Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής
Παλαιοί αριστεροί. Της γενιάς του Πολυτεχνείου οι περισσότεροι, και λίγο πιο νέοι, ακόμα και πενηντάρηδες. Επιστήμονες, καλλιτέχνες και μερικοί δημοσιογράφοι. Όχι απαραίτητα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, ψηφοφόροι του, όμως, σχεδόν όλοι. Ανταμώνουμε άπαξ της εβδομάδος σε στέκι των Εξαρχείων και τα πίνουμε. Και συζητάμε, συζητάμε, συζητάμε...
Η έξοδος από τα Μνημόνια μονοπωλεί το ενδιαφέρον:
- Εντάξει, ρε φίλε, δεν είναι για να πανηγυρίζουμε, αλλά, όπως και να το κάνουμε, ο Τσίπρας και η παρέα του τα κατάφεραν, πήραν ό,τι καλύτερο μπορούσαν...
- Ευτυχώς που το παραδέχτηκαν οι Eυρωπαίοι, γιατί οι... δικοί μας, οι Μητσοτακαίοι και οι Μαρινάκηδες, στάζουν χολή...
- Ο Κουτσούμπας ακόμα χειρότερα!..
- Γιατί η Φωφάρα; Άσε ο Βενιζέλος με τον... φιόγκο: τι μίσος αυτός ο άνθρωπος...
- Δεν είναι μίσος, φθόνος για τον Τσίπρα είναι. Τον τελείωσε ο μικρός. Κι αυτόν και τον Σαμαρά...
Ύστερα τα πράγματα... σοβαρεύουν: «Το θέμα είναι τι κερδίζουμε εμείς απ’ αυτή τη συμφωνία. Ο μέσος Έλληνας εννοώ...» λέει ο ένας. «Καλά, αν καταφέρουμε και πάρουμε πίσω τις συντάξεις και το αφορολόγητο, έχουμε άλλη μια τετραετία στην κυβέρνηση» απαντάει ο άλλος. Έτσι, σε πρώτο πληθυντικό, λες και είναι... συνιδιοκτήτης της κυβέρνησης: «Δεύτερη φορά Αριστερά!..» ενθουσιάζεται ένας τρίτος προκαλώντας τον γέλωτα...
*******
«Μη φτιάχνεστε, δεν είναι δα και τόσο εύκολο να ακυρωθούν μνημονιακές δεσμεύσεις, οι προσδοκίες σας μπορεί να αποδειχθούν... ουτοπικές» προσπαθώ να τους προσγειώσω υπερβάλλοντας. Όμως όχι, η αριστερή ομήγυρις, που κάποτε έδινε «ψυχή βαθιά» για τη «μεγάλη ουτοπία", προτιμά τώρα τις μικρές βραχυπρόθεσμες... ουτοπίες: καθαρή έξοδος απ’ τα Μνημόνια (γίνεται!..), ακύρωση επ’ αόριστον της αύξησης του ΦΠΑ στα νησιά (έγινε!), ακύρωση της περικοπής των συντάξεων και της μείωσης του αφορολόγητου, επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, αύξηση του κατώτατου μισθού, φοροελαφρύνσεις ύψους 700-750 εκατ. ευρώ, κ.λπ., κ.λπ.
«Η ουτοπία είναι κομμάτι της ανθρώπινης συνθήκης, της λαχτάρας για βελτίωση, για να υπάρξει δικαιοσύνη» απαντά ο σπουδαίος Κουβανός συγγραφέας Λεονάρδο Παδούρα στη Μικέλα Χαρτουλάρη (efsyn.gr) όταν τον ρωτάει για τη μοίρα της κουβανικής επανάστασης*. «Πολλές φορές, όμως, αυτή η προσδοκία διαστρεβλώνεται, και όχι μόνο για λόγους οικονομικούς» προσθέτει. Και εξηγεί: Η σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης -η φιλοδοξία, ο φθόνος, το μίσος και, πάνω απ’ όλα, ο πόθος για την εξουσία- μπορεί κι αυτή να καταστρέψει αυτά τα όνειρα.
