Αναφορικά με την εκπομπή αρνήθηκα ευγενώς την πρό(σ)κληση, όπως έχω κάνει και στο παρελθόν και σε άλλες περιπτώσεις με το ίδιο πάντα σκεπτικό: Τι προάγει σήμερα ένας υποτιθέμενος τηλεοπτικός διάλογος, όπου ο πολιτικός λόγος δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν «θόρυβο» στο βάθος της σκηνοθετημένης πολιτικής, χωρίς να είναι αναγκαία η επεξήγηση και η επιχειρηματολογία μέσα στα 25 κατά μέσον όρο δευτερόλεπτα που σου αναλογούν..
για να ολοκληρώσεις;*
Τι είναι ένα talk show, πέρα από μία αναμέτρηση για το τηλεφαίνεσθαι στο θέατρο της αυτοσκηνοθέτησης, με έπαθλο τις μονάδες στις λίστες αναγνωρισιμότητας, που καθορίζουν και την πρόσκλησή σου, στο επόμενο talk show; Κάτι περισσότερο ως φαίνεται και όπως με διαβεβαίωσαν φίλοι -καθώς έκανα το λάθος αυτή τη φορά και το συζήτησα με ορισμένους-, διότι τοιουτοτρόπως αποκτάς ένα απόθεμα κεφαλαιοποιημένης προσοχής, που μπορείς να το εξαργυρώσεις παντοιοτρόπως και αναλόγως της ματαιοδοξίας σου, στη συνέχεια. Φέρ' ειπείν αν είσαι πολιτευτής, για να εξασφαλίσεις ψήφους σε επικείμενες εκλογές, αν είσαι ηθοποιός, φωτομοντέλο ή τραγουδιστής για να διαφημίσεις το προϊόν σου, αν είσαι συγγραφέας, το έργο σου. Βεβαίως κάποιοι είχαν τις ενστάσεις τους, αλλά όλοι συνηγορούσαν ότι ο δρόμος προς τη... δόξα απαιτεί εμφανίσεις στην τηλεόραση. Οι ενστάσεις συνοψίζονταν στον τρόπο διεξαγωγής της συζήτησης, στην έλλειψη fair play από πλευράς του παρουσιαστή.
Στη μετανεοτερική τηλεοπτική αρένα όμως του θεάματος, αγνοούν, οι μη παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι δεν υπάρχει fair play, καθώς το ζητούμενο πλέον παγκοσμίως δεν είναι η αντικειμενική πληροφόρηση αλλά οι λογομαχίες και οι διενέξεις. Οταν όμως αρχίσουν οι φωνές και χτυπούν οι γροθιές στο τραπέζι, τότε αυτό είναι το τέλος της επιχειρηματολογίας. Οπως παρατηρεί ο Bourdieu: Προαπαιτούμενο αυτού του παιχνιδιού της γλώσσας είναι ότι η συζήτηση σχεδιάζεται σύμφωνα με το πρότυπο του catch (...) πρέπει να υπάρχουν συγκρούσεις, ο καλός, το κτήνος κ.λπ. (Bourdieu, 1994, σελ.52). Και υπ' αυτή την έννοια, ο κ. Πρετεντέρης είναι πολύ καλός στο ρόλο του, ως «βασιλιάς στη ζούγκλα της ενημέρωσης». Ο Oevermann περιγράφει την εξέλιξη αυτή ως εξής:
«Στα talk shows (...) όπου ένα θέμα δεν πραγματεύεται για την αξία που ενδεχομένως έχει, αλλά όπου επιλέγονται θέματα που προσφέρονται για την ψυχαγωγική αξιοποίηση των χαρακτήρων των προσκεκλημένων ή για την επιτηδευμένη προβολή των ικανοτήτων των παρουσιαστών ως προς την ποιμαντορική υποστήριξη των στάσεων του έθνους, το ζητούμενο έχει παύσει εδώ και καιρό να είναι η νηφάλια και εξαντλητική εξέταση των διαφορετικών απόψεων και προσεγγίσεων» (Oevermann, 1995, σελ. 218).
Αναφορικά τώρα με το σχόλιο για προηγούμενο άρθρο μου, ότι δεν είναι ανεξάρτητο γιατί διαφαίνεται η πολιτική τοποθέτηση, η απάντηση είναι ότι όταν κάποιος είναι αρθρογράφος και όχι ρεπόρτερ, οφείλει να έχει και διαμορφωμένη πολιτική αντίληψη. Την προσωπική του άποψη καταθέτει φιλτραρισμένη πάντα μέσα από το ιδεολογικό του πρίσμα. Δεν μπορεί να είναι opinion maker και να μην έχει διαμορφώσει ο ίδιος αντίληψη γι' αυτό που εισηγείται! Και δεν είν' κακό αυτό, είναι καλό, γιατί ξέρεις με ποιον έχεις να κάνεις, αρκεί ο αρθρογράφος να είναι επώνυμος. Αντιθέτως, κακό είναι να είναι κανείς ρεπόρτερ και να παραπληροφορεί, κακό είναι να είναι εκδότης και να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.
Για παράδειγμα: Δεν είν' κακό να παρουσιάζεις στο εξώφυλλό σου τον Α. Τσίπρα ως θαυμαστή του Τσε, γιατί είναι, έστω και αν εσένα σου προκαλεί θυμηδία και προσεγγίζεις σατιρικά το γεγονός. Είναι κακό όμως να παρουσιάζεις σε άλλο εξώφυλλό σου το ίδιο πρόσωπο ως θαυμαστή του Στάλιν, γιατί δεν είναι, χώρια που δημιουργείς και ιδεολογική σύγχυση σε ορισμένους... Φαντομάδες του κομμουνισμού, που βλέπουν τοιουτοτρόπως τα είδωλά τους (Στάλιν) να αποκαθηλώνονται, κρατώντας στα χέρια τους «λακέδες του ιμπεριαλισμού και του μεγάλου κεφαλαίου» (Τσίπρας). Ασε δε που κινδυνεύεις να χαρακτηρισθείς ότι τους υποκινείς και σε... αποστασία!
* Ο μέσος όρος διακοπής καλεσμένου σε talk show στην προ εικοσαετίας κρατική ήταν περί τα τέσσερα λεπτά, ενώ σήμερα τα είκοσι πέντε δευτερόλεπτα! Τα στοιχεία από έρευνά μας για λογαριασμό του Πανεπιστημίου Αθηνών (βλ. Αρχείο διδακτορικών Ερευνών: Το παράδοξο του Πολιτικού).
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ
καθηγήτρια, διδάκτωρ Πολιτικής Επικοινωνίας marpolychroniadou@yahoo.gr
- πηγή: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία