Πλησιάζει τα 75 σήμερα. Δημοκρατικός από τα γεννοφάσκια του. Στους δυο Ανένδοτους αγώνες έφαγε πολύ ξύλο. Με την Αποστασία ήταν κάθε μέρα στη Σταδίου, φωνάζοντας «Μητσοτάκη κάθαρμα». Ήταν από τότε αναγνώστης του «Βήματος» και των «Νέων»- ακόμη και όταν οι.. συνδιαδηλωτές του έκαιγαν φύλλα τους στη Χρήστου Λαδά.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, όταν το «Βήμα»έγραψε συνδρομητές ήταν από τους πρώτους. Κάποια στιγμή ενοχλήθηκε από έναν αρθρογράφο. Αλλά δεν διέκοψε τη συνδρομή. Απλώς κάθε μέρα έκοβε το άρθρο με τη συγκεκριμένη υπογραφή και το επέστρεφε ταχυδρομικώς στον -παλιό συμμαθητή του- Σταύρο Ψυχάρη. Και συνέχιζε να απολαμβάνει την εφημερίδα του.
Αυτό ήταν οι εφημερίδες του ΔΟΛ: είχαν αναγνώστες που τις διάβαζαν πρωτίστως επειδή όσα έγραφαν οι σχολιαστές και οι αναλυτές τους- το ρεπορτάζ ήταν άλλη υπόθεση- είχαν αντιστοιχία με την ιστορική διαδρομή της ευρύτερης Δημοκρατικής παράταξης. Είχαν συνδεθεί με τις πεποιθήσεις τους, τις ιδέες, τους αγώνες, την αισθητική, την ιστορία, τα σύμβολα τους. Δεν έριχναν ποτέ νερό στο μύλο της Δεξιάς.
Βεβαίως ο Λαμπράκης ήθελε να έχει λόγο στην παράταξη. Ακόμη και να ορίζει υπουργούς. Αλλά στο Συγκρότημα υπήρχε διαχωρισμός ανάμεσα στην επίσημη εκδοτική πολιτική και στο δικαίωμα των αρθρογράφων του να βλέπουν τα πράγματα αλλιώς. Λίγοι έπαιρναν γραμμή ‘η σχολίαζαν καθ’ υπόδειξη. Π.χ. ο μακαρίτης Βασίλης Μουλόπουλος μαστίγωνε τον «εκσυγχρονισμό» του Σημίτη, όταν ο ΔΟΛ τον στήριζε φανατικά . Ο Πέτρος Ευθυμίου δεν έχασε ποτέ την αυτονομία του. Ο Νίκος Νικολάου ήταν πλήρως αυτόνομος. Οι μόνοι που είχαν «δικαίωμα» επέμβασης ήταν οι αναγνώστες.
Οι εφημερίδες αυτοτοποθετούνται στο χώρο της Κεντροαριστεράς. Αλλά γνώριζαν ποιοι είναι οι αναγνώστες τους και τις περιμένουν από αυτές. Είχαν σημαία τις ιδέες της «δημοκρατικής παράταξης», όχι του «αστικού καθεστώτος» και άλλες κολοκυθοκορφάδες. Έκαναν σκληρή κριτική στη Δεξιά και μεγάλες αποκαλύψεις για τα έργα και τις ημέρες της.
Αυτό δεν άλλαξε ούτε όταν ο Λαμπράκης εναντιώθηκε προσωρινά στους Παπανδρέου, είτε με την Ένωση Κέντρου, είτε με το ΠΑΣΟΚ- το 1965 και το 1989. Ο ΔΟΛ δεν έπαψε να εκφράζει τα αισθήματα της προοδευτικής κοινής γνώμης απέναντι στη Δεξιά και να τιμάει τη Δημοκρατική παράταξη και τη διαδρομή της. Έτσι άντεξε ακόμη και όταν βρέθηκε στο επίκεντρο αμφισβητήσεων για την πολιτική γραμμή του. Όταν άλλαξε στρατόπεδο, επήλθε η κατάρρευση.
Σήμερα οι εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ στέκονται καλά από πλευράς κυκλοφορίας για τα δεδομένα της εποχής- με διάφορες ενισχύσεις φυσικά. Αλλά είναι εφημερίδες προσκείμενες στη Δεξιά- την οποία έχουν έξω από την κριτική που ευλόγως ασκεί κάθε ΜΜΕ στα κόμματα. Οι σελίδες που κάποτε φιλοξενούσαν τον Λαλιώτη, τον Γεννηματά, τον Φαράκο, σήμερα πήζουν από Σαμαρά, Άδωνι και Βορίδη. Αλαφροΐσκιωτοι και λιβελογράφοι λοιδορούν την Αριστερά και τα σύμβολά της.
