των περιορισμών»!.. Γέλια...
Γέλια σαρκασμού, της γνωστής γερμανικής στρατηγικής της αμεριμνησίας για τους άλλους («Πρώτα η Γερμανία»), την οποία τόσο άψογα εκφράζει η κ. Μέρκελ∙ και στη γλώσσα της ευρωσυστημικής νομενκλατούρας, σημαίνει «κερδίζω χρόνο».
Κερδίζει χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου δεκάδες χιλιάδες Ιταλοί και Ισπανοί («Άγγλοι - Γάλλοι - Πορτογάλοι», Ευρωπαίοι πολίτες όλοι πάντως) πεθαίνουν άνισα αβοήθητοι ή ανεπαρκώς βοηθούμενοι - αφημένοι στο έλεος του social distancing, της κοινωνικής απομάκρυνσης, της ατομικής ευθύνης, αν θέλετε: της ανισομέρειας των συστημάτων Υγείας (από χώρα σε χώρα) και των κοινοτικών πόρων που (δεν) διατίθενται για αυτά, της ανυπαρξίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την Υγεία, εντέλει.
Κερδίζει χρόνο, στο μοτίβο που καταρράκωσε την Ε.Ε. και βύθισε τη χώρα μας σε μια απ’ τις πιο ζοφερές εποχές της Ιστορίας της, στην εποχή των Μνημονίων: «Πιστεύω ότι με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας έχουμε ένα εργαλείο κατάλληλο για τις κρίσεις, το οποίο μας ανοίγει πολλές δυνατότητες, οι οποίες δεν θέτουν υπό αμφισβήτηση τις θεμελιώδεις αρχές μας».
*******
Μάλιστα! Ο... γλυκούλης ΕΜΣ, ένα εργαλείο για όλες τις χρήσεις και τις κρίσεις. Από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 (που είχε ως συνέπεια την κατάρρευση του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος και την οικονομική καθίζηση του ευρωπαϊκού Νότου) ώς τον εμφύλιο στη Συρία και το προσφυγικό (τη γεωπολιτική και ανθρωπιστική αποστασιοποίησή τους, φράχτες κ.λπ.) και την τωρινή σαρωτική πανδημία του κορωνοϊού Covid-19 (μετράμε 32.000+ νεκρούς στην Ε.Ε. μέχρι στιγμής), ο ΕΜΣ τα κάνει όλα και... συμφέρει!..
Όχι δα!... «Ο ΕΜΣ είναι ένα εργαλείο που δημιουργήθηκε για να προσφέρει βοήθεια στα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν χρηματοπιστωτικές απειλές οι οποίες συνδέονται με ασύμμετρα σοκ», αντέτεινε έξαλλος, πιεσμένος από τις εκατόμβες θυμάτων της πανδημίας στη χώρα του, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε στους τηλεδιασκεπτόμενους ομολόγους του. Και, εις ώτα μη ακουόντων, εξήγησε ότι ο κορωνοϊός, αντίθετα, προκαλεί ένα συμμετρικό σοκ, με αποτέλεσμα να ρίχνει στην ύφεση, με συγχρονισμένο και εντελώς αναπάντεχο τρόπο, τα οικονομικά και κοινωνικά συστήματά μας.
Τα υπόλοιπα τα γνωρίζουμε, το ‘χουμε δει το έργο: ήταν ένα ακόμα ευρωσυνοδικό δράμα, (ας το ονομάσουμε... «Ενήλικοι σε teleconference» αυτή τη φορά) με το μαλλιοτράβηγμα Μέρκελ - Λαγκάρντ να κλέβει την παράσταση, το βέτο Κόντε - Σάντσεθ κατά της Γερμανίας να της δίνει υπόσταση πολιτικού θρίλερ και το νέο χάσμα που άνοιξε ο κορωνοϊός μεταξύ Βορείων - Νοτίων να δονείται από την ηχώ των κραυγών και των ψιθύρων ένθεν - κακείθεν για το «ευρωπαϊκό οικοδόμημα» και το άδηλο μέλλον του. Συστημικό ή μη...
* Aρχισυντάκτης στο ινστιτούτο Carnegie Europe
- το κείμενο του Νίκου Τσαγκρή είναι από την Αυγή της Κυριακής (05.4.2020)