Κανένα έργο τέχνης δεν αποτελεί προϊόν παρθενογένεσης. Κάθε καλλιτέχνης ζει σε αυτόν τον κόσμο και με βάση τις προσλαμβάνουσές του, την παιδεία του, τα αισθητικά του κριτήρια, δημιουργεί τα δικά του έργα έχοντας προηγουμένως «διδαχθεί» από παλαιότερα. Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, η τροποποίηση και η προσαρμογή έργων του παρελθόντος από νέους καλλιτέχνες γίνεται μαζικά. Αυτό έκανε και ο Soloùp (Αντώνης Νικολόπουλος). Και τώρα κινδυνεύει με βαριές ποινές.
Η ιστορία της τέχνης και, μέσα σ’ αυτήν, η ιστορία των κόμικς είναι γεμάτες από παραδείγματα καλλιτεχνών που βασίστηκαν σε προγενέστερα έργα για να δημιουργήσουν νέα έργα, πολλές φορές ισάξια ή και σπουδαιότερα των «πρωτοτύπων».
Η απόδοση των ευσήμων και η απότιση φόρου τιμής, η τροποποίηση, η προσαρμογή και η..
ιδιοποίηση, ακόμα και η παρωδία ή η ειρωνεία αποτελούν κίνητρα και συνήθεις πρακτικές για μια μεγάλη μερίδα σύγχρονων καλλιτεχνών σε κάθε τέχνη.
Το «Αϊβαλί» του Soloup (εκδόσεις Κέδρος) που κατέκτησε τα βραβεία σεναρίου και καλύτερου κόμικς της χρονιάς στην πρόσφατη απονομή των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς, είναι μια συγκλονιστική ματιά στην πρόσφατη ελληνική ιστορία μέσα από τις αφηγήσεις συγγραφέων που έγραψαν για τη Μικρά Ασία κατά το παρελθόν.
Ο Soloup αξιοποιεί τα κείμενα του Ηλία Βενέζη, της Αγάπης Βενέζη, του Αχμέτ Γιορουλμάζ και του Φώτη Κόντογλου για να φιλοτεχνήσει ένα μωσαϊκό από ανθρώπινες ιστορίες που εκτυλίχτηκαν με φόντο την ελληνοτουρκική διαμάχη στα παράλια του Αιγαίου. Και το κάνει με τον προσήκοντα σεβασμό προς κάθε συγγραφέα, με συνεχείς αναφορές και παραπομπές στις πηγές του, έχοντας προηγουμένως τηρήσει κάθε κανόνα καλλιτεχνικής δεοντολογίας ως προς τα πνευματικά δικαιώματα, την παράθεση των αρχικών κειμένων κ.λπ.
Αλλωστε, το ίδιο πράττει και ως προς την τεκμηρίωση του έργου του που λόγω της φύσης του είναι ιδιαίτερα απαιτητικό. Μπορεί, πάνω απ’ όλα, να είναι μια μυθοπλαστική δημιουργία δοσμένη στην τέχνη των κόμικς, ωστόσο η ιδιαιτερότητα του έργου και το λεπτό ιστορικό ζήτημα που αφορά, προϋποθέτουν την ενδελεχή ιστορική έρευνα, την ταξινόμηση, την αποδελτίωση, τις επισκέψεις σε κάθε χώρο που περιγράφεται, τις συνομιλίες με πρόσωπα, το σκάλισμα αρχείων, εγγράφων, εικόνων, ντοκουμέντων, μαρτυριών, βιβλίων, άρθρων και από τις δυο πλευρές του πελάγους.
O Soloup τα έκανε όλα αυτά και με το παραπάνω και ένα μέρος τους αποκάλυψε στο πλούσιο παράρτημα του βιβλίου του, ενώ ένα άλλο μέρος δημοσιοποίησε στη σπουδαία έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες. Ομως…
Ομως κάποιοι έμειναν παραπονεμένοι και αποφάσισαν να τον μηνύσουν. Οι μηνυτές είναι κληρονόμοι του Αϊβαλιώτη Φώτη Κόντογλου (1895-1965) και αιτία της «οργής» τους ήταν τα περιορισμένα αποσπάσματα από τα γραπτά και οι πίνακες του Ελληνα συγγραφέα και ζωγράφου που προσάρμοσε ο Soloup στο δικό του «Αϊβαλί». Τι κι αν ο Soloup είχε πάρει την άδεια του εκδοτικού οίκου που κατέχει τα δικαιώματα του Κόντογλου, τι κι αν τον αντιμετώπισε με μοναδικό σεβασμό, τι κι αν ανέφερε όλες τις πηγές του, τι κι αν επανεπικαιροποίησε το έργο του;
Οι μηνυτές, των οποίων πριν από λίγες μέρες απορρίφθηκαν τα ασφαλιστικά μέτρα με τα οποία ζητούσαν την άμεση κατάσχεση και απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου, δείχνουν να μην κατανοούν ή να αγνοούν πλήρως -αν δεν αποσιωπούν εσκεμμένα- τις αιτίες που ώθησαν τον Soloup να τιμήσει τον Κόντογλου δίνοντάς του έναν σημαντικό ρόλο σε ένα βιβλίο που αφορά την ανθρώπινη φιλία, την αγάπη, την αλληλεγγύη και τη συναδέλφωση. Περισσότερο δείχνουν να αγνοούν, ωστόσο, ότι η σύγχρονη τέχνη έχει κατακτήσει και εφαρμόζει σε σημαντικό βαθμό και με θαυμαστά αποτελέσματα τη μέθοδο της δημιουργικής αφομοίωσης των έργων τέχνης του παρελθόντος.
(από κείμενο του Γιάννη Κουκουλά στην ΕφΣυν)
