Τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βρίσκονταν υπό ιταλική διοίκηση από το 1912 μέχρι και τη συνθηκολόγηση των Ιταλών. Στη Λέρο, λόγω της μορφολογίας του εδάφους της,..
οι Ιταλοί έφτιαξαν τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Μεσογείου. Τα επιβλητικά τεράστια κτήρια που κληρονόμησε αποδείχτηκαν ευχή αλλά και κατάρα για το νησί. Εκεί στεγάστηκαν μεταπολεμικά, παιδιά ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού και νεαροί αντάρτες, ψυχιατρικά ασθενείς, πολιτικοί εξόριστοι, πρόσφυγες.
Το διαβόητο Ψυχιατρείο της Λέρου αν και έλυσε το οικονομικό ζήτημα των Λερίων με μόνιμες θέσεις εργασίας, στιγμάτισε ανεξίτηλα το νησί και τους κατοίκους του, όταν αποκαλύφθηκαν οι απάνθρωπες συνθήκες στέγασης των ψυχασθενών. Όταν το σκάνδαλο απέκτησε διεθνείς διαστάσεις, το κράτος αναγκάστηκε να σταματήσει να κωφεύει και να δώσει το πράσινο φως για να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
Μια ομάδα νεαρών γιατρών και κοινωνικών λειτουργών από την Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης, ακολουθώντας τα προστάγματα της «Σχολής της Τεργέστης», κατάφεραν να κάνουν έναν ριζικό μετασχηματισμό που αμφισβήτησε το ανίατο της κλασικής Ψυχιατρικής. Οι νεκρές ψυχές των τροφίμων έγιναν ζωντανές και οι άλλοτε δεσμοφύλακες έγιναν οι καλύτεροι θεραπευτές. Η ντροπή της Ευρώπης, έγινε το παράδειγμα της Ευρώπης. Δυστυχώς όμως, όπως συνήθως συμβαίνει, η μεταρρύθμιση έμεινε μετέωρη, λόγω έλλειψης κονδυλίων αλλά και ενδιαφέροντος από τους ιθύνοντες.
Ο Θοδωρής Μεγαλοοικονόμου, διευθυντής του Ψυχιατρείου κατά τη διάρκεια της μεταρρύθμισης και ο φωτογράφος Νίκος Παναγιωτόπουλος, που αποκάλυψε το κολαστήριο της Λέρου για το περιοδικό «Ταχυδρόμος», είναι οι συνοδοιπόροι μας σ’ αυτό το συγκλονιστικό ταξίδι.
Παρουσίαση- αρχισυνταξία: Μαριλένα Κατσίμη.
Σκηνοθεσία: Έλενα Λαλοπούλου.
Διεύθυνση παραγωγής: Ελένη Ντάφλου.
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Πουλίδης.
Ημερομηνία μετάδοσης: Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2020 / ΕΡΤ1
και Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2020, στις 00:15
«Λέρος, εξόριστοι στο Αιγαίο»
(Α΄ και Β΄ μέρος)