Κάποιος πρέπει να ικανοποιήσει μια μικρότερη ανάγκη πριν προχωρήσει σε μια υψηλότερη, με μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς μας αφιερωμένο στην πραγματοποίηση του επόμενου βήματος. Η αρχική ιεραρχία (που αργότερα επεκτάθηκε) είναι -από τη βάση προς την κορυφή της πυραμίδας:
1. Βιολογικές και φυσιολογικές ανάγκες: αέρας, τροφή, νερό, καταφύγιο, ζεστασιά, σεξ, ύπνος.
2. Ασφάλεια: προστασία από στοιχεία της φύσης, ασφάλεια, τάξη, νόμος, σταθερότητα, απαλλαγή από το φόβο.
3. Ανάγκες αγάπης και “να ανήκεις κάπου”: φιλία, οικειότητα, εμπιστοσύνη και αποδοχή, λήψη και προσφορά αγάπης , προσχώρηση, συμμετοχή σε ομάδα,
4. Ανάγκες εκτίμησης: επίτευγμα, κυριαρχία, ανεξαρτησία, καθεστώς, κύρος, αυτοσεβασμός, σεβασμός από τους άλλους ·
5. Αυτοπραγμάτωση: πραγματοποίηση προσωπικών δυνατοτήτων, αυτο-ολοκλήρωση, αναζήτηση ατομικής ανάπτυξης και εμπειρίες αιχμής.
Ενώ ο Μάσλοου όμως υποστήριξε ότι στην εποχή του μόνο ένας στους εκατό ανθρώπους φτάνουν στο πέμπτο και τελικό στάδιο, στα χρόνια που μεσολάβησαν η κατάσταση αυτή φαινομενικά τουλάχιστον άλλαξε, όπως παρατηρεί ο ιστορικός πολιτισμού στο ινστιτούτο Σμιθσόνιαν Λώρενς Σάμιουελ.
Γιατί; Γιατί μεσολάβησε η μεταπολεμική γενιά των σημερινών πενηντάρηδων-εξηντάρηδων, η λεγόμενη γενιά των “μπειμπι μπούμερς”. «Πέρασαν τη δεκαετία του '50 ως κακομαθημένοι, τη δεκαετία του '60 ως οργισμένοι, επειδή ο κόσμος δεν ήταν ακριβώς όπως τον ήθελαν, τη δεκαετία του '70 ως αποχαυνωμένοι από το καλύτερο σεξ και τα ναρκωτικά, που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν, τη δεκαετία του '80 ως επενδυτές, αποκτώντας όσα περισσότερα μπορούσαν και τη δεκαετία του '90 προσπαθώντας να αποκτήσουν τα τελειότερα παιδιά», λέει ο Βρετανός ψυχολόγος, Ουέιντ Χορν, σύμφωνα με άρθρο του Observer.
Σήμερα λοιπόν, η αυτοπραγμάτωση έχει αναδειχθεί ως ένας αρκετά συνηθισμένος στόχος ανάμεσα σε περισσότερους boomers αλλά και νεώτερους, και είναι κάτι που θα γίνει ακόμη πιο διαδεδομένο καθώς γερνούν. Παρόλο που οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν όρους όπως "ευημερία" και "βελτίωση" παρά "αυτοβελτίωση", η ιδέα είναι βασικά η ίδια. Οι boomers προσπαθούν ενεργά να επιτύχουν την εξιδανικευμένη εκδοχή τους ως μέρος της ατελείωτης προσπάθειάς τους για αυτοβελτίωση.
Στην πραγματικότητα, λέει ο Λώρενς, ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου καταναλωτισμού έχει μεταμφιεστεί σε αγώνα για την αυτο-πραγματωση, με τις επιλογές μάρκας να γίνονται με βάση της σχετικής ικανότητάς τους να επιτρέπουν στους ανθρώπους να ανεβαίνουν τη σκάλα του Μάσλοου. Οι καταναλωτές έχουν περάσει πέρα από τα προϊόντα ως σύμβολα κατάστασης και κινούνται πέρα από την οικονομία "εμπειρίας", σε ένα σημείο όπου η αυτοκατανάλωση είναι το νέο σύμβολο κατάστασης!
Καταλαβαίνετε; Η αυτοπραγμάτωση έγινε τρέντ, έγινε ...μόδα! Όχι μόνο η υγεία ή η ευεξία, αλλά η ευημερία και η αυτοπραγμάτωση σε όλες τις διαστάσεις της ζωής εξελίχθηκε σε τάση της μόδας, μια ιδέα που οι έμποροι ιδίως της υγείας έχουν καταλάβει από καιρό. "Η αυτοπραγμάτωση είναι το νέο καρότο που όλοι κυνηγούν", έγραψε η Melissa Thompson στο Newsblaze το 2016.
Για τον Μάσλοου, τον άνθρωπο που δημιούργησε τον όρο, η αυτοπραγμάτωση ήταν η επιθυμία για εκπλήρωση ή, με τα δικά του λόγια, «να γίνουμε όλα όσα μπορούμε να γίνουμε». Πρόκειται για παράφραση του Νίτσε, που έλεγε “γίνε αυτό που είσαι”.
Για την εποχή μας όμως, που προσδιορίζεται και κινείται με όρους μαζικής διαφήμισης, ο όρος έχει αποκτήσει ένα περιεχόμενο που αντιστρατεύεται την ίδια του την ουσία: θέλουμε να γίνουμε αυτό που δυνητικά είμαστε όχι για την εκπλήρωση του ιδανικού εαυτού, αλλά για την εκπλήρωση των απαιτήσεων μιας ολιστικού τύπου μόδας. Σα να διαφημίζει ο Πλάτωνας φακούς για καλές σκιές στο σπηλαιο των ιδεών. Το ζήτημα είναι βέβαια αν το κίνητρο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια πραγματική κι όχι επίπλαστη βελτιστοποίηση του εαυτού...
- το κείμενο του Ν. Μάστορα είναι από το psychology
