«(...)Πιστεύεις ότι επειδή μια χούφτα αρθρογράφοι και τηλεδημοσιογράφοι αισθάνονται ξαφνικά συνομιλητές ισότιμοι των εκδοτών – δεν είναι αλλά αυτό αποτελεί δική τους λανθασμένη εκτίμηση –, το ίδιο ισχύει για όλους; Μιλάς με τους συντάκτες της εφημερίδας σου να μάθεις πόσο «βήμα» αισθάνονται ότι έχουν; Αλλά, πάλι, μήπως θα στο πούν; Θα μιλήσουν ανοιχτά στον συνομιλητή του εκδότη τους; (...) Είσαι το πρόγραμμα. Είσαι η κυρίαρχη ιδεολογία. Είσαι η ιδεολογία της οποίας το βασικό χαρακτηριστικό είναι να συσκοτίζει ότι πρόκειται για ιδεολογία, να μοιάζει «ορθολογική», «αποιδεολογικοποιημένη», «αυτονόητη».Οι «ίσες αποστάσεις» που τηρείς δεν είναι καθόλου ίσες, ευνοούν ξεκάθαρα τη μια πλευρά. Η άλλη αν δεν κάνει κατάληψη καταπνίγεται – συν τοις άλλοις κι από εσένα.(...)Με αφορμή την κατάληψη του Αθήνα 9.84 και το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη «Πειρατεία στα ερτζιανά…», ο Αυγουστίνος Ζενάκος ισοπεδώνει τον «ορθολογιστή» αρθρογράφο της Καθημερινής σχολιάζοντας και.... αποδομώντας τα γραφόμενά του στο blog Τεχνηέντως. Διαβάστε ολόκληρη την επιστολή - απάντηση του Ζενάκου:
«Διάβασα τη στήλη του Πάσχου Μανδραβέλη, «Πειρατεία στα ερτζιανά…», στην «Καθημερινή» κι αισθάνομαι την ανάγκη να τη σχολιάσω. Είναι ίσως παράξενο να απευθύνεσαι από ένα ιστολόγιο σε μια μεγάλη εφημερίδα και σε έναν επιφανή αρθρογράφο. Η παραδοσιακή κίνηση θα ήταν να στείλει κανείς μια επιστολή. Αλλά επειδή η συγκεκριμένη περίσταση είναι κάπως προσωπική – με την έννοια ότι έχουν, έστω λίγο, διασταυρωθεί οι δρόμοι μας και οι απόψεις μας στο παρελθόν – η άνεση του ιστολογίου, καθώς και η οικεία μορφή της επιστολής, είναι κάτι που προτιμώ.
Αγαπητέ Πάσχο,
Γράφεις: «Προχθές, κάποιοι άλλοι –στους οποίους μάλλον δεν άρεσε το πρόγραμμα του 9,84– “απελευθέρωσαν” τον δημοτικό ραδιοσταθμό.» Ένα πρώτο άξιο σχολιασμού είναι η παρόρμησή σου να σαρκάσεις. «Απελευθέρωσαν». Αυτοί δεν είπαν κάτι τέτοιο. Είπαν ότι παίρνουν τα μικρόφωνα για να μιλήσουν για ένα ζήτημα που αποκρύπτεται και διαστρεβλώνεται συστηματικά – αυτό της μετανάστευσης και των 300 απεργών πείνας. Το γεγονός ότι έκαναν κανονική εκπομπή, με περιεχόμενο που δεν είχε αναδειχθεί, δεν σε εντυπωσιάζει; Ή δεν καταλαβαίνεις την τακτική αξία του 9,84 και τον πρόσφορο συμβολισμό του; Ή, πάλι, θεωρείς ότι τα ζητήματα δεν διαστρεβλώνονται; Την εκπομπή την άκουσες; Λες ακόμη: «Eτσι κι αλλιώς, το ΚΚΕ το κάνει με κάθε ευκαιρία.» Και πάλι, η ταύτιση με το ΚΚΕ είναι δική σου και αυθαίρετη. Να υποθέσω ότι εντάσσεται στην εμμονή σου με την καταστροφική κυριαρχία της Αριστεράς την μεταπολιτευτική περίοδο, όπου οφείλονται κατ’ εσέ όλα μας τα προβλήματα;
