Κυριακή 5 Απριλίου 2020

Πρωτοσέλιδα και προπαγάνδα

Μέσα ενημέρωσης και προπαγάνδα είναι έννοιες αλληλένδετες. Δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα, αλίμονο. Ισχύει από τότε που τυπώθηκαν οι πρώτες εφημερίδες. Παρατηρώντας τα χτεσινά (Σάββατο) και σημερινά (Κυριακή) πρωτοσέλιδα, στάθηκα σε αυτό που βλέπετε.
Η μεγαλύτερη ημερήσια εφημερίδα επιλέγει ως πρώτο θέμα ένα καθαρά προπαγανδιστικό: τι ώρα σηκώνεται ο πρωθυπουργός, πότε και πως ξεκινάει τις συσκέψεις του και..
με ποιους, πώς περνάει τα βράδια στο σπίτι του.
Στο κάτω μέρος της σελίδας υπάρχει και ένα άλλο θέμα: μιλάνε 12 κορυφαίοι γιατροί και λένε "πώς θα νικήσουμε τον ιό". Τα διάβασα από την αρχή έως το τέλος και τα δύο. Το δεύτερο θέμα είναι θέμα ουσίας για τον αναγνώστη. Θα μάθει τι λένε παθολόγοι, λοιμωξιολόγοι, πνευμονολόγοι και καρδιολόγοι-όλα μαζεμένα σε πέντε σελίδες, ώστε να μπορεί να κρίνει και να συγκρίνει.
Το προβληθέν ως πρώτο, για το 24ωρο του Μητσοτάκη, δεν έχει κάποια βαρυσήμαντη δήλωσή του, δεν κομίζει κάτι νέο. Ικανοποιεί μόνο την περιέργεια -σε μεγάλο βαθμό κουτσομπολίστικη- του αναγνώστη. Και αποσκοπεί στη φιλοτέχνηση του προφίλ ενός σύγχρονου...Τσόρτσιλ, ο οποίος πετάει που και που κι ένα τσιτάτο του, όπως αυτό για τη μάχη του Ελ Αλαμέιν για "το τέλος της αρχής". Ολα έχουν τη θέση τους σε μια εφημερίδα. Και όλα χρειάζονται. Αλλά, σε τέτοιες στιγμές, τέτοιες επιλογές μου θυμίζουν αυτό που έχει πει ο Οργουελ: "Ολη η προπαγάνδα είναι ψέματα, ακόμα και όταν λέει την αλήθεια".
- από το fb του Γιώργου Καρελιά

***
Δεν θεωρώ το πιο σημαντικό στο δημοσίευμα την κραυγαλέα προπαγάνδα.
Ούτε την πλήρη ταύτιση του Τύπου με την Εξουσία.
Ούτε τη φαιδρότητα να παρουσιάζεται εν μέσω αυτής της αδιανόητης κρίσης ο πρωθυπουργός να έχει έστω κι ένα λεπτό ελεύθερο χρόνο για να μπορεί να βλέπει σίριαλ και να διαβάζει βιβλία.
Ούτε ότι δεν σκέφτηκε κανείς πως ο ακραίος προπαγανδισμός έχει συνήθως τα αντίθετα αποτελέσματα.
Όλα αυτά τα έχουμε δει πολλές φορές στο παρελθόν. Νομίζω ότι το πιο σημαντικό είναι ο τίτλος, το «εγώ και η καραντίνα». Εν προκειμένω, το πρόσωπο του ηγέτη μοιάζει είναι πιο σημαντικό, από το ιστορικό Συμβάν που ζούμε -άλλωστε το τι λένε οι, πλέον αρμόδιοι, γιατροί για τον κορωνοϊό έχει θεωρηθεί λιγότερο σημαντικό θέμα στην κατανομή του χώρου στο πρωτοσέλιδο. Η επιδημία παρουσιάζεται ως ένα ακόμα περιστατικό της διακυβέρνησης.
Αυτή η θεώρηση των πραγμάτων δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της ψευδαίσθησης ότι όταν βγούμε από τα σπίτια μας, ο κόσμος θα είναι λίγο-πολύ ίδιος με αυτό που αφήσαμε όταν μπήκαμε. Ούτε απορρέει μόνο από τη σκοπιμότητα να σταλεί το μήνυμα ότι η Εξουσία είναι παντοδύναμη σε βαθμό που να μπορεί να διαχειριστεί τα πάντα. Νομίζω ότι δείχνει επίσης μια λειψή συναίσθηση της ιστορικότητας των γεγονότων που ζούμε.
Μεγάλο τμήμα του πολιτικοδημοσιογραφικού συμπλέγματος (τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης) βυθισμένο στη μέθη του power game, φαίνεται να μην έχει πλήρη νηφαλιότητα για να αντιληφθεί ότι αυτό που ζούμε δεν είναι business as usual. Μοιάζουν να μη συναισθάνονται ότι η επιδημία δεν είναι ευκαιρία για (κακώς εννοούμενη) «πολιτική», καθώς και ότι η «επικοινωνιακή διαχείριση» έχει ελάχιστη σημασία. Ο οποιοσδήποτε άνθρωπος είναι έξω από το «game», για το τελευταίο πράγμα που ενδιαφέρεται είναι το αν ο Μητσοτάκης θα κάνει πρόωρες εκλογές.
Ακόμα και στο καλύτερο σενάριο, η επιδημία θα αποτελέσει το ιστορικό Τραύμα μιας γενιάς. Προκαλεί επίσης μια οικονομική κρίση η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα είναι η μεγαλύτερη των μεταπολεμικών χρόνων. Μια τέτοια ιστορική καμπή δεν γίνεται να την αντιμετωπίζεις με τους όρους του συνήθους πολιτικού κι επικοινωνιακού παιχνιδιού. Σε έναν αγώνα επιβίωσης ο έπαινος ή η κριτική στην κυβέρνηση δεν μπορούν να εντάσσονται στο «game», αλλά στον αγώνα της κοινωνίας για τη ζωή και την υγεία.
Αυτές τις μέρες έχουμε θυμηθεί την τραγωδία της Ισπανικής Γρίπης του 1918. Στα σχετικά δημοσιεύματα και τις συζητήσεις κανείς δεν αναφέρει το ποιοι ήταν οι πρωθυπουργοί και οι πρόεδροι εκείνη την στιγμή της ιστορικής τραγωδίας…
- από το fb του Γιάννη Αλμπάνη