Τον Βασίλη Δημάκη δεν το γνωρίζω προσωπικά. Έμαθα για αυτόν μέσα από τα δημοσιεύματα σχετικά με την περίπτωσή του, που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες. Ενημερώθηκα, λοιπόν, ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο στα 39 του χρόνια, που έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του σε σωφρονιστικά ιδρύματα, που
πληρώνει για τα αδικήματα που διέπραξε και που λίγα χρόνια πριν, στα 35 του, πήρε μια μεγάλη απόφαση για τη ζωή του και επέλεξε το δρόμο της μόρφωσης και της παιδείας για να μην τρελαθεί στη φυλακή. Ο Βασίλης πήρε -μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες-απολυτήριο Λυκείου από το Εσπερινό Λύκειο Πατρών με γενικό μέσο όρο «άριστα» 19,9 και εισήχθη με τη δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία των Πανελληνίων Εξετάσεων των Εσπερινών Λυκείων στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης της Νομικής Σολής του ΕΚΠΑ. Για την επιτυχία του αυτή του απονεμήθηκε έπαινος από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κύριο Στ. Κοντονή.
Ήδη ως πρωτοετής φοιτητής έχει αριστεύσει στα μαθήματα που έχει εξεταστεί. Μια ακαδημαϊκή πορεία αξιοζήλευτη, που αν αφαιρεθεί από το σκηνικό ο φυσικός χώρος μέσα στον οποίον επιτελείτο αυτή η φιλότιμη και άοκνη προσπάθεια, καθένας θα την ευχόταν για το δικό του παιδί! Και όπως ο καθένας θα ευχόταν για το παιδί του να διαπρέψει επιστημονικά, με τον ίδιο ζήλο θα το παρότρυνε να παρακολουθεί ανελλιπώς τα μαθήματά του, να «πηγαίνει στη Σχολή του», να παρευρίσκεται στις διαλέξεις των καθηγητών του. Ωστόσο, το αυτονόητο και θεσμοθετημένο δικαίωμα της παρακολούθησης των μαθημάτων του, το στερείται ο κρατούμενος Β. Δημάκης, καθώς η αίτησή του για εκπαιδευτική άδεια μετάβασης στη σχολή του με το προβλεπόμενο «βραχιολάκι», έχει απορριφθεί τρεις φορές από το Συμβούλιο των Φυλακών Κορυδαλλού, με τη δικαιολογία ότι η φύση των σπουδών του επιτρέπει την «εξ αποστάσεως» φοίτηση (επισημαίνεται εδώ ότι η δυνατότητα για on line σύνδεση στη φυλακή είναι μια ώρα εβδομαδιαίως).
Έπειτα από επανειλημμένες εκκλήσεις και ανοιχτές επιστολές προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης και ενώ είχε εξαντλήσει τα έννομα μέσα, στο Βασίλη απέμεινε ένας τρόπος διεκδίκησης και αγώνα, η απεργία πείνας. Έτσι, από τις 14 Μαρτίου, ο Βασίλης βρίσκεται σε απεργία πείνας, ενώ διανύει την 7η μερα απεργίας δίψας και άρνησης ιατρικής φροντίδας. Οι ζωτικές του λειτουργίες υποχωρούν και η ζωή του βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Δηλώνει δε αμετακίνητος από την απόφαση του να συνεχίσει τον αγώνα του μέχρι τη θετική του έκβαση και ταυτόχρονα αποφασισμένος να πεθάνει, αφού στερείται το μόνο αγαθό που νοηματοδοτεί τη ζωή του.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης εξέδωσε ανακοίνωση, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει τη δικαιοδοσία να παρέμβει στην υπόθεση του Β. Δημάκη, καθώς η υπόθεση βρίσκεται στα χέρια της ελληνικής Δικαιοσύνης. Παράλληλα, κάνει λόγο για ενορχηστρωμένη επίθεση κατά της κυβέρνησης από ΜΜΕ της αντιπολίτευσης.
Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται: «…οι σπουδές στο συγκεκριμένο τμήμα δεν απαιτούν φυσική παρουσία. Απόδειξη αυτού αποτελεί η επιτυχία του στα μαθήματα του 1ου εξαμήνου. Η φοίτησή του, λοιπόν, είναι εξασφαλισμένη. Όμως η εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι το πρόσχημα για προνομιακή μεταχείριση».
