Το επικρατέστερο «παράδειγμα» δημοσιογραφίας στον 20ο αιώνα ήταν αυτό του επαγγελματία που μπορούσε να μεσολαβήσει έγκυρο περιεχόμενο στον αναγνώστη τον θεατή ή ακροατή. Αυτό το παράδειγμα περιείχε και την αναλυτική δημοσιογραφία γνώμης, που ουσιαστικά συμμετείχε ως 4η εξουσία στα πολιτικά δρώμενα και τον μερισμό της εξουσίας.
Από τα μέσα του 20ου αιώνα αυτό το παράδειγμα (στις δεκαετίες 50 και 60) δίνει την θέση του σταδιακά, στην προσωπική δημοσιογραφία, αρχικά στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, όπου εσκεμμένα γίνεται μίξη..
υποκειμενικότητας και αντικειμενικότητας με αποτέλεσμα τα σαπουνο-κείμενα στην δεκαετία 90, και την άνευ φραγμού ανάπτυξη των «ρηάλιτυ» προγραμμάτων στην τηλεόραση. Τα πάσης φύσεως δίκτυα που ωστόσο αναπτύχθηκαν ραγδαία απειλούν τα ΜΜΕ του 20ου αιώνα με αφανισμό, συμπαρασύροντας και το «παράδειγμα» .
Παρ΄όλον ότι φαινομενικά οι τεχνολογικές εξελίξεις δίνουν την εντύπωση ότι η «δημοσιογραφία των πολιτών» απειλεί το επάγγελμα του δημοσιογράφου πιστεύω πως απλώς το μετατρέπει σε εκείνο του «μηχανικού πληροφοριακής ροής». Σε αυτό το νέο παράδειγμα, χρήσιμο σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής ζωής μας, το κύριο χαρακτηριστικό θα είναι η αξιοπιστία του πληροφοριακού μεσολαβητή. Αξιοπιστία και εγκυρότητα δεν είναι ταυτόσημες έννοιες.
Δεδομένου ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις των επομένων ετών θα αλλάξουν δραματικά το τοπίο των επικοινωνιακών δυνατοτήτων με έμφαση στον τρόπο επικοινώνησης περιεχομένου –διάδρασης, είναι προφανές ότι η «δημοσιογραφία» αποκεντρώνεται. Είναι σχεδόν βέβαιο πως θα μεσολαβήσει μια μακρά περίοδος όπου τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης» και οι αυτόκλητοι μεσολαβητές σε συνδυασμό με την προσπάθεια της κεντρικής εξουσίας να ελέγξει (και όχι να τακτοποιήσει) τον χώρο (π.χ βλ. Άπω Ανατολή), θα δημιουργήσει ένα χαοτικό περιβάλλον με πολλές ανακατατάξεις. Ταυτόχρονα οι «τράπεζες περιεχομένου» λειτουργούν με παρόμοιες τακτικές όπως οι οικονομικές τράπεζες.
Το ζήτημα των οικονομικών πόρων γίνεται επιτακτικό και αναμένεται αναδιάρθρωση του διαφημιστικού τομέα με πολύ καλύτερα στοχευμένους αποδέκτες (πράγμα που το διαδίκτυο υπόσχεται). Αυτή η καλύτερη στόχευση του αποδέκτη του διαφημιστικού περιεχομένου δημιουργεί μεγαλύτερες ανάγκες θέσεων επικοινωνητών αλλά αναγκαστικά αλλάζει τις διαφημιστικές «παραγωγές». Στο σημείο αυτό ο «μηχανικός επικοινωνιακής ροής» διευρύνει το αντικείμενο της κλασσικής δημοσιογραφίας και γίνεται κομβικός επικοινωνητής.
Δεδομένου ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον γίνονται δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ ψυχαγωγίας και πληροφόρησης και των τρόπων παροχής τους, ενδέχεται αρχικά να υπάρξει μεγάλη σύγχυση μεταξύ των εννοιών «ερασιτέχνης» – «επαγγελματίας». Βλέποντας συστημικά την εξέλιξη των πραγμάτων, φαίνεται πολύ πιθανή η ανάπτυξη εξειδικευμένων διαμεσολαβητών περιεχομένου, που θα αποτελέσουν τους πυρήνες συγκέντρωσης για την ανάδειξη νέων οργανισμών πληροφόρησης. Η εξειδίκευση μοιάζει να είναι μια παλιά καλή δοκιμασμένη συνταγή (βλ. ECONOMIST). Το νέο περιβάλλον μοιάζει να είναι για τον «δημοσιογράφο» του μέλλοντος κάτι εντυπωσιακά διεγερτικό και με πολλές προκλήσεις.
* Ο Δρ. Γιώργος Καμπουράκης είναι Επίκουρος Καθηγητής Σχολής ΗΜΜΥ του ΕΜΠ, Δ/ντης Εργαστηρίου Επικοινωνίας, Ακουστικής & τεχνολογίας ΜΜΕ και το κείμενό του δημοσιεύτηκε στο futurology
