Διαφορετικά θα το «υπερασπιστεί» η Δεξιά. Και όχι μόνο η Δεξιά, αλλά και η Ακροδεξιά· κυρίως η Ακροδεξιά!
Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής
Γύρω στο 1978, ίσως λίγο αργότερα, στον καιρό της εξέγερσης και της φυλάκισης των Πολωνών εργατών (ένα - δύο χρόνια πριν την ίδρυση της «Αλληλεγγύης» του Λεχ Βαλέσα), ο Ζαν Ντανιέλ* βρισκόταν στην Ιταλία και απηύθυνε μια παράξενη έκκληση στους Ιταλούς κομμουνιστές: «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε τους Πολωνούς εργάτες, διαφορετικά θα τους υπερασπιστεί η Δεξιά»..
«Οι αριστεροί προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα, μεταξύ άλλων και τους σοβιετικούς αντιφρονούντες» σχολίαζε τότε ο -Παριζιάνος πια- Ευγένιος Ιονέσκο στο περιοδικό "Nouvelle Revue Française".
«Ο Ιονέσκο ήταν αντικομμουνιστής τότε» θα μπορούσε να πει κανείς και, πράγματι, κατά κάποιον τρόπο ήταν: κατά τον τρόπο των κομμουνιστών και των σοσιαλιστών της δυτικής Ευρώπης, των ευρωκομμουνιστών, όλων όσων απέρριπταν και καταδίκαζαν ήδη ως βάρβαρο και απάνθρωπο το «σοβιετικό μοντέλο». Όμως ακριβώς αυτούς, τους «αντισοβιετικούς» Ευρωπαίους αριστερούς, σάρκαζε ο μεγάλος Ρουμάνος: «Οι αριστεροί προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα, μεταξύ άλλων και τους σοβιετικούς αντιφρονούντες!.. Τα κίνητρά τους είναι κομματικά, πολιτικά, απάνθρωπα, ευτελή»!...
Είναι σαφές ότι πρόκειται περί ενός θυμικού αντικομματικού και αντιπολιτικού «παραληρήματος», μπορείς να το δεις όμως και σαν απογοητευμένη από τα κόμματα και τους πολιτικούς θέση παντός καιρού: «Όσο προχωρώ τόσο δεν καταλαβαίνω» έλεγε καθώς γερνούσε ο Ιονέσκο, εκδηλώνοντας τον έντονο αντιπολιτικό σκεπτικισμό του· που ξεπερνούσε, ενίοτε, τα όρια του πεσιμισμού...
*******
«Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος, διαφορετικά θα το υπερασπιστεί η Δεξιά» με εγκαλούσε τις προάλλες γνωστός Έλληνας διανοούμενος (ένας ανάμεσα στους ελάχιστους που απομένουν), θυμίζοντάς μου τον Ιονέσκο και το περιστατικό με τον Ζαν Ντανιέλ και τους Ιταλούς ευρωκομμουνιστές που σας διηγήθηκα. «Και όχι μόνο η Δεξιά, αλλά και η Ακροδεξιά· κυρίως η Ακροδεξιά!» πρόσθεσε απειλητικά ο δικός μου... Ζαν Ντανιέλ. Υπάρχει η παρεξήγηση, βλέπετε, που μας «εγγράφει» στη χορεία των κομματικών και των κυβερνητικών παραγόντων επειδή γράφουμε ένα άρθρο στην "Αυγή"...
Εντέλει, του εξήγησα ότι το μόνο που μπορώ να κάνω για την περίπτωσή του είναι να γράψω. Να μεταφέρω, δηλαδή, την έκκλησή του προς το κόμμα και την κυβέρνηση μέσω της εβδομαδιαίας στήλης μου στην "Αυγή". Κι αυτό κάνω: λοιπόν, ακούτε εσείς εκεί στο κόμμα και στην κυβέρνηση; Καλές οι γέφυρες και τα προοδευτικά μέτωπα ενόψει ευρωεκλογών, αλλά «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος (το κατεδαφισμένο, στην περίοδο της κρίσης, κοινό ευρωπαϊκό κράτος της κοινωνικής δικαιοσύνης, της κοινωνικής ευημερίας και της κοινωνικής ασφάλειας), διαφορετικά θα το 'υπερασπιστεί' η ευρωπαϊκή Δεξιά!»...
Και όχι μόνο η ευρωπαϊκή Δεξιά, αλλά και η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά· κυρίως η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά!».
*******
Έτσι ακριβώς: η ανάκτηση του κοινωνικού κράτους (η ανάκτηση και η θεσμική θωράκιση των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από το κράτος, που λεηλατήθηκαν στην περίοδο της κρίσης -το δικαίωμα στην εργασία και τα κατεδαφισμένα εργασιακά δικαιώματα / προπαντός τα εργασιακά δικαιώματα!)- είναι, πρέπει να είναι, το στοίχημα της προοδευτικής Ευρώπης, της ευρωπαϊκής Αριστεράς, της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, οποιουδήποτε ελληνικού ή ευρωπαϊκού προοδευτικού μετώπου «ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και στην Ακροδεξιά»...