Συνεχίζεις: «Το περίεργο είναι ότι ανάμεσα στους “απελευθερωτές” του 9,84 ήταν και η άγνωστη (στον γράφοντα, τουλάχιστον) “Διακλαδική Πρωτοβουλία ΜΜΕ”. [...] Κανείς δεν μπορεί να πιστοποιήσει ότι αυτοί που κατέλαβαν τον 9,84 είναι πραγματικά άνθρωποι των ΜΜΕ.» Όχι και «κανείς». Εσύ, λόγου χάρη, μπορείς. Δημοσιογράφος είσαι. Τι μαθαίνουμε στους νέους που έρχονται στις εφημερίδες (με τα μπλοκάκια τους, τις τρεις κι εξήντα τους και τα όνειρά τους); Να μπαίνουν σε μια ιστοσελίδα κι αν δεν βρουν αυτό που θέλουν, να αποφαίνονται δημόσια, σε ένα μεγάλο φύλλο, ότι είναι «άγνωστο»; Εντάξει, στήλη σχολιασμού έχεις, τους ξέρουμε τους χρόνους, αλλά εδώ δεν πρόκειται για το Watergate. Δυο τηλέφωνα σε συνδικαλιστικούς εκπροσώπους δεν μπορούσες να κάνεις; Ένα email δεν μπορούσες να στείλεις; Ας αφήσουμε που η Διακλαδική Πρωτοβουλία εδώ και καιρό καλεί σε ανοιχτές συναντήσεις κάθε Παρασκευή απόγευμα, όχι σε γιάφκα στα Πατήσια αλλά στην ΕΣΗΕΑ. Τους συναδέλφους της καλεί – εσένα – αλλά δεν χρειάζεται να έχεις πάει. Φαίνεται με μια αναζήτηση στο Google. Όπως θα έβρισκες και πλείστα όσα video και ηχητικά με πρόσωπα κι ονόματα.
Μετά: «Αν πραγματικά είναι άνθρωποι των ΜΜΕ, τότε λογικά θα πρέπει να έχουν βήμα έκφρασης των απόψεών τους.» Έτσι λες; Τους απολυμένους τούς ξεχνάς; Είναι κάμποσοι, θυμίζω, συνάδελφοί σου αυτοί, στα σίγουρα. Από μεγάλα και μικρά μαγαζιά, η σφαγή μαίνεται, το ξέρεις. Κι αν, προφανώς, εσύ είσαι σε «άσπρη λίστα», χαίρομαι, αλλά μην μιλάς γι’ αυτούς που ως χθες γέμιζαν τις σελίδες του «Έθνους», του «Βήματος», της «Απογευματινής» και – ναι! – της «Καθημερινής» σαν να μην υπήρξαν ποτέ, σαρώνοντάς τους με μια σποντούλα για τις γραφικότητες του ΚΚΕ. Είναι πολύ άδικο, πολύ πικρό. Και δεν σου είναι κι απαραίτητο, πιστεύω. Μαζί μ’ αυτούς αδικείς και τον εαυτό σου και τη σκέψη σου. Και, πάλι, ξεχνάς κι αυτούς που κάθε φορά πνίγονται στις συσκέψεις επειδή «άλλα θέλει ο κόσμος»; Μόνον εγώ έχω πάει σε τέτοιες συσκέψεις; Ή πιστεύεις ότι επειδή μια χούφτα αρθρογράφοι και τηλεδημοσιογράφοι αισθάνονται ξαφνικά συνομιλητές ισότιμοι των εκδοτών – δεν είναι αλλά αυτό αποτελεί δική τους λανθασμένη εκτίμηση –, το ίδιο ισχύει για όλους; Μιλάς με τους συντάκτες της εφημερίδας σου να μάθεις πόσο «βήμα» αισθάνονται ότι έχουν; Αλλά, πάλι, μήπως θα στο πούν; Θα μιλήσουν ανοιχτά στον συνομιλητή του εκδότη τους; Θέλω να πω, δεν βλάπτει να έχουμε μια συνείδηση θέσης, έτσι δεν είναι; Το να νομίζουμε ότι έχουν όλοι «βήμα» επειδή έχουμε εμείς δεν είναι λίγο παραπλανημένο; (Και σου το επισημαίνει κάποιος που – συγχωρήστε μου το λογοπαίγνιο – δεν στερήθηκε ακριβώς ένα «βήμα»…)