Ο φιλοπαπανδρεϊσμός έγινε φίλο-νεομητσοτακισμός. Ο Γιάννης Καψής και ο Σπύρος Λιναρδάτος αντικαταστάθηκαν από… άστο καλύτερα. Λογικό είναι. Οι δυο εφημερίδες ανήκουν σε έναν επιχειρηματία που δεν έχει σχέση με τη Δημοκρατική Παράταξη. Άλλωστε και στο παρελθόν είχε επιχειρήσει να αποκτήσει μια εφημερίδα της Δεξιάς- τον Ελεύθερο Τύπο. Από αυτή την άποψη ένα από τα λάθη σε μια -ισοπεδωτική και άρα άδικη για τους περισσότερους εργαζόμενους- ανάρτηση του επικεφαλής του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού Θαν. Καρτερού ήταν ότι τα έβαλε με τον… ΔΟΛ. Ανακριβές.
Ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη δεν υπάρχει. Χρεοκόπησε και οι τίτλοι των δυο εφημερίδων άλλαξαν ιδιοκτήτη. Αν μιλήσουμε με την παλιά ορολογία σήμερα πρόκειται για τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Μαρινάκη. Οι τίτλοι είναι ίδιοι, αλλά πρόκειται για δυο νέες εφημερίδες. Υπέρ της ΝΔ και εναντίον της Αριστεράς. Καμιά σχέση με το παρελθόν τους.
Δεν είναι ούτε «σκουπιδότοπος», ούτε «συστοιχία χημικού και βιολογικού πολέμου και πυροβολαρχία θανάτου –της δημοσιογραφίας». Απλώς είναι δυο εφημερίδες με άλλο προσανατολισμό από τον ΔΟΛ. Με αντικυβερνητική στρατηγική. Δικαίωμά τους. Αλλά οι αναλυτές, οι σχολιαστές και οι αρθρογράφοι του – πολύ περισσότερο οι συντάκτες του δεν μπορούν να τσουβαλιάζονται. Δεν ξυπνάνε όλοι με τον νταλκά του Κυριάκου…
Απλώς η εκδοτική πολιτική του ΔΟΜ δεν έχει το βασικό χαρακτηριστικό του ΔΟΛ: τον αντιδεξιό προσανατολισμό. Με τα λεφτά του και την κυρά του. Συνδράμει να γίνει πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ταυτόχρονα πιέζει την έτερη κληρονόμο, που διέλυσε το ΠΑΣΟΚ, να στηρίξει τη Δεξιά. Βρίσκει και τα κάνει…Προφανώς αυτή η πολιτική ευνοεί -αν δεν επιβραβεύει- την τυφλή επιθετικότητα κατά της κυβέρνησης, κατά της Αριστεράς, κατά των προοδευτικών ιδεών. Συχνά με στρεψοδικία, μονομέρεια και φανατισμό. Δεν χάλασε ο κόσμος- δεν είναι άλλωστε οι μόνες εφημερίδες που το κάνουν. Αλλά που τον είδε τον ΔΟΛ ο Καρτερός; Αυτό δεν είναι η «ιστορία του Συγκροτήματος». Είναι η παραχάραξή της…
Ο καθένας στις εφημερίδες ευθύνεται για ό,τι υπογράφει και σχολιάζει κατά την κρίση του. Δικαίωμά του. Πολύ περισσότερο όσο υπάρχουν ακόμη δημοκρατικοί πολίτες που αγοράζουν τις συγκεκριμένες εφημερίδες. Απλώς δεν είναι ο ΔΟΛ. Δημοσιεύματα -σαν αυτά που υπονοεί ο Καρτερός δεν θα φιλοξενούνταν επί Λαμπράκη -και επί Ψυχάρη- στις καλές εποχές τους. Προκαλούν δυσφορία και στους περισσότερους από όσους πέρασαν από τον ΔΟΛ και ήξεραν τους κώδικές του.
Ο καθένας στη δημοσιογραφία κρίνεται. Πρώτα από τη συνείδηση του, μετά από τον διευθυντή του και τελικά από τους αναγνώστες. Ένα από τα χαρακτηριστικά του ΔΟΛ ήταν ότι ποτέ οι συντάκτες του δεν αισθάνθηκαν ότι υποχρεώνονται να υποστηρίξουν τον ιδιοκτήτη ή τα συμφέροντά του. Ποτέ.