Η ανωτέρω ανακοίνωση βρίθει υποκρισίας καθώς, όπως φαίνεται:
α) κυρίως ο αριστερός τύπος έχει ξεσηκωθεί για την περίπτωση Δημάκη,
β) η υπόθεση μπορεί να βρίσκεται στα χέρια της Δικαιοσύνης, αλλά ο Υπουργός της Δικαιοσύνης εξακολουθεί να διαθέτει ένα σημαντικό θεσμικό ρόλο αναφορικά με τα Συμβούλια Φυλακών,
γ) το γεγονός ότι ο κρατούμενος φοιτητής αρίστευσε στα μαθήματα του 1ου εξαμήνου, απλώς επιβεβαιώνει την αποφασιστικότητα, τη φιλοτιμία του καθώς και την αναγκαιότητα παρακολούθησης προκειμένου να κρατήσει ένα υψηλό επίπεδο στις επιδόσεις του,
δ) από πότε υπάρχουν ¨πανεπιστημιακές σχολές που η φοίτηση δεν χρειάζεται «φυσική παρουσία», εκτός κι αν πρόκειται για εξ αποστάσεως προγράμματα; Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η φοίτηση στο πανεπιστήμιο θεωρείται απαραίτητη, όχι μόνο για την ακαδημαϊκή επιτυχία, αλλά και για την ώσμωση με την πανεπιστημιακή κουλτούρα και την ένταξη στην πανεπιστημιακή κοινότητα,
ε) τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα που υλοποιήθηκαν με τόσο πόνο και κόπο χρειάζονται επιβράβευση για να αποτελέσουν θετικό παράδειγμα αληθινού σωφρονισμού και για άλλους κρατούμενους και δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται υποκριτικά «προνομιακή μεταχείριση». Μακάρι, λοιπόν, η πλειονότητα των κρατουμένων να ακολουθήσει τις ίδιες ακαδημαϊκές επιτυχίες και να κάνει αίτημα για παρόμοια «προνομιακή μεταχείριση»,
στ) τέλος, ο Δημάκης δεν ζητά «προνομιακή μεταχείριση» αλλά εφαρμογή του νόμου για τις εκπαιδευτικές άδειες κρατουμένων.
Ως ψυχολόγος που έχω ασχοληθεί για πολλά χρόνια με παιδιά και νέους, ενίοτε παραβατικούς ή σε «ηθικό κίνδυνο» (δηλ. κίνδυνο παραβατικότητας), θεωρώ ότι οι περιπτώσεις μεταστροφής σαν του Δημάκη είναι σπάνιες και μοναδικές. Ο φαύλος κύκλος της βίας και της παραβατικότητας στιγματίζει τους νέους και τους βάζει την ταμπέλα του «αποτυχημένου», η οποία μετά λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία που γεννά εκ νέου παραβατικότητα. Η σχολική διαρροή, η εμπλοκή με ουσίες και η παραβατική εν γένει συμπεριφορά γίνονται μονόδρομος για τους νέους αυτούς, οι οποίοι ενστερνίζονται μια «περιθωριακή» κουλτούρα. Η παιδεία και η καλλιέργεια δεξιοτήτων είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος αποφυγής των συνεπειών μιας τέτοιας συμπεριφοράς.
Και ένα πολιτικό σχόλιο για το τέλος: αύριο ο Βασίλης Δημάκης μπορεί να είναι νεκρός. Η κυβέρνηση «με το αριστερό πρόσημο» κινδυνεύει να πάρει στις πλάτες της τον άδικο θάνατο ενός νέου ανθρώπου και αγωνιστή των δικαιωμάτων των φυλακισμένων. Αν η κυβέρνηση αυτή έχει από καιρό απολέσει το «ηθικό πλεονέκτημα», όπως ισχυρίζονται οι αντίπαλοί της, ρισκάρει τώρα να απολέσει και τα λίγα προσχήματα που της είχαν απομείνει έναντι των υποστηρικτών της. Γιατί ας μην αυταπατάται ο Υπουργός Δικαιοσύνης και ο Πρωθυπουργός, αυτοί που δεν θα τους συγχωρέσουν ποτέ έναν τέτοιο (απευκταίο) θάνατο θα είναι οι αριστεροί ψηφοφόροι τους.
*Η Ευγενία Τραγάκη είναι Ψυχολόγος