«Φοβάσαι; Ακουσε, παλικάρι μου, όταν κρατάς ένα σημειωματάριο και ένα
στιλό, αυτός που πρέπει να φοβάται είναι ο δήμαρχος και όχι εσύ». Τα
λόγια αυτά θυμάται ακόμα ο Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε, ο συγγραφέας που
ξεκίνησε ως μαθητευόμενος ρεπόρτερ στην εφημερίδα της Καρθαγένης «Η
αλήθεια» (La verdad) σε ηλικία μόλις 16 ετών. Του τα είπε ο έμπειρος
αρχισυντάκτης που τον έστελνε να πάρει συνέντευξη από τον δήμαρχο της
πόλης για την καταστροφή αρχαιολογικών ευρημάτων και ο φέρελπις τότε
δημοσιογράφος είχε εκφράσει φόβο να αναλάβει τόσο μεγάλη ευθύνη.Οταν κάποιος ξεκινά με το όνειρο της δημοσιογραφίας –υπό κανονικές συνθήκες, όχι γιατί θαμπώθηκε από τα φώτα της τηλεόρασης και τα ακριβά κοστούμια των τηλεπαρουσιαστών- έχει το κεφάλι του γεμάτο με ιδέες όπως η δικαιοσύνη, η υπεράσπιση της αλήθειας, η γνώση του κόσμου.. και η αντικειμενική ενημέρωση του κοινού.
Σίγουρα κρύβεται κάπου και μια μικρή δόση ναρκισσισμού –διαφορετικά θα έγραφε μόνο για τον εαυτό του. Επίσης γρήγορα συνειδητοποιεί ότι το να υπηρετείς αυτό που αποκαλούμε τέταρτη εξουσία είναι μια δύσκολη δουλειά, με πίεση, άγχος, κινδύνους απρόβλεπτους και διαφόρων ειδών, άγρια ωράρια, κυρίως για τους ρεπόρτερ, και πλέον χρήματα που οριακά αγγίζουν το αξιοπρεπές. Απαιτείται πολύ μεγάλη αντοχή, σωματική, αλλά κυρίως ψυχική και πνευματική, για να συνεχίσεις διατηρώντας ακέραιο τον αξιακό πυρήνα σου και την αθωότητα με την οποία ξεκίνησες, ώστε κάθε μέρα να γίνεσαι περισσότερο επαγγελματίας, περισσότερο αποτελεσματικός, χωρίς όμως να χάνεις τον αρχικό ιδεαλισμό στην ουσία του. Είναι μια καθημερινή μάχη με τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου, στην οποία όμως η νίκη δεν έρχεται πάντα.
Φόβος, λοιπόν. Για τον φόβο των πολιτικών δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη, μάλλον γιατί συνήθως δεν είναι δυνατόν να τον διαγνώσω. Τον κρύβουν μάλλον πολύ καλά πίσω από τη διά του λόγου επιθετικότητά τους, την ξύλινη γλώσσα και τις προσπάθειες να μας πείσουν ότι όλα γίνονται για το καλό μας. Πόσο μάλλον για ισχυρούς των άλλων κατηγοριών. Η αλαζονεία της όποιας εξουσίας, ανά τον κόσμο, εξακολουθεί να υπάρχει: ισχυροί εργοδότες εκβιάζουν νυν και μέλλοντες εργαζομένους σαν να είναι αναλώσιμοι δούλοι, χρηματιστές, παρά την κρίση που προκάλεσαν, εξακολουθούν να παίζουν με τα χρήματα και τις ζωές πολιτών και ασφαλισμένων, επιχειρηματίες πιέζουν και πετυχαίνουν νομοθετήματα που ευνοούν την κερδοφορία τους, ανεξαρτήτως αν αυτή θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή το περιβάλλον. Οσο για τους λογής προεστούς, εξακολουθούν να στηρίζουν την εξουσία τους στις γνωστές εξυπηρετήσεις και πελατειακές σχέσεις. Και υπάρχουν δημοσιογράφοι που έχουν συμβάλει σε όλα τα παραπάνω.
Αυτός που φοβάται πλέον είναι ο πολίτης και όχι ο ισχυρός. Το «τίποτα δεν αλλάζει», που ακούμε πλέον παντού, δεν είναι ένδειξη απογοήτευσης, είναι απόδειξη φόβου: για το καινούργιο, το διαφορετικό, το καλύτερο. Ισως γι’ αυτό δεν ψηφίζει, δεν συμμετέχει, αδιαφορεί. Πώς ανατρέπεται ο φόβος; Οι δημοσιογράφοι μπορούμε να κάνουμε μια αρχή – κάθε μέρα είναι καινούργια όταν θέλεις να βρεις και να αποκαλύψεις την αλήθεια. Και να το κάνεις σφαιρικά, χωρίς παρωπίδες και πίσω σκέψεις. Ας στρέψουμε την προσοχή μας πρώτα στον πολίτη, σε κάθε πολίτη, στον άνθρωπο, και μετά στα υπόλοιπα. Τα χαρτιά και τα μολύβια μας ανήκουν πρωτίστως σ’ εκείνον.
Ο Ρεβέρτε, αρθρογραφώντας στην «El País», επισημαίνει πως ο μόνος ανασταλτικός παράγοντας για τον πολιτικό, τον χρηματιστή, τον προεστό ή τον κάθε μεγαλοπαράγοντα, όταν φτάνει στο υψηλότερο επίπεδο ισχύος, είναι ο φόβος. Δεν υπάρχει άλλη λέξη, κανένας άλλος όρος. Χωρίς τον φόβο, η ισχύς γίνεται τυραννία. Ακόμη και αν τα παραπάνω λόγια, που προέρχονται από τον συντάκτη μιας επαρχιακής εφημερίδας, ενδεχομένως δείχνουν αλαζονεία και ειπώθηκαν πολλά χρόνια πίσω –πολύ καιρό πριν από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης-, φανερώνουν την αλήθεια.
Αρχοντία Κάτσουρα / efsyn