Και μετά: «Κι αν τα “κακά αφεντικά” [σ.σ.: Ειρωνεύεσαι επειδή τα αφεντικά είναι «καλά»;] δεν τους αφήνουν να γίνουν οι αρχισυντάκτες της εφημερίδας ή του ραδιοτηλεοπτικού μέσου στο οποίο εργάζονται (όπως έγιναν επί δύο ώρες διά της κατάληψης στον 9,84), τότε υπάρχουν χιλιάδες Μέσα για να προβάλλουν τις όποιες απόψεις τους: blogs, διαδικτυακά ραδιόφωνα, ο ραδιοσταθμός του ΣΥΡΙΖΑ «Στο κόκκινο» κ.λπ. Πολλά από αυτά, μάλιστα, θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη απήχηση στον πληθυσμό από την πενιχρή ακροαματικότητα του 9,84.» Αφήνω κατά μέρος τα περί «αρχισυνταξίας» και ΣΥΡΙΖΑ αλλά το παλεύουμε, Πάσχο, το παλεύουμε. Είμαστε πολλοί που ξέρουμε ότι τα «άλλα» Μέσα μετράνε πια ολοένα περισσότερο. Βλέπουμε τα δημογραφικά και βλέπουμε και τις κυκλοφορίες των μεγάλων εφημερίδων να πέφτουν. Το προσπαθούμε. Από τα blogs, από το twitter, από τα διακτυακά ραδιόφωνα. Η (χαμηλή) ακροαματικότητα του 9,84 δεν ήταν τόσο σοβαρός παράγοντας αν συνυπολογίσει κανείς το aggregate του twitter – τέσσερεις κυκλοφορίες της «Καθημερινής» μαζέψαμε. Αλλά, όπως και να το κάνουμε, τη βασική άποψη, την έρημη αυτή την «κοινή γνώμη», τη διαμορφώνουν ακόμη σε μεγάλο βαθμό τα μεγάλα φύλλα και τα κανάλια. Πώς να ανταγωνιστεί κανείς την επιμονή σας στη «νομιμότητα», κάθε μέρα από τις στήλες σας και τα δελτία ειδήσεων; Πώς να αντιπαρέλθει τη συνεχή απαξίωση; Το γεγονός ότι (τα γράφω και σ’ ένα κείμενό μου, αύριο) για τα κυρίαρχα ΜΜΕ, παγίως, χωρίς ανάσα, οι απεργοί δεν έχουν αιτήματα αλλά «ταλαιπωρούν» τους «πολίτες»• οι συμμετέχοντες στο κίνημα «Δεν πληρώνω» δεν έχουν εύλογες διεκδικήσεις αλλά είναι «τζαμπατζήδες»• οι μετανάστες απεργοί πείνας δεν διεκδικούν τα δίκαια δεδουλευμένα τους και την πολιτική υπόστασή τους αλλά είναι «βόμβες λοιμώξεων»• οι κάτοικοι της Κερατέας δεν υπερασπίζονται την υγεία και την αρμονία της κοινότητάς τους αλλά «πετάνε μολότωφ»• οι δημοσιογράφοι, εργαζόμενοι και απολυμένοι-άνεργοι, που κατέλαβαν την περασμένη Δευτέρα τα μικρόφωνα του Αθήνα 9,84 για μιλήσουν για τους μετανάστες, δεν απαντούν στη βίαιη επίθεση κατά της ισορροπημένης ενημέρωσης και των ανθρωπιστικών αξιών που εξαπολύουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ αλλά «ασκούν βία» οι ίδιοι; Όλα αυτά, φίλε Πάσχο, δεν είναι «απόψεις», είναι πρόγραμμα. Το ξέρουμε όλοι.
Και ερχόμαστε στη βασική σου άποψη: «Στην ουσία, δηλαδή, δεν ασκούν το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση, θέλουν να επιβάλουν τη δική τους άποψη παντού.» Εδώ φτάνουμε στον ιδεολογικό πυρήνα. Εσύ δεν παραδέχεσαι ότι πρόκειται για μια κατάσταση όπου αυτοί που καταπιέζονται φτάνουν στην κατάληψη επειδή δεν τους μένει τίποτε άλλο. Δεν παραδέχεσαι ότι τα πόστα διαμόρφωσης γνώμης είναι κλειστά, όχι λόγω «απόψεων» αλλά λόγω προγραμματικών, ιδεολογικών παραγόντων. Λογικό είναι. Είσαι το πρόγραμμα. Είσαι η κυρίαρχη ιδεολογία. (Παρεμπιπτόντως, όπως έχουμε ξανασυζητήσει, είσαι η ιδεολογία της οποίας το βασικό χαρακτηριστικό είναι να συσκοτίζει ότι πρόκειται για ιδεολογία, να μοιάζει «ορθολογική», «αποιδεολογικοποιημένη», «αυτονόητη».)