Οι δημοσιογράφοι των δυο εφημερίδων είχαν διαφορετικά πολιτικά φρονήματα μεταξύ τους, αλλά και με την ιδιοκτησία- και δεν το έκρυβαν. Επί Ψυχάρη στο Βήμα στήνονταν κάλπη τις παραμονές των εκλογών και το ΚΚΕ έβγαινε δεύτερο κόμμα. Μετά το ΠΑΣΟΚ. Ποτέ οι δημοσιογράφοι δεν ταυτίστηκαν με τον ιδιοκτήτη. Σε καμία συνέλευση δεν ακούστηκαν «γλείψιματα» και δεν εκδηλώθηκε προθυμία συμπαράστασης στον ιδιοκτήτη για τις «διώξεις»-, όπως έγινε οσάκις παρέστη ο Βαγγέλης Μαρινάκης σε συγκεντρώσεις προσωπικού.
Στον ΔΟΛ υπήρξαν διαχρονικά και φαινόμενα εκφυλισμού, εύκολου πλουτισμού και νταβατζιλίκι. Πέρασαν και άσχετοι και λαμόγια ή νεροκουβαλητές, δίπλα σε σπουδαίους σχολιαστές, μεγάλους δημοσιογράφους, κορυφαίους διανοητές, συναρπαστικούς αρθρογράφους. Όλων των φρονημάτων. Και σημαντικοί ρεπόρτερς βέβαια που σεβόταν την είδηση γιατί σέβονταν τον αναγνώστη. Αλλά δεν ευδοκίμησε ποτέ η «δημοσιογραφία του αφεντικού». Όλοι είχαν συναίσθηση ότι οι δημοσιογράφοι δεν ανήκουν στον εκδότη. Αγοράζει μόνο της δουλειά τους και αυτό δεν τους ταυτίζει με τα -εκτός εφημερίδας- συμφέροντά του.
Ο Λαμπράκης το σεβόταν. Ο Ψυχάρης -που έγινε πλούσιος από τον ΔΟΛ- στο τέλος το υπέστη: όταν έπεφτε δεν τον στήριξαν ούτε τα έργα των χειρών του. Δεν έχει δίκιο ο Καρτερός ότι «ξελαρυγγιάστηκαν» γι’ αυτόν. Πρόσωπα, που ευνόησε προκλητικά, δεν του αναγνώριζαν ούτε καν το δικαίωμα να παίρνει όποιες αποφάσεις κρίνει για τις εφημερίδες του. «Δεν τους ελέγχω» εξομολογήθηκε ο ίδιος που έβλεπε κάποιοι να παίρνουν γραμμή από τον Κυριάκο και όχι από τον ίδιο.
Κάποιοι πληρώνονταν από τα δάνεια που έπαιρνε -και τον χαντάκωσαν- αλλά, όταν τον θεώρησαν «αδύναμο εκδότη», στράφηκαν εναντίον του. Ακόμη και μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων του. Ας δοκιμάσει κάποιος να το κάνει σήμερα.
Επιστρέφουμε στην αρχή. Ο συγκεκριμένος δημοκρατικός πολίτης με τον οποίο ξεκινήσαμε, αγοράζει σήμερα -αραιά και που και με βαριά καρδιά- κάποια από τις δυο εφημερίδες που τον συνόδευσαν σ’ όλη τη ζωή του. Αλλά δεν έχει κουράγιο να αποδελτιώσει τίποτε. Δεν έχει κουράγιο ούτε καν να τις διαβάσει, για να μάθει ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ολετήρας, ο Κώστας Μητσοτάκης σπουδαίος πολιτικός, ο γιος του ο επόμενος πρωθυπουργός με ακόλουθο την κόρη του Γεννηματά, ο Αντώνης Σαμαράς σωτήρας, ο Άδωνις Γεωργιάδης πρότυπο και η Αριστερά συνονθύλευμα ξεπερασμένων ιδεών, ανυπόληπτων προσώπων και αχρείων ψηφοφόρων…
- το κείμενο του Γ. Λακόπουλου είναι από το anoixtoparathyro με τον τίτλο Μνήμες Συγκροτήματος: ο ΔΟΛ, ο ΔΟΜ, η «δημοσιογραφία του αφεντικού» και ο Καρτερό