Ευτυχώς, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, η «σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης» δεν εκδηλώθηκε στη συλλογική «ανθρώπινη συνθήκη» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα να παραμένουν αλώβητα τα όνειρα των αριστερών - προοδευτικών Ελλήνων. Εκείνων που τη στήριξαν (και εξακολουθούν να την στηρίζουν) «με τη λαχτάρα για βελτίωση, για να υπάρξει δικαιοσύνη»: εκείνων που εγκατέλειψαν (προς το παρόν;) τη «μεγάλη ουτοπία» και είπαν ναι στις μικρές (μεταρρυθμιστικές) «ουτοπίες» μιας χρονισμένης αριστερής διακυβέρνησης...
*******
«Οι αλλαγές θα είναι βαθιές, αλλά θα είναι στο πλαίσιο της έννομης τάξης» ήταν τα πρώτα λόγια του νεοεκλεγέντος αριστερού προέδρου του Μεξικού (Άντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ). Και ήταν σαν να λέει «αφήνουμε κατά μέρος τη Μεγάλη Ουτοπία και καταπιανόμαστε με ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του εφικτού»: επιχειρούμε όσα μας επιτρέπονται από το πλαίσιο στο οποίο δρούμε, επιλύοντας τα προβλήματα με τα διαθέσιμα μέσα και συνθέτοντας τις συγκρούσεις στο εσωτερικό των ισχυόντων θεσμών...
Ωστόσο, εγκαταλείποντας τις παλιγγενετικές και απολυταρχικές ουτοπίες του 20ού αιώνα, περάσαμε στο αντίθετο άκρο, «σε κυβερνητικά προγράμματα των οποίων ο μοναδικός σκοπός είναι να υλοποιούν 'αυτό που είναι αναγκαίο' σύμφωνα με τις υπαγορεύσεις τεχνοκρατικών θεσμών», μας θυμίζει ο Μαουρίτσιο Φερέρα, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης σε Πανεπιστήμιο του Μιλάνου· προσθέτοντας εμφατικά ότι, εντάξει, «η σταθερότητα των αγορών και η ανάπτυξη είναι σημαντικά πολιτικά αγαθά, αλλά δεν είναι τα μοναδικά πολιτικά αγαθά: όπως μας διδάσκει η εμπειρία του 20ού αιώνα, μετρούν πολύ και η διανεμητική δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, τα δικαιώματα ελευθερίας και δημοκρατικής συμμετοχής».**
Ακριβώς: Οι μικρές βραχυπρόθεσμες... ουτοπίες που λέγαμε. Στις οποίες, τώρα που επιστρέφουμε στην (αβάσταχτα τεχνοκρατική) ευρωπαϊκή «κανονικότητα», μπορούμε να πούμε ναι. Να περάσουμε επιτέλους στην περίφημη φάση της «αριστερής διακυβέρνησης», επιχειρώντας εφικτές μεταρρυθμίσεις για περιορισμό των υφεσιακών πολιτικών και «δίκαιη ανάπτυξη». Αλλά και μικρές «ουτοπικές» δράσεις για την εισοδηματική ανάκαμψη των εκατομμυρίων νεόπτωχων Ελλήνων: τη διανεμητική δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη, τα δικαιώματα ελευθερίας και δημοκρατικής συμμετοχής.
* Σε συνέντευξή του με αφορμή την ελληνική έκδοση του βιβλίου του «Η διαφάνεια του Χρόνου» (Εκδόσεις Καστανιώτη)
** Θανάσης Γιαλκέτσης, «Το μέλλον της ουτοπίας» (efsyn.gr, 29.12.2017)
- το κείμενο του Ν. Τσαγκρή είναι από την Αυγή (08/7/2018)
