Οταν χίπστερ ιντερνετικοί αστέρες σε (προ)καλούν να δουλέψεις δωρεάν
Εδώ, ο –αναμφίβολα ταλαντούχος– Mikeius προκηρύσσει έναν διαγωνισμό σε συνεργασία με το Unity Shop στο The Mall Athens. Σύμφωνα με τους όρους, οι υποψήφιοι πρέπει να στείλουν ένα ολόκληρο δημιουργικό –όχι απλά ένα logo δηλαδή– με συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, με στόχο όχι.. κάποιο fan project ή την διακόσμηση του καφενέ του χωριού, αλλά ένα κανονικό εμπορικό κατάστημα μέσα σε ένα κανονικό εμπορικό κέντρο.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Mikeius σε σχόλιο κάτω από το βίντεο, ο διαγωνισμός αφορά «ερασιτέχνες που έχουν καβλα με Photoshop. Άμα ήταν να πληρώσω κανονικό γραφίστα, στο μπούτσο μου, το φτιάχνω κι εγώ σε 5 λεπτα. Το θέμα ειναι να το κάνουν fans που ΓΟΥΣΤΑΡΟΥΝ ΤΗ ΦΑΣΗ και θα ήθελαν να δουν τη δουλειά τους να εκτίθεται σε πολλά ματια καθημερινά».
Όπως έγραψε και ένας σχολιαστής ως απάντηση, στην λογική του Mikeius κανονικός γραφίστας είναι μόνο αυτός που δεν ζητάει αμοιβή. Ο ενθουσιώδης ερασιτεχνισμός είναι ο μανδύας υπό τον οποίο το Unity Shop θα κάνει την δουλειά του μέσω του Mikeius. Αλλά δεν μένει εκεί: σιγά μην προσλάβει κανείς κανονικό (=όχι τζάμπα) γραφίστα όταν μπορεί να εκμεταλλευτεί κάποιον, για τον οποίο το κριτήριο είναι να ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ ΤΗ ΦΑΣΗ. Τα δε δύο υπογεγραμμένα μπλουζάκια που θα δοθούν στον νικητή μαζί με την ευκαιρία η δουλειά τους «να εκτίθεται σε πολλά μάτια καθημερινά» είναι η κορωνίδα της ξεφτίλας του όλου πράγματος.
Όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος ο Mikeius, από την δραστηριότητά του ως κωμικός ζει –και μπράβο του. Και προφανώς δεν προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες του, όπως βλακωδώς τονίζει ένας σχολιαστής στο βίντεο, απλώς η φύση της δουλειάς του είναι τέτοια, που δεν πέφτει κάποιο άμεσο οικονομικό βάρος στον καταναλωτή –ας είναι καλά το Youtube με τις διαφημίσεις των 5 δευτερολέπτων που μας προκαλούν εμφράγματα αν έχουμε ξεχάσει τα ηχεία ανεβασμένα. Αφού λοιπόν δεν προσφέρει ο ίδιος τις υπηρεσίες του δωρεάν, γιατί να τις προσφέρει ο τάδε «ερασιτέχνης» γραφίστας; Η απάντηση είναι ο ερασιτεχνισμός του Ίντερνετ.
Περiπτωσεις όπως ο διαγωνισμός του Mikeius δεν είναι σπάνιες. Συχνά σε projects που είτε τρέχουν διαδικτυακά είτε προωθούνται διαδικτυακά, διάφορες εργασίες σκεπάζονται είτε με το πέπλο του fun/fan, είτε με μια χομπίστικη αύρα. Οι γραφίστες/σχεδιαστές/κομίστες υποφέρουν εντονότατα σε αυτό το επίπεδο. Προσοχή: εδώ δεν μιλάμε ούτε για δουλειά σε πλαίσιο προσωπικής/φιλικής/οικογενειακής χάρης, ούτε για projects που είναι καθαρά ερασιτεχνικά, όπως –ελπίζουμε όχι για πολύ ακόμα– το περιοδικό που διαβάζετε τώρα. Μιλάμε για κανονικές εργασιακές υποχρεώσεις, που συνεπάγονται και κανονικές οικονομικές υποχρεώσεις. Επιπλέον, δεν αναφέρομαι σε περιπτώσεις χαμηλής αμοιβής, αλλά σε αυτόματη κατάταξη της εργασίας που έκανε κάποιος στο πλαίσιο του ΓΟΥΣΤΑΡΟΥΜΕ ΤΗ ΦΑΣΗ, αφαιρώντας έτσι το εργασιακό περιεχόμενο και το συνακόλουθα οικονομικό.
Κακά τα ψέματα, αφενός το καθεστώς εργασίας από το σπίτι, στο οποίο υπάγονται πλέον πολλοί εργαζόμενοι –κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες– αφετέρου η εσκεμμένη σύγχυση μεταξύ ανάληψης ενός έργου και της γνήσια χομπίστικης παράθεσης λ.χ ενός σχεδίου στο Deviantart, ευνοούν τις περιπτώσεις όπως αυτή του Mikeius. Τα πλεονεκτήματα, δηλαδή, της εργασίας από το σπίτι μπορούν να αποτελέσουν ταυτόχρονα λίπασμα για την εδραίωση αυτής της λογικής. Πολλοί, είτε μικρής ηλικίας, είτε αβαθούς κρίσης, είτε και τα δύο, θα σπεύσουν να φάνε ώρες επί ωρών μπροστά στο Photoshop, μπας και επιλεγούν.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα με όλα αυτά είναι πως διαμορφώνεται σταδιακά ένα καθεστώς αλήθειας, σύμφωνα με το οποίο δεν είναι καν μέσα στον ορίζοντα της σκέψης κάποιου ότι θα μπορούσε να εργάζεται επί πληρωμή και όχι επειδή ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ ΤΗ ΦΑΣΗ. Έντυπα που ξεπετάγονται σαν μανιτάρια στο Ίντερνετ κυρίως, χωρίς συντάκτες και που λειτουργούν μόνο στη βάση του περίφημου πια internship, είναι απλώς μια αντίστοιχη περίπτωση με τον 18χρονο «μη κανονικό γραφίστα» που ζητάει ο Mikeius.
Μπορεί να μην συνδέεται άμεσα με το ζήτημα, αλλα δεν μπορεί κανείς να μην σκεφτεί ότι ο άνθρωπος που έβγαζε πύρινες καταγγελίες κατά της απαρχαιωμένης λογικής των παραδοσιακών ΜΜΕ και μιλούσε με πάθος υπέρ της bottom-up λειτουργίας του Youtube, κάνει πλέον ραδιοφωνική εκπομπή στον σταθμό του Μαρινάκη. Ας ελπίσουμε, τουλάχιστον, εκεί να μην πληρώνεται σε υπογεγραμμένα μπλουζάκια.
Χρήστος Τριανταφύλλου / skra-punk.com