Ή μήπως όχι; Καμιά διάθεση να υποστηρίξω τις αντιπολιτικές και αντικομματικές αιτιάσεις του, ούτως ή άλλως, αντιφατικού και... «παράλογου» Ιονέσκο. Είμαι υποχρεωμένος όμως να δεχτώ ότι ακόμα και τα κίνητρα μιας έκκλησης του τύπου «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος διαφορετικά θα το 'υπερασπιστούν' η Δεξιά και η Ακροδεξιά» μπορούν να χαρακτηρισθούν «κομματικά» και επομένως... «ευτελή».
Αν όχι με την ηθική σήμανση των χαρακτηρισμών του Ιονέσκο (στην περίπτωση της έκκλησης του Ζαν Ντανιέλ προς την ιταλική Αριστερά του ’78), με την τρέχουσα πελατειακή πολιτική ηθική. Την πολιτική ηθική του κ. Μητσοτάκη, ας πούμε, όταν επιχειρούσε να... ανακτήσει τη μεσαία τάξη με εκείνη την απίστευτης πολιτικής ανηθικότητας δήλωση: «Θα επιστρέψω στη μεσαία τάξη όσα της πήρε ο Τσίπρας».
Αυτή η αντίληψη των πολιτικών πραγμάτων, που δεν είναι αντίληψη, αλλά η νοοτροπία που έγινε ήθος και διάβρωσε και σάπισε το παλιό πολιτικό σύστημα, δεν έχει, δεν πρέπει να έχει, την παραμικρή σχέση με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή αριστερά, την κυβερνώσα Αριστερά, τον ΣΥΡΙΖΑ: δεν είμαστε «οι αριστεροί που προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα», όπως θα 'λεγε ο Ιονέσκο, αλλά ο πολιτικός - ιδεολογικός ιστός μιας μετωπικής προοδευτικής παράταξης που προσπαθεί να ανακτήσει το παλιό, καλό ευρωπαϊκό Κοινωνικό κράτος.
Γύρω στο 1978, ίσως λίγο αργότερα, στον καιρό της εξέγερσης και της φυλάκισης των Πολωνών εργατών (ένα - δύο χρόνια πριν την ίδρυση της «Αλληλεγγύης» του Λεχ Βαλέσα), ο Ζαν Ντανιέλ* βρισκόταν στην Ιταλία και απηύθυνε μια παράξενη έκκληση στους Ιταλούς κομμουνιστές: «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε τους Πολωνούς εργάτες, διαφορετικά θα τους υπερασπιστεί η Δεξιά»..
«Οι αριστεροί προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα, μεταξύ άλλων και τους σοβιετικούς αντιφρονούντες» σχολίαζε τότε ο -Παριζιάνος πια- Ευγένιος Ιονέσκο στο περιοδικό "Nouvelle Revue Française".
«Ο Ιονέσκο ήταν αντικομμουνιστής τότε» θα μπορούσε να πει κανείς και, πράγματι, κατά κάποιον τρόπο ήταν: κατά τον τρόπο των κομμουνιστών και των σοσιαλιστών της δυτικής Ευρώπης, των ευρωκομμουνιστών, όλων όσων απέρριπταν και καταδίκαζαν ήδη ως βάρβαρο και απάνθρωπο το «σοβιετικό μοντέλο». Όμως ακριβώς αυτούς, τους «αντισοβιετικούς» Ευρωπαίους αριστερούς, σάρκαζε ο μεγάλος Ρουμάνος: «Οι αριστεροί προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα, μεταξύ άλλων και τους σοβιετικούς αντιφρονούντες!.. Τα κίνητρά τους είναι κομματικά, πολιτικά, απάνθρωπα, ευτελή»!...
Είναι σαφές ότι πρόκειται περί ενός θυμικού αντικομματικού και αντιπολιτικού «παραληρήματος», μπορείς να το δεις όμως και σαν απογοητευμένη από τα κόμματα και τους πολιτικούς θέση παντός καιρού: «Όσο προχωρώ τόσο δεν καταλαβαίνω» έλεγε καθώς γερνούσε ο Ιονέσκο, εκδηλώνοντας τον έντονο αντιπολιτικό σκεπτικισμό του· που ξεπερνούσε, ενίοτε, τα όρια του πεσιμισμού...