Εσύ λοιπόν τους λες: Μα γιατί δεν εκφράζεστε εκεί όπου μπορείτε; Αν δεν σας ακούει κανείς, τότε φταίνε οι απόψεις σας. Δεν είναι αλήθεια, όμως. Οι απόψεις τους είναι δημοφιλείς. Αλλιώς δεν θα έκλεινε η Αθήνα κάθε μέρα. Δεν θα ανησυχούσαν να ποινικοποιήσουν το «Δεν πληρώνω». Δεν θα καιγόταν η Κερατέα. (Γεγονότα στα οποία τα ΜΜΕ απαντούν εισάγοντας τα ζητήματα ως «ταλαιπωρία του πολίτη», «βία» κοκ.) Εδώ λοιπόν, τα έχουμε ξαναπεί, έχουμε σύγκρουση. Η σύγκρουση δεν είναι το σημείο όπου όλες οι «απόψεις» εκφράζονται ελεύθερα. Είναι το σημείο όπου, de facto, εκφράζεται η μία – η δική σου. Από εκεί αντλεί τη νομιμοποίησή της – όχι τη «νομιμότητά» της – μια κατάληψη. Και ξέρεις ότι πρόκειται για τέτοιου είδους σύγκρουση. Απλώς η – κλασική και αποτελεσματική – στρατηγική σου είναι να την παρουσιάζεις ως κάτι διαφορετικό.
Όσο για τους Χρυσαυγίτες, χρειάζονται την κατάληψη λιγότερο από όλους. Κρατούν κεντρικές πλατείες, τρομοκρατούν ανενόχλητοι, και οι βασικές τους θέσεις – βολικά απογυμνωμένες από τα αιχμηρά στερεότυπα – είναι το ψωμοτύρι των δελτίων ειδήσεων και, κατ’ επέκταση, η καθημερινή σοφία της καφενειακής κουβέντας. Μια χαρά είναι, γιατί να κάνουν κατάληψη;
Ξέρω πως δηλώνεις ορθολογιστής. Αλλά το να σε οδηγεί ο ορθολογισμός στο να μην αντιλαμβάνεσαι τι συμβαίνει είναι οξύμωρο, δεν είναι; Οι «ίσες αποστάσεις» που τηρείς δεν είναι καθόλου ίσες, ευνοούν ξεκάθαρα τη μια πλευρά. Η άλλη αν δεν κάνει κατάληψη καταπνίγεται – συν τοις άλλοις κι από εσένα.
Φιλικά,
Α.
ΥΓ1 Για την «προσβολή» προς τους συναδέλφους δεν σχολιάζω καν. Οι συνάδελφοι θα έπρεπε να αισθάνονται περηφάνια – και ίσως λίγο ντροπή που δεν έκαναν πρώτοι κάτι αντίστοιχο. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι αισθάνομαι. Αλλά, θα μου πεις, εγώ είχα παραιτηθεί ήδη και δεν μού τέθηκε ποτέ το δίλημμα αν θα υπέγραφα ατομική σύμβαση ή αν θα υποστήριζα τους συναδέλφους μου (μια και θα ήμουν κι εγώ σε «άσπρη λίστα», υποθέτω). Αλήθεια, εσύ πώς το αντιμετώπισες; Δύσκολο…
ΥΓ2 Με την έκκληση προς τον κ. Σόμπολο νομίζω ότι ένα χαμογελάκι το έσκασες. Δεν μπορεί. Αλλά δεν θα με παραξένευε μια Ένωση που απαξιώνει τη δουλειά τόσων και τόσων αφήνοντάς τους απ’ έξω ή που δεν θέλησε να προστατέψει ούτε τα ίδια της τα μέλη, να θεωρήσει τώρα ότι πρέπει να παρέμβει για να κατοχυρώσει, όπως ζητάς, την ίση πρόσβαση της Χρυσής Αυγής στην ελεύθερη έκφραση. Αν το εννοείς, επίμεινε. Μάλλον θα σ’ ακούσουν.»
Το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στο http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_60_16/02/2011_432766