«Τρικυμία» στις φυλακές Κορυδαλλού

Γράφει η Ελενα Ακρίτα*

Ενας ισοβίτης στον Κορυδαλλό ήταν σε βαριά - διαγνωσμένη - κατάθλιψη: δεν έτρωγε, δεν κοιμόταν, δεν έβγαινε στο προαύλιο, δεν μιλούσε σε κανέναν. Ακίνητος στο κελί του περίμενε τον θάνατο.

Ο ίδιος ισοβίτης προχτές συμμετείχε στην παράσταση που έδωσαν οι κρατούμενοι με την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ. Μια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με την πολύτιμη συμβολή της Εθνική Λυρικής Σκηνής. Ενας άνθρωπος που η πολύμηνη ενασχόλησή του με την Τέχνη τον μεταμόρφωσε: τώρα συμμετέχει, τώρα επικοινωνεί, τώρα τα χείλη του γελούν και τα μάτια του λάμπουν.

Οπως έλαμπαν τα μάτια όλων των κρατούμενων όταν τους χειροκροτούσαμε όρθιοι και βουρκωμένοι, καθώς τους δίναμε συγχαρητήρια και τους σφίγγαμε τα χέρια - χέρια που έτρεμαν από το τρακ και την αγωνία.

Κλεισμένος πίσω από το συρματόπλεγμα, ένας αόρατος θίασος με μουσικές εξαίσιες, με φωνές μάς περίμενε στον κήπο των φυλακών, σ' ένα αυτοσχέδιο θέατρο κάτω απ' τα άστρα.

Πρέπει εδώ να πούμε πως στη σημαντική αυτή πρωτοβουλία του Εθνικού Θεάτρου με την αρωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμμετέχουν κρατούμενοι με ετερόκλητο προφίλ: από μικροκακοποιοί μέχρι άτομα με βαριά κακουργήματα στην πλάτη τους.

Την επιλογή τους, ύστερα από συνεντεύξεις, έκανε η κοινωνιολόγος και υπεύθυνη για το συγκεκριμένο πρόγραμμα στον Κορυδαλλό Γιολάντα Κωνσταντινίδου. (Η ίδια μου είπε και για τον ισοβίτη που δύσκολα, πολύ δύσκολα δελέασαν για να κατορθώσουν να τον ανασύρουν τελικά από το σκοτάδι της απελπισίας.)

Εχει ενδιαφέρον η διαδικασία που ακολουθήθηκε. Στις πρώτες συναντήσεις του θεατρικού τους εργαστηρίου, τέλη του 2016, ξεκίνησε η πρακτική και θεωρητική εκπαίδευση των συμμετεχόντων. Διδάχτηκαν βασικοί κανόνες υποκριτικής, διαβάστηκαν κι αναλύθηκαν έργα του Σαίξπηρ.

Στη συνέχεια, οι κρατούμενοι επέλεξαν από ένα έργο ο καθένας. Το έργο αυτό το παρουσίασαν στην 20μελή ομάδα καταθέτοντας πλέον και την προσωπική τους ανάγνωση σχετικά με τη δομή, την πλοκή και τους χαρακτήρες.

Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε εδώ πως τη διασκευή της «Τρικυμίας» πραγματοποίησε η ίδια ομάδα κρατουμένων εστιάζοντας στην προσπάθεια ενοποίησης του ποιητικού λόγου του συγγραφέα με την καθημερινή γλώσσα των φυλακών.

Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2017 και στον θίασο εντάχθηκε η ηθοποιός του Εθνικού Ασημίνα Αναστασοπούλου, ένα ταλαντούχο, παθιασμένο κορίτσι που καθημερινά επί μήνες πήγαινε στις φυλακές για τις πολύωρες πρόβες.

Τον Απρίλιο, η δουλειά της θεατρικής ομάδας πλαισιώθηκε από το μουσικό εργαστήριο της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στις φυλακές Κορυδαλλού. Οι συμμετέχοντες κρατούμενοι έγραψαν τις δικές τους συνθέσεις πάνω στην «Τρικυμία» σε συνεργασία με τους συντονιστές του μουσικού εργαστηρίου Μαρία - Χριστίνα Παπαδοπούλου και Αντη Σκορδή. Υπεύθυνος για όλο το πρόγραμμα και σκηνοθέτης της εξαιρετικής παράστασης ήταν ο σκηνοθέτης Στρατής Πανούριος.

Η πρωτοβουλία του Εθνικού Θεάτρου υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης και το Κατάστημα Κράτησης Κορυδαλλού που στήριξε με ενθουσιασμό την προσπάθεια.

Για τους «συνήθεις υπόπτους» που θεωρούν πως όλα αυτά είναι περιττά στις φυλακές και πως κακώς λαμβάνονται τέτοιες πρωτοβουλίες να υπενθυμίσουμε ότι ο όρος «σωφρονισμός» σημαίνει κάτι. Κάτι πολύ συγκεκριμένο. Στόχος του εγκλεισμού δεν είναι - ή δεν πρέπει να είναι - μόνον η στέρηση της ελευθερίας και η τιμωρία. Σωφρονισμός ίσον δομές που συντελούν στη βελτίωση της προσωπικότητας του δράστη και στην αποτροπή του από ένα νέο έγκλημα.

Ας ελπίσουμε ότι αυτή η σπουδαία προσπάθεια θα συνεχιστεί με την ίδια επιτυχία. Γιατί αυτό που ζήσαμε δεν ήταν απλώς μια παράσταση. Ηταν μια εμπειρία. Μια εμπειρία που θα θυμόμαστε χρόνια όλοι όσοι τη μοιραστήκαμε.
* το κείμενο της Ελενας Ακρίτα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Νέα (24/6/2017)