*******
«Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος, διαφορετικά θα το υπερασπιστεί η Δεξιά» με εγκαλούσε τις προάλλες γνωστός Έλληνας διανοούμενος (ένας ανάμεσα στους ελάχιστους που απομένουν), θυμίζοντάς μου τον Ιονέσκο και το περιστατικό με τον Ζαν Ντανιέλ και τους Ιταλούς ευρωκομμουνιστές που σας διηγήθηκα. «Και όχι μόνο η Δεξιά, αλλά και η Ακροδεξιά· κυρίως η Ακροδεξιά!» πρόσθεσε απειλητικά ο δικός μου... Ζαν Ντανιέλ. Υπάρχει η παρεξήγηση, βλέπετε, που μας «εγγράφει» στη χορεία των κομματικών και των κυβερνητικών παραγόντων επειδή γράφουμε ένα άρθρο στην "Αυγή"...
Εντέλει, του εξήγησα ότι το μόνο που μπορώ να κάνω για την περίπτωσή του είναι να γράψω. Να μεταφέρω, δηλαδή, την έκκλησή του προς το κόμμα και την κυβέρνηση μέσω της εβδομαδιαίας στήλης μου στην "Αυγή". Κι αυτό κάνω: λοιπόν, ακούτε εσείς εκεί στο κόμμα και στην κυβέρνηση; Καλές οι γέφυρες και τα προοδευτικά μέτωπα ενόψει ευρωεκλογών, αλλά «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος (το κατεδαφισμένο, στην περίοδο της κρίσης, κοινό ευρωπαϊκό κράτος της κοινωνικής δικαιοσύνης, της κοινωνικής ευημερίας και της κοινωνικής ασφάλειας), διαφορετικά θα το 'υπερασπιστεί' η ευρωπαϊκή Δεξιά!»...
Και όχι μόνο η ευρωπαϊκή Δεξιά, αλλά και η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά· κυρίως η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά!».
*******
Έτσι ακριβώς: η ανάκτηση του κοινωνικού κράτους (η ανάκτηση και η θεσμική θωράκιση των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από το κράτος, που λεηλατήθηκαν στην περίοδο της κρίσης -το δικαίωμα στην εργασία και τα κατεδαφισμένα εργασιακά δικαιώματα / προπαντός τα εργασιακά δικαιώματα!)- είναι, πρέπει να είναι, το στοίχημα της προοδευτικής Ευρώπης, της ευρωπαϊκής Αριστεράς, της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, οποιουδήποτε ελληνικού ή ευρωπαϊκού προοδευτικού μετώπου «ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και στην Ακροδεξιά»...
Ή μήπως όχι; Καμιά διάθεση να υποστηρίξω τις αντιπολιτικές και αντικομματικές αιτιάσεις του, ούτως ή άλλως, αντιφατικού και... «παράλογου» Ιονέσκο. Είμαι υποχρεωμένος όμως να δεχτώ ότι ακόμα και τα κίνητρα μιας έκκλησης του τύπου «Βιαστείτε να υπερασπιστείτε το κοινωνικό κράτος διαφορετικά θα το 'υπερασπιστούν' η Δεξιά και η Ακροδεξιά» μπορούν να χαρακτηρισθούν «κομματικά» και επομένως... «ευτελή».
Αν όχι με την ηθική σήμανση των χαρακτηρισμών του Ιονέσκο (στην περίπτωση της έκκλησης του Ζαν Ντανιέλ προς την ιταλική Αριστερά του ’78), με την τρέχουσα πελατειακή πολιτική ηθική. Την πολιτική ηθική του κ. Μητσοτάκη, ας πούμε, όταν επιχειρούσε να... ανακτήσει τη μεσαία τάξη με εκείνη την απίστευτης πολιτικής ανηθικότητας δήλωση: «Θα επιστρέψω στη μεσαία τάξη όσα της πήρε ο Τσίπρας».
Αυτή η αντίληψη των πολιτικών πραγμάτων, που δεν είναι αντίληψη, αλλά η νοοτροπία που έγινε ήθος και διάβρωσε και σάπισε το παλιό πολιτικό σύστημα, δεν έχει, δεν πρέπει να έχει, την παραμικρή σχέση με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή αριστερά, την κυβερνώσα Αριστερά, τον ΣΥΡΙΖΑ: δεν είμαστε «οι αριστεροί που προσπαθούν να ανακτήσουν τα πάντα», όπως θα 'λεγε ο Ιονέσκο, αλλά ο πολιτικός - ιδεολογικός ιστός μιας μετωπικής προοδευτικής παράταξης που προσπαθεί να ανακτήσει το παλιό, καλό ευρωπαϊκό Κοινωνικό κράτος.
* Γαλλοαλγερινός μαρξιστής συγγραφέας και δημοσιογράφος, της παρέας των Καμί και Σαρτρ
- από τη στήλη «Σε πρώτο πρόσωπο» του Νίκου Τσαγκρή στην Αυγή της Κυριακής (14.4.2019)